[zaloguj się]
[pdf]

POGRZEBAĆ (26) vb impf i pf

impf (15), pf (1), impf a. pf (10); impf: wszystkie użycia praes, part praes act, inf WujNT, praet Leop (2); pf: praet RejPos.

Wszystkie samogłoski jasne.

Fleksja
inf pogrzebać
indicativus
praes
sg
1 pogrzebåm
2 pogrzebåsz
3 pogrzebå
praet
sg pl
2 m pogrzebåłeś, -ś pogrzebåł m pers
3 m pogrzebåł m pers pogrzebali
imperativus
pl
3 niechåj pogrzebają
conditionalis
sg
3 m by pogrzebåł
f by pogrzebała
impersonalis
praet pogrzebåno
participia
part praes act pogrzebając

inf pogrzebać (5). ◊ praes 1 sg pogrzebåm (7). ◊ 2 sg pogrzebåsz (2). ◊ 3 sg pogrzebå (2). ◊ praet 2 sg m pogrzebåłeś, -ś pogrzebåł (2). ◊ 3 sg m pogrzebåł (1). ◊ 3 pl m pers pogrzebali (1). ◊ imp 3 pl niechåj pogrzebają (2). ◊ con 3 sg m by pogrzebåł (1). f by pogrzebała (1). ◊ impers praet pogrzebåno (1). ◊ part praes act pogrzebając (1).

Sł stp notuje, Cn, Linde brak.

(Po)chować zmarłego, urządzać (urządzić) pogrzeb; sepelire Vulg, PolAnt, Mącz, Calep; contumulare, funerare, humare, inhumare, tumulare Calep [w tym: kogo, co (17)] (26): Lekarz gdy ſwego chorego/ Widział iuże vmárłego: Dopiero iął z onemi gádáć/ Ktorzy go mieli pogrzebać. BierEz K2v, O3v; RejFig Bb4v; Mącz 383d; á drugdy do śiodmego dniá [apopleksja] człowieká zá martwe trzyma. A przetoż wiele táko záráżonych żywo pogrzebano/ mniemáiąc ie vmárłymi/ ktorzy w grobiech ożywiáli SienLek 60v; á nie ktore co zową niekrzcżone tułáiącymiśię zową/ kthorych y na ſmyntarzach niedopuſzcżáią pogrzebáć. GrzegŚm [A2]v; BudBib Sap 18/12, 3.Reg 10/15; Humo – Okriwąm ziemią, pogrzebąm. Calep 491b, 255a, 442a, 537b, 969a, 1093a; WujNT Ioann 19/40; SkarKaz 384a; Trupy iáko gnoy po polu leżą/ iáko trawá zá kolarzem/ á nie máſz tego ktoby ie pogrzebał. SkarKazSej 706a.
Zwroty: »ciało [czyje] pogrzebać« (1): Ná moim pogrzebie nie mow/ iż pogrzebaſz Sokráteſá: bo nie ſłuſznie ſię to mowi: y w tym zgrzeſzyſz/ y ludźiom nieco złego do myśli podáieſz. ále beśpiecznie mowić ſię ma/ iż ćiáło Sokráteſá pogrzebaſz. SkarKaz 384a.

»z poczciwością pogrzebać« (1): Bo y Abráám s pocżćiwoſcią pogrzebał Sarę żonę ſwoię. RejPos 147.

»pogrzebać umarłe« = sepelire mortuos Vulg, PolAnt [szyk zmienny] (5): pogrzebałeś vmárłe/ [...] y przechowywałeś vmárłe przez dzień w domu twoim/ á wnocyś ie pogrzebał Leop Tob 12/12; BibRadz Tob 2/9[8]; RejAp 35, 169.

Szereg: »zabić i pogrzebać« (1): Tedy słuſznie będzie chwalon rycerz mądry/ ktory pod chytrośćią zábiia diabłá y pogrzeba HistRzym 71v.
Przen: Zmieścić (1): A k temu iż rzeczy ſą wyżſze/ niżli rozum poiąć y ięzyk wymowie może: muśi wielkość ich w ſkąpych ſłowách pogrzebáć SkarKaz 122a.

Synonimy: pochować, położyć, schować, włożyć, złożyć.

Formacje współrdzenne cf GRZEŚĆ.

Cf POGRZEBAJĄCY, POGRZEBANIE, POGRZEBANY

JDok