[zaloguj się]
[pdf]

POCENIE (26) sb n

o oraz pierwsze e jasne, drugie e pochylone.

Fleksja
sg
N pocenié
G poceniå
D poceniu
A pocenié
I poceniém, pocenim
L poceniu

sg N pocenié (4); -é (1), -(e) (3). ◊ G poceniå (7); -å (6), -(a) (1). ◊ D poceniu (1). ◊ A pocenié (5); -é (2), -(e) (3). ◊ I poceniém Oczko (4), pocenim (4) SienLek (3), SkarŻyw. ◊ L poceniu (1).

Sł stp, Cn notuje, Linde XVIII w.: pocenie się.

1. Pocenie się, wydzielanie potu; sudatio Cn (24): tym [korzeniami piretrowymi] namażeſz grzbiet albo y wſzitko ciało/ ábowiem poczenie obphicie vcżini. FalZioł I 97a; Cżaſem też on kogo vijedzą [osy albo pszczoły], poczenie miewa/ y cznienie na wnatrzu. FalZioł IV 28c, I 24a, II 4b, V 14, 85v; A gdy z zbythniego pocenia był zemdlon [król]/ vpominał drugi Dokthor krolewſki [...]/ áby go od thego gwałtem odwiedli lekárſtwá śmiertelnego. BielKron 403; SienLek 91, Ttt3; A iż téż ſą complexie/ któré ćiáło otworzyſtſzé/ á do potu ſkłonnieyſzé máią/ v tákich/ poceniém pewna część [wody] wychodźić zwykłá Oczko 20v; ná mieyſce którégo [snu po obiedzie] pozwalamy owę godźinę ſpáć/ która po ránu z wody wyſzedſzy/ poceniu á odpoczywániu ſłużyć ma. Oczko 28, 19v, 21v, 28v; Laconicum – wanna do ſuchego poczenia. Calep 577a, 1025b [2 r.].

pocenie czego (2): Też złą wonią z podpaſza oddala gdy tym prochem Litargiriowym będzieſz nacierał pazuchy, á nawięczey tym kthore bywa od złota Litargirium/ broni theż poczenia pazuch. FalZioł III 37d; Kreẃ żyłámi od ſercá po wſzytkich członkoch idzie/ w mięſo ſye z żył co naſubtylnieyſza przełącza iákoby pocenim żył SienLek V3. Cf »w poceniu czoła«.

W połączeniach szeregowych (4): SienLek 32v, 34; gdyżeſmy tego widáli niemáło/ że wody tákie pijąc/ álbo poceniém/ álbo womitámi/ álbo vryną/ ćiáło ſye czyśćiło Oczko 14; LatHar 99.

Wyrażenia: [»w poceniu czoła«: Bo w wielkim pocżeniu cżołá thwego/ Maſz używać chlebá powſzedniego. WirzbGosp 4.]

»krwawe pocenie« (1): TObie cżeść [...] o naſłodſzy Pánie IEzu Chryſte/ zá wſzytkie przenaświętſze kropie krwie twoiey/ kthoreś wylał dla nas nędznych á grzeſznych ludźi/ przy obrzezániu/ krwáwym poceniu/ bicżowániu/ koronowániu/ z przenáświętſzych ręku y nog twoich LatHar 99.

Szereg: »praca i pocenie« (1): gdy vyrzał cżłeká iednego/ á on na ſobie śiodło/ y rząd ná koniá/ z ćięſzką pracą y pocenim nieſie SkarŻyw 527.
2. Wydzielanie wilgoci, skraplanie się na powierzchni czegoś [czego] (2): Też woda z poczenia rzodkwie trochę ſolą poſypana/ ma być puſzcżona na bielmo FalZioł V 78v; ZKąd ſie bierzą ſlyny w cżłowiecże (–) Pochodzą z poczenia płucz w ktorich ieſt mieſtcze flegmy, á tak ſie ciągną wzgorę za parą wydychaną. GlabGad C5v.

Cf POCIĆ SIĘ

EW, (JDok)