[zaloguj się]
[pdf]

PODZIĘKOWAĆ (176) vb pf

Oba o oraz a jasne.

Fleksja
inf podziękować
praet
sg pl
1 m -em podziękowåł m pers
2 m -ś podziękowåł m pers
3 m podziękowåł, jest podziękowåł m pers podziękowali, są podziękowali
f podziękowała m an
imperativus
sg pl
1 podziękujmy
2 podziękuj podziękujcie
conditionalis
sg
2 m byś podziękowåł
3 m by podziękowåł
con praet
sg
1 f byłabych podziękowała

inf podziękować (15). ◊ fut 1 sg podziękuję (1). ◊ 2 sg podziękujesz (6). ◊ 3 sg podziękuje (9). ◊ 3 pl podziękują (4). ◊ praet 1 sg m -em podziękowåł (1). ◊ 2 sg m -ś podziękowåł (1). ◊ 3 sg m podziękowåł (55), jest podziękowåł (5); podziękowåł : jest podziękowåł ZapKościer (31:5). f podziękowała (14). ◊ 3 pl m pers podziękowali (22), są podziękowali (1); podziękowali : są podziękowali ZapKościer (15:1). ◊ imp 2 sg podziękuj (5). ◊ 1 pl podziękujmy (6). ◊ 2 pl podziękujcie (1). ◊ con 2 sg m byś podziękowåł (2). ◊ 3 sg m by podziękowåł (1). ◊ con praet 1 sg f byłabych podziękowała (1). ◊ part praet act podziękowåwszy (26); -åwszy (20), -awszy (4), -(a)wszy (2); -åwszy : -awszy OpecŻyw (1:3), KrowObr (1:1).

Sł stp, Cn notuje, Linde XVII (z Cn) – XVIII w.

Wyrazić słownie swoją wdzięczność; gratias agere Miech, PolAnt, Vulg, Mącz, Cn; persolvere grates Mącz (176): BierEz H4v, I; náiadſzy ſie y nápiwſzy podziękowawſzy ſzli precż. BielKron 342v, 58v; Mącz 148d; darował mu [...] imiona bogáte/ áby tám wedle ſwego zdania/ klaſztory y Mnichi ſwe fundował. Podziękował Mąſz święty SkarŻyw 508, 325; HArda Nétá/ iż głádkość ſwą do śiebie czuie/ Więc kiedy ią pozdrowię/ áni podźiękuie. KochFr 105; KochDz 107.

podziękować od kogo (1): zaczmv thy odnaſſ podzyankvyeſſ, A powyeſſ zeſzmy thego odnyego barſzo wſdzyaczczny LibLeg 7/37.

podziękować z czego (1): BierEz D3, F2v; Iozeff niedopuſcil onym ludziom ijdz s nijmi daléy/ ale podziękowawſſy ijm s tey dobrocij/ pożegnál ié OpecŻyw 30v; ForCnR B4v; PatKaz I 11v; Przetoż powiádam tobie krolu/ że y w mieśćie maſz ludzie ktorzy ćie chcą otruć/ á przetoż iedź od tąd. Apollon iemu z tey rzecży podziękował HistRzym 11; ZapKościer 1581/21v.

podziękować komu (50): BierEz A4, Dv, G3v, S2v; OpecŻyw 30v, 122, 158v, 174, 176; ForCnR B4v; PatKaz I 11v; LibLeg 7/32, 37 [2 r.]; A niemało mie koſtuye A wżdy mi niepodżenkuye RejKup y7; RejWiz 22; Leop 2.Mach 12/31; RejFig Cc6; OrzRozm Pv; BielKron 220, 392v, 446; Mącz 71a; GórnDworz Q6, S4v; Podziękował iemu Apollon rzekąc: Zdrow bądź y ty cny cźłowiecże [!] HistRzym 22v, 11, 12, 53, 56, 75, 95, [118]; RejPos 218; Potym po oney bieſiedzie Anyoł ſie wezbrał precż dálej iść/ podziękowawſzy goſpodarzowi wſtał z zaſtola RejZwierc 175, 64v, 101; BudBib c3, I 174c marg; tedy możeſz do tego przyſypáć z Cébr drobu [rybiego]/ nie wielkać tho rzecz/ podźiękuiąć wſzyſcy. Strum Iv; CzechRozm 205v; SkarŻyw 167; ZapKościer 1580/10, 1581/21v; ktory [miecz] on wziąwſzy zá dobrowolne ná Wielkie Xięſtwo [...] podnieſienie/ Xiążętom y Pánom Litewſkim podziękował StryjKron 667; GórnRozm D; PaprUp F; PudłDydo Bv. Cf Zwrot.

podziękować za co (13): LibLeg 7/37; Diar 39; OrzRozm Pv; Podziękowawſzy tedy Hiſzpani Krolowi Porne zá wdzięcżne przyięćie/ ćiągnęli proſto do wyſpow Moluckich BielKron 446, 392v; Mącz 71d; GórnDworz Q6; RejZwierc 100v; BudBib c3; za ktorą Vczynnosć przed prawem naſzym iest podziękował ZapKościer 1580/10; PaprUp F; CzahTr C4; ześ mię áni pożegnał nędzney białeygłowy/ Aniś mi podziękował/ zá mą dobroć/ ſłowy. PudłDydo Bv.

Ze zdaniem dopełnieniowym [w tym z zapowiednikiem: za to (2); zawsze: iż(e)] (5): podziękuycie mu ijżetz mie vcżcil/ ij takową mi przyiazń vcżynil OpecŻyw 122; LibLeg 7/32, 37; ktorzy będąli mieć rozum/ podźiękuiąć zá to/ iż iem z niegodnośći drogę do godnośći vkażeſz. OrzRozm Pv; RejZwierc 79v.

W przeciwstawieniu: »podziękować ... nałajać« (2): NAydzie też drugie dobrodzieiſtwo co ieden raz zá nie podziękuią/ drugi raz náłáią. RejZwierc 100v, 101.

W charakterystycznych połączeniach: cicho podziękować, głośno, pilnie, pokornie (pokorno) (2), szczyrze.

Zwrot: »sam sobie podziękować« (2): RejZwierc 79v; Ninieyſze dobrze miárkuy pomniac [!] záwſze ná to/ Abyś ſam ſobie vmiał podźiękowáć zá to. CzahTr C4.
a. Zwrócić się z modlitwą dziękczynną [w tym: do bogów pogańskich (1); komu (30)] (38): Vśiadło tedy mężów wliczbę iakoby pięc tyśięcy/ A wźiąwſzy chleby Ieſus i podźiękowáwſzy/ rozdáł vcznium MurzNT Ioann 6/11; KrowObr 190 [2 r.]; A [Jezus] wźiąwſſy potym kielich/ podziękował/ y dał im/ mowiąc: Piyćie z niego wſzyſtcy. Leop Matth 26/27, Ioann 6/11; Bo Grekowie gdy iuż Throiey dobyć nie mogli/ vcżynili poſtáwę y ten kſtáłt okazáli/ podziękowawſzy bogom ſwoim/ iż iuż precż od onego miáſtá odciągnęli. RejZwierc 167v; BudNT Matth 15/36; ArtKanc B15v; LatHar 569.

podziękować z czego (3): nalezli obraz panny Mariey przed ktorym ſwieca gorzała, á pod nim leżącego ſmoka rozpukłego, thakże podziękowali wielebney Pannie z tak dziwnego od Smoka wyzwolenia MiechGlab 71. Cf Zwrot.

podziękować za co (8): Nieday/ áby vpádły wſtyd odnióſł ná ſobie/ Owſzem mógł zá twą łáſkę podźiękowáć tobie. KochPs 110; PO przyięćiu [ciała pańskiego] [...] Podźiękuy naprzod zá [...] ták drogi y nieprzepłácony Krolá wiecżney chwały pokarm. LatHar 191, 2, 665. Cf Zwrot.

Ze zdaniem dopełnieniowym [iż, że] (2): SkarŻyw A3v; Podźiękuymyż Pánu z wyſokośći/ żeć nas racżył z wielkiey ſwey miłośći/ k temu powołáć ArtKanc F10v.

Zwrot: »podziękować Panu (Bogu) (a. Bogu (Ojcu), a. Panu i Bogu)« [w tym: z czego (2), za kogo (1), za co (4)] = gratias agere Deo Vulg [szyk zmienny] (23): March1 A4v; OpecŻyw 33v; tedy ony [...] uyſzly ſkoſzczyola s ſromem/ podzyąkouawſzy zewſzego panu bogu, nyeſzemraly przeczyw onemu byſkupouy ktory ſnadz kazał ym ſkoſzczyola uynydz PatKaz II 62v, 64v [2 r.]; KlerWes Av; March3 V6; [Chrystus] on chleb ná oſtátniey wieczerzy [...] w ręce ſwe ſwięte wźiąwſſy błogoſláwił/ Bogu podziękowawſſy/ łamał y rozdawał. Leop *A3v, Act 27/35; BielKron 12; Możem zá nie [Potockich] beſpiecżnie Bogu podzyękować. PaprPan X2v; SkarŻyw A4, 187, 508; wſzyſtek Senat Kárdynałowie Rzymſcy/ [...] przed nayświętſzym Sákrámentem Pánu BOgu podźiękował ReszList 145; ArtKanc F10v, M11; Wſzyſcy z wielką ochotą Pánu podźiękuymy/ Wſzyſcy ſie z iego życia ná świecie ráduymy. KmitaPsal A5v; Po rozmyślániu/ vważ napierwey/ iákoć ſię powiodło nabożeńſtwo. ieſli dobrze/ Pánu Bogu podźiękuy LatHar 665, 191, 255; WujNT przedm 27; CzahTr K4; PaxLiz E2.
b. Zrezygnować z czegoś [komu] (4): Ieſli téż ták rozumiéſz/ żebyś mię czeſtował [u siebie na biesiadzie]/ Męczyſz mię/ nie czeſtuieſz: toćiem podźiękował. KochPieś 20.
Zwrot peryfr.: »doczesnemu światu podziękować« = umrzeć (1): Tego też Roku Ian HLEbowic [...] doczeſnemu ſwiátu podziękował rychło po Wielkieynocy. StryjKron 762.
α. Zrezygnować z gościny, pożegnać się (2): NIe źle czáſem zámilczéć/ co człowieká boli/ By nieznał nieprzyiaćiel/ że ćię ma powoli: Ale to nadewſzyſtko záraz odżáłowáć/ A niewdźięcznemu pánu [tj. ukochanej] tudźiéż podźiękowáć. KochPieś 26; BOdayći złé dni/ niechceſz mię miłowáć/ Bych ſie czuł/ mógłćibych iuż podźiękowáć. KochFrag 23.
c. Oświadczyć przed sądem o dojściu do porozumienia, zrzeczeniu się pretensji [w tym: komu (32)] (71): A ieſliby ſye ſtrony zá tym zgodźiły/ máią przydź do Sędźiego y podźiękowáć/ opowiádáiąc zgodę GroicPorz p4v; Gdi zaplaczi na prziſli S. Marczyn tak ſze teſz podzękuyę [lege: podziękuje] Gdy saplati dostanyę [lege: dostanie] ZapKościer 1584/47; za drugi Rok Gdy [...] ſzobyę doplaczą tam ſzobyę mayą podzyękowacz ZapKościer 1584/51, 1580/17, 1581/6, 1583/39v, 1584/45, 1585/55v, 1588/79v, 1597/78v.

podziękować z czego (14): slachetny pán Stanisław Howynſky podzyękowal sprzidaczy wprawye naſzym ZapKościer 1586/67; podzyękowal ſzewſzytkych poſzytkoff czo do thego Mlyna ſzaleſzą ZapKościer 1590/47, 1585/62, 1588/75v. Cf Zwrot.

podziękować za co (2): Ażeby Stanąwsży przed Prawo Miaſta Koſćierziny spolecżnie znimi podziękował za posag ZapKościer 1581/23. Cf Zwrot.

Zwrot: »podziękować (zupełnej (-y)) zapłaty, z (zupełnej(-y) a. dobrej(-y)) zapłaty, zupełnie zapłaty, za zapłatę« [w tym: z dobrej a zupełnej zapłaty (1)] [szyk zmienny] (43:11:1:1): Za ktorą zaplatę v prawa naſzego ieſt iemu podnioſwſzy podziękowal, a zdobrey zapłaty podziękowal i zmalzonką swoią ZapKościer 1579/2v; A gdy z zupelney zaplathy iedęn drugiemu podziękuie, winni ſobie dać warować zapisem ZapKościer 1581/18v; sktory saplaty podzyękowal Maczy Smok Criſtophowy dvrliſzewy svpelny sąplaty y slubuie pokoy wyeczny Criſtophowy dvrliſzewy ot swych potunkoff ZapKościer 1584/45; y podnaſ ty pieniandzie vczywy grzegorſ prybia y podzenkowial zupełnie ziaplaty ZapKościer 1588/74v, 1579/3, 1580/4v, 6, 11v, 17 (56).

Formacje współrdzenne cf DZIĘKOWAĆ.

Cf PODZIĘKOWANIE

LWil, MM