[zaloguj się]
[pdf]

POCHLEBIAĆ (24) vb impf

o oraz a jasne; -e- Mącz (5), -é- (2) KochPs, KochFr.

Fleksja
inf pochlebiać
indicativus
praes
sg pl
1 pochlebiåm
3 pochlebiå pochlebiają
praet
sg pl
3 m pochlebiåł m pers pochlebiali
conditionalis
pl
2 subst byście pochlebiały

inf pochlebiać (6). ◊ praes 1 sg pochlebiåm (2). ◊ 3 sg pochlebiå (4). ◊ 3 pl pochlebiają (6). ◊ praet 3 sg m pochlebiåł (1). ◊ 3 pl m pers pochlebiali (3). ◊ con 2 pl subst byście pochlebiały (1). ◊ part praes act pochlebiając (1).

Sł stp brak, Cn s.v. pochlebuję, Linde XVII – XVIII w.

Postępować wobec kogoś tak, aby uzyskać jego względy, najczęściej: chwaląc go, przytakując; adulari Mącz, Calag, Cn; assentari, auribus servire Mącz, Cn; ad gratiam loqui, mulcere Mącz; ad gratiam a. ad voluntatem a. ad voluptatem loqui, (auribus) blandiri a. dare, commutare vultum et sermonem ad sensum et voluntatem, gratiae causa dicere a. facere, lenocinari, palpare munere, palpari, parasitari, partes tractare secundas, sermonem ad voluptatem fingere, subblandiri, supparasitari Cn (24): BierEz R3; Assentatur omnia, Ná wſzyſtko przizwala pochlebia y mowią ták on takieſz ták/ yeſli nie/ takieſz nie. Mącz 383b, 3d, 235c; Calag 278b.

pochlebiać komu (11): RejWiz 97v, 100v, 150; ALexándrá pánowie co mu pochlebiáli/ Synem go Iowiſzowym/ bogiem ziemſkim zwáli. RejZwierz 45v; BielKron 119; Auribus alicuius servire, Pochlebiác komu/ to mówić co on rad słyſzy. Mącz 388c, 86a; KochPs 17; StryjKron 562; Iák mężowi [gach żony] pochlebia/ iáko go podchodźi: Gdy mu nieborakowi ſzwágrem zoſtáć godźi. KlonWor 59. Cf pochlebiać komu w czym.

pochlebiać komu w czym (1): rzekl [Lucyfer] poſtauyą ſtolecz moy napulnoczy a będą rouyen nauyſſemu [...] czo y ynſzym anyolom lvczyfer obyauyl ſktorych uyele yemu wtym pochlebyayącz przyzuolyly chwalącz yego ſczudnoſzczy mądroſzczy (ſwego) ſtworzenya y znatury PatKaz III 98.

Ze zdaniem dopełnieniowym (1): Ták y won czás Senatorowie koronni iedni pochlebiáli Witołdowi/ áby Krolem Polſkim był/ á drudzy go záś podżegáli áby z Litewſkiego Xięſtwá Kroleſtwo vczynił/ lecz ſię w tym wſzyſcy zgadzáli/ áby co wziąć. StryjKron 562.

W połączeniu szeregowym (1): W ten ſię cżás obłudnego cżłowieká nawięcey ſtrzeż/ kiedy naſmácżniey y napowabniey mowi: kiedy ięzykiem pochlebia: kiedy rękę cáłuie: kiedy ſię kłánia y dudkuie: kiedy ſię kráſomowſtwem y oráciámi báwi. KlonWor ded**2v.

W przeciwstawieniach: »pochlebiać ... prawdę mowić (4), jadu taić« (5): RejKup Dv; KrowObr C2v; RejWiz 100v; Nieumiewá pochlebiáć/ tylko prawdę ſzcżyram Mowić káżdemu BielRozm 3; niemáſz vfáć komu. Nieuſłyſzyſz iedno kłam: vſtyć pochlébiáią/ A w chytrym ſercu iádu śmiertelnégo táią. KochPs 17.

W charakterystycznych połączeniach: pochlebiać językiem, usty.

Przen [komu] (2): [autor do fraszek:] Ieſli niechcę/ żebysćie komu pochlébiáły/ Albo ná mię v ludźi niewdźięcznych żebráły KochFr 41.
Zwrot: »sobie pochlebiać« = myśleć dobrze o sobie (1): káżdy s ſwego przyrodzenia złego ſobie pochlebia y kocha ſię ſam w ſobie KrowObr 189v.
a. Pisząc o kimś dobrze [komu] (2): ale poráżon [Matyjasz] y ránion od Stefana w miáſtecżku Báni/ áż w lektyce ledwá vnieſion/ acżkolwiek inácżey Węgrzy piſzą iżby iednáć bráćią iechał Mátyaſz ná prozbę Stefánowę/ á tám Stefan zdrádą nań vderzył/ áleć to Węgrzy Mátyaſzowi pochlebiáią. BielKron 394v; Platina Hiſtoryk Papieſki (choćiaż im wiele pochlebiał) opiſuiąc niektorych Papieżow żywot złośliwy/ ty ſłowá przydał [...] NiemObr 62.

Synonim: przymilać się.

Formacje współrdzenne cf CHLEBIĆ.

Cf POCHLEBIANIE

EW, (JDok)