[zaloguj się]
[pdf]

PODRZUCIĆ (31) vb pf

o jasne.

Fleksja
inf podrzucić
praet
sg pl
2 m podrzuciłeś, -ś podrzucił m pers
3 m podrzucił, podrzucieł m pers podrzucili
imperativus
sg
2 podrzuć
conditionalis
pl
1 m pers by(s)my podrzucili
impersonalis
praet podrzuc(o)no
con by podrzuc(o)no
participia
part praet act podrzuciwszy

inf podrzucić (4). ◊ praet 2 sg m podrzuciłeś, -ś podrzucił (2). ◊ 3 sg m podrzucił (14), [podrzucieł]. ◊ 3 pl m pers podrzucili (2). ◊ imp 2 sg podrzuć (1). ◊ con 1 pl m pers by(s)my podrzucili (1). ◊ impers praet podrzuc(o)no (1). ◊ con by podrzuc(o)no (1). ◊ part praet act podrzuciwszy (5).

Sł stp: podrucić, Cn brak, Linde XVI (cztery z niżej notowanych przykładów) i XVIII w.

1. Rzucić pod coś, w pobliże czegoś [komu, czemu (żywotne)] (1): Bestiis obicere, Zwierzętóm podrzućyć áby był ziedzión. Mącz 24c.

[podrzucić kogo pod co: Ten [Palamedes]/ [...] ſyná mu iego Thelemachá pod pług podrzućił. CiceroKosz [K5]v.]

2. Podsunąć, zbliżyć (1):
Zwrot: »[co] pod oczy [komu] podrzucić« (1): Ná drodze/ nie przeſtał go [tj. św. Antoniego] nieprzyiaćiel [tj. czart] kuśić: miſę ſrzebmą/ pod ocży mu podrzućił/ áby go łákomſtwem od zácżętey drogi odwiodł. SkarŻyw 57.
3. Podłożyć, umieścić gdzieś ukradkiem, skrycie (2):
Zwroty: »dziecię podrzucić« (1): Subdere puerum, Cudze dziecię podrzućić Mącz 93a.

»podrzucić ogień« (1): ieden łotr ſtąplowánie zdrádą/ podrzućiwſzy ogień/ zápalił/ z ktorego dymu w podziemney iáſkini/ iáko w piekle wiele ſię ludzi záduśiło StryjKron 722.

4. Zastąpić (zwykle w celu oszustwa) czymś (też kimś) innym, nie tym, którego się ktoś spodziewał, niewłaściwym, nieprawdziwym; podstawić; supponere Vulg, Mącz [w tym: kogo (1), co (9)] (12): Leop Am 8/5; Piſzą Zydowie iż mu [król Asyryjski] też dał Cielce złote ktore były w Bethel y Dán ktore chwalili/ ále kápłani ich podrzućili miedzyáne pozłoćiwſzy ie/ á złote zátáili BielKron 88; Testamentum supponere, Fáłſziwy teſtáment podrzućić. Mącz 312a, 312a [2 r.].

podrzucić komu (3): BielKron 15; Gdy niektory Filoſof mocnie ſie ſpierał/ iż mądry niemoże ſie omylić: tedy mu podrzucono ptaká [obiecta avis est] nie tego ktorego on chćiał, á gdy go iadł/ niebędąc tego mnimánia/ żeby mu co podrzucono [suppositiciam esse]/ dano mu winę w onem iego omyleniu. ModrzBaz 65.

Zwroty: »[co] fałszywie podrzucić« (1): Supponere item, Co fałsziwie podrzućić. Mącz 312a.

»na to mieśce podrzucić« (1): Nowokrzczeńcy ſłowo krztu y krzczenia [...] śmiele odrzućiwſzy/ ná to mieśce nurzánie/ ábo ponurzánie ſwe ſproſne [...] podrzućili WujNT 11.

a. O wyrazach w tekście; też: dodać (2): Mnimaćie żem pokoy przyſzedł dáć ná źiemię? Nie mowię wam/ ále miecż (marg) Gr. y S. rozdzielenie/ ále Tertullian piſze/ ze to Márkion podrzućił (–). BudNT Luc 12/51.

podrzucić do czego (1): Orygenes/ ktory wiele błędow náśiał: ten dźiećinny chrzeſt/ vſtáwą Apoſtolſką názywáć śmiał. [...] Cypryan náśládował Orygeneſá/ ále ſię y ten vtknął (ábo też to kto do iego piſánia/ iáko ieden podmiot podrzućił) NiemObr 147.

5. Poddać czyjejś władzy [w tym: kogo (4), co (11)] (15):

[podrzucić komu: BudArt H3v cf »sobie podrzucić«.]

Zwroty: »podrzucić pod posłuszeństwo [czyje]« (3): A ná to też ieſt [człowiek] ſtworzon/ áby Pan miał cżeść á chwałę z niego/ á roſkoſzował ſobie nád nim/ podrzućiwſzy wſzytko ná ziemi pod poſłuſzeńſtwo iego. RejAp 1; RejPos 120v; RejZwierc 1v.

[»sobie podrzucić« = wziąć we władanie: Synowi lepak Bożemi dana [...]: taka władza y śiła że ſobie może wſzytko przez nię podrzućić/ oprocż onego/ który mu wſzytko podrzućił. BudArt H3v.]

Szereg: »podrzucić a podłożyć« (1): A tám przynioſł wſzytki łupy ſprzećiwnikow á nieprzyiacioł tego to cżłowieká nędznego [...]. A tám ie podrzućił á podłożył [...] pod ſwięte nogi iego. RejPos 344v.
W przen (13):
Zwrot: »podrzucić pod nogi, przed nogi [czyje]« [szyk zmienny] (12:1): Poddał [Bóg] pod moc náſſę tu wſſzytki narody/ A pod nogi náſſe podrzućił s przygodi/ Pogány ktorzy nam tu cżynili ſſkody. LubPs M4v, C; wſzytki ſpráwy ſwoie podrzuć przed nogi iego [Pana] RejPos 14; iż [Bóg] woły/ źwirzętá/ y wſzytki ptaki podrzućił pod nogi nędznego cżłowieká/ áby tego vżywáiąc/ dawał chwałę ſwiętemu Boſtwu iego RejPos 162, 3v, 72, 85v, 120v, 130v (10); JanNKarGórn G4; [Krofej E3, M8v].
6. [Oszukać, zwieść (błędne tłumaczenie z łac.) [kogo]: ⟨...⟩ quare imposuisti mihi? czemvſz {mÿe} podrzvczil TomZbrudzBrul Gen 29/25.]

Synonimy: 3. podemknąć, podmieść; 4. odmienić, podłożyć, podstawić, wymienić, zastąpić.

Formacje współrdzenne cf RZUCIĆ.

Cf PODRZUCENIE, PODRZUCONY

MŚ, LWil