[zaloguj się]
[pdf]

PODKOPAĆ (17) vb pf

Oba o oraz a jasne.

Fleksja
inf podkopać
praet
sg pl
3 m podkopåł m pers podkopali
conditionalis
pl
3 m pers by podkopali

inf podkopać (9). ◊ fut 3 pl podkopają (1). ◊ praet 3 sg m podkopåł (1). ◊ 3 pl m pers podkopali (4). ◊ con 3 pl m pers by podkopali (1). ◊ part praet act podkopåwszy (1).

Sł stp notuje, Cn s.v. podkopuję, Linde XVII (z Cn) – XVIII w.

1. Kopiąc uszkodzić coś od spodu, aby spowodować przewrócenie, zawalenie się czegoś (6):

podkopać co (4): [wiewiórki] Aby oney prace zbyły/ Táko ſobie vrádziły: Iżby vpadł dąb podkopáć/ A ná źiemi żołądź zbieráć. BierEz O4; RejZwierz 120v; [janczarowie] podkopáli onę báſzthę Azápi áż vpadłá BielKron 316, 376v.

Przen: Nadwerężyć, odebrać siłę, moc [kogo] (2):

podkopać czym (1): vpadł nieſczęśliwy dóm Proroká Greckiégo [...] Z gruntu wykorzenióny: przebił bramy twárdé Zacnych miaſt Mácedonczyk y podkopał hárdé Tyránny datkiem KochPieś 36.

W połączeniu szeregowym (1): á żadna ćię nawáłność/ áni okrućieńſtwo Tyránnow/ áni zdradá Heretykow/ áni ſtárość dni twoich/ podkopáć/ obálić/ y zemdlić nie może. SkarJedn 395.

2. Wykonać podkop, aby dostać się do środka; perfodere Vulg (8): [Nie máiąc bacżenia ná to iż Pan Bog ſrodze tego zákázuie/ ábychmy nie ſkárbili ſobie ná tym márnym świećie/ gdźie rdzá á mol wſzytko popſuie/ y gdźie ſię złodźieie podkopawſzy/ wkradáią. WerReguła 92.]

podkopać co [= budynek] (6): To też wiedzcie/ iż gdyby wiedzyał ociec cżeládny/ ktoreyby godziny miał przydź złodziey/ pewnieby cżuł/ á nie dopuśćiłby ſobie podkopáć domu ſwoiego. RejPos 344, 346 [2 r.]; WujNT Matth 24/43, Luc 12/39; KlonWor 10.

podkopać kogo, co (żywotne) [= dostać się do mieszkania lub jamy zwierzęcia] (2): RejWiz 48; MYſzká włocży orzeſzki/ przez láto do iámki/ Puſtułká nád nią wzgorę ſtroi wywijánki. Alić idzye po chwili/ on zły chłop z motyką/ Kędyby ią podkopáć/ dzyury máca tyką. RejZwierz 129v.

W porównaniu (1): Tákież y bogacżowi cżáſem złoto wádzi/ A pewnie s káżdey ſtrony cżyháią nań rádzi/ Aby go podkopáli iáko Krzecżká w iámie RejWiz 48.

3. Wykopać dół pod czymś (3):

[podkopać pod co: y podkopali pod kolá/ na których tháran ſtał FlawHist 121.]

Przen (3):
Zwrot: »doł(ek) podkopać« [w tym: czemu (2), pod czym (1)] (3): Dołu nie podkopáią pod ſtopámi iego. LatHar 446; Azaſz dobrze złym bywa oddawano? Gdyż podkopáli dołki duſzy moiey. PowodPr 19, 21.

Synonimy: 1. podnieść, podryć.

Formacje współrdzenne cf KOPAĆ.

Cf PODKOPAJĄCY, PODKOPANIE, PODKOPANY

KW, AL