[zaloguj się]
[pdf]

POGĘBEK (14) sb n

o oraz e jasne.

Fleksja
sg pl
N pogębek
G pogębka pogębków
A pogębek pogębki

sg N pogębek (5). ◊ G pogębka (1). ◊ A pogębek (6). ◊ pl G pogębków (1). ◊ A pogębki (1).

Sł stp, Cn notuje, Linde także XVII w.

1. Uderzenie w twarz, spoliczkowanie; alapa BartBydg, Mącz, Calep, Cn; colaphus Mącz, Cn; salapitta Cn (13): Alapa, est percussio in gena faciei, pogąbek BartBydg 6b; Mącz 59b; Calep 48a, 213b; [Ná koniec podobno k temu przyydą/ iż niemáſz Bogá. Sámi ſye z ſobą nie zgadzáią/ á gryzą miedzy ſobą máło nie do pogębków. SolikZiem Fv; Dict 1566 Cv].
Zwroty: »dać (a. [dawać]) pogębek(-ki); danie pogębka« = percutere in maxillam Vulg [szyk zmienny] (3;1): HistRzym 71; LatHar 163 marg; Temu ktobyć dał pogębek/ náſtaw y drugiego WujNT przedm 21, Luc 6/29; [HistPonc H8v; [żołnierze] żártowny pokłon/ krolem go [Jezusa] witáiąc y ná koláná vpadáiąc/ czynili/ á pogębki dawáli y w oczy plwáli SkarKaz 168a (Linde)].

»pogębek(-ki) wyciąć (a. wycinać)« [szyk zmienny] (5): Colaphum infringere, Wiciąć komu pogębek. Mącz 135d, 130c, 307a, 339b; Podobny to Dźiwiſz náſz onému Nereiuſzowi Rzymſkiému, co ono pogębki wyćinał, á kogo bił, záraz płáćił. SarnStat 1267.

2. Boczna część twarzy, policzek (1): Bucca – Wideczię gęby, pogębek. Calep 141a.

Synonimy: 1., 2. policzek.

Cf POGĘBKOWANIE

MZ