[zaloguj się]
[pdf]

1. PODEJRZANIE (12) sb n

podejrzanie (6), podejźrzanie (4), podeźrzanie (1), podezranie (1); podejrzanie GliczKsiąż, ModrzBaz, SkarŻyw (2); podejźrzanie CzechRozm, LatHar, GosłCast; podeźrzanie SarnStat; podezranie KromRozm III; podejrzanie : podejźrzanie SkarKazSej (2:1).

o, pierwsze e oraz a jasne, końcowe e pochylone.

Fleksja
sg pl
N podejrzanié
G podejrzaniå
A podejrzani(e) podejrzaniå
L podejrzaniu

sg N podejrzanié (2); -é (1), -(e) (1). ◊ G podejrzaniå (4). ◊ A podejrzani(e) (1). ◊ L podejrzaniu (3). ◊ pl A podejrzaniå (2).

Sł stp, Cn brak, Linde XVII – XVIII w.

Przypuszczenie, domyślanie się czegoś złego; suspicio Modrz, JanStat (12):
a. Podejrzenie, posądzenie (11): Acz y ony [...] łáćinniki/ ták ſwyętobliwoſć żywotá y bogoboyna náuká/ yáko y czáſy y myeyſcá od podezránya wyymuyą. KromRozm III O4v; áby wſzelkié podeźrzánié y nieprzyiaćielſki ſpoſób/ y z tąd y z owąd miedzy námi y z ſtrony Miſtrzá y Zakonu iego we wſzyſtkim był odięt: chcemy/ áby [...] SarnStat 1069; GosłCast 75; SkarKazSej 675a.

podejrzanie czego (1): iſz wolał [Syn Bozy] áby onim do cżaſu rozumiáno/ iſz był proſtego cżłeká ſynem: niſzli żeby miła mátká iego przymowkę v ludzi y podeyrzánie cnoty ſwey odnośić miáłá. SkarŻyw 242.

podejrzanie w czym (1): Pánno od Iozephowego w pánieńſtwie podeyźrzánia/ Anyelſką przeſtrogą doſkonále wyzwolona/ modl ⟨ſię zá námi⟩. LatHar 501.

podejrzanie czyje (1): LatHar 501 cf podejrzanie w czym.

[W połączeniu szeregowym: Aleby té wſzytkié dumy/ złé mniemánia iednégo o drugim/ podeźrzánia y złé a przewrothné rády/ niebeśpieczeńſtwo/ w którymeſmy/ vśmiérzyć y owſzem odiąć nam miáło. SolikZiem B3.]

Zwroty: »w podejrzaniu być, zostać« [szyk zmienny] (1:1): pusćił tę był ſławę miedzy ludzie o Thezeuſye bękárcie żeby myał być ſynem Neptunuſowym [...]/ á to nye dla cżego yedno aby nye był w podeyrzányu rod yego/ á o nim na wſſytkim dobrze trzymano. GliczKsiąż B5v; CzechRozm 126.

»[o kim] mieć podejrzanie« (1): [św. Bernardyn do Tobii:] mam zámiłowáną piękną Pánnę przed bramą Kámelią/ nigdy vſnąć niemogę/ áſzbych ią náwiedził y oglądał. [...] á oná [Tobija] wiedząc/ iáko ſię on młodzieniec kochá w ſłuſzbie Bożey/ pośći/ Mſzey co dzień ſłucha: [...] nieśmiałá o nim mieć złego podeyrzánia. SkarŻyw 459.

Wyrażenie: »złe podejrzanie« (2): SkarŻyw 459; Swary ſłowne (około wiáry) rodzą zazdrośći/ [...] rodzą złe podeyrzánia y ſpory ludźi w rozumie ſkáżonych/ ktorzy prawdy zbyli. SkarKazSej 684b.
Szereg: »domysły i podejźrzanie« (1): Ieſt ieſzcze przeſzkodą do mądrośći/ poſądzánie prędkie y ſkwápliwość w domyſłách y podeyźrzániu. SkarKazSej 662a.
b. Spodziewanie się [czego] (1): to więc bywa cżáſu pokoiu/ poki ſię ieſzcże żadne wzruſzenia broni nieukázuią/ y żadne podeyrzánie woyny niegruchnie. Lecż ſkoro by namnieyſza o woynie nowiná pocżnie powſtáwáć/ [...] iáko wielka roſpuſtność w ludźioch ślácheckiego ſtanu rázem powſtáie. ModrzBaz 102.

Synonimy: nieufanie, nieufność.

Cf 1. PODEJRZENIE, PODEJŹRZEĆ

KW, ZCh