[zaloguj się]
[pdf]

POHOŁDOWAĆ (20) vb pf

Pierwsze i drugie o oraz a jasne; trzecie o prawdopodobnie jasne (tak w -ować).

Fleksja
inf pohołdować
praet
sg
1 m pohołdowåłem
f -m pohołdowała
3 m pohołdowåł
f pohołdowała
plusq
sg
3 m był pohołdowåł
con praet
sg
1 m pohołdowałbych był

inf pohołdować (3). ◊ fut 2 sg pohołdujesz (1). ◊ 3 sg pohołduje (2). ◊ praet [1 sg m pohołdowåłem.] f -m pohołdowała (1). ◊ 3 sg m pohołdowåł (9). f pohołdowała (1). ◊ plusq 3 sg m był pohołdowåł (1). ◊ con praet 1 sg m pohołdowałbych był (1). ◊ part praet act pohołdow(a)wszy (1).

Sł stp, Cn brak, Linde XVI w.

Zmusić wielu do uznania własnej zwierzchności i władzy, podporządkować sobie (zwykle przez uczynienie kogoś swoim lennikiem); humiliare, praevalere PolAnt [kogo, co (pl)] (20): RejAp 111; Podźmyſz dáley do tych Pańſtw ktore [srogi bicz boży, tj. Turek] pohołdował/ Od Ceſarzá/ Wenetow/ iako wielki hołd brał. MycPrz I b; Ale tego [Kazimierza, króla Polski] oſobnie Bog tym podárował/ Wiele mężnych walecżnych Kſiążąt pohołdował. PaprPan Dd4, S2; StryjKron 51; nie mogł Papież vrość áż tych dwu Krołow (iákoſmy ſłyſzeli) ſwymi práktykami poniżył: á o trzećiego ſię potym poſtárał/ kiedy Ceſárze Niemieckie (iáko ſię powiedźiáło) pohołdował NiemObr 170, 63, 164; BielSen 11; Temu [Bolesławowi Chrabremu] wſziſci okolitzni Saſiedzi dań dawali/ Krolowie y Xiazeta: [...] Sali/ Pruſi/ Pomorzani poholdowawſſy/ Granice wrzece ſfie zſlupow zelaznich potziniel PaprUp Bv.

W charakterystycznych połączeniach: pohołdować cesarze (2), krole (2), książęta (wiele książąt) (2), państwa, wiele (dość) ludzi (2), wszytkich, ziemie (wiele ziem) (2).

W przen (1): Aż potym do tego przyſzło/ iż ten rożek máły wyroſł/ y zupełnie vroſł: co ſię náznácżniey pokazáło/ gdy Ceſárze Niemieckie omamiwſzy pohołdował. NiemObr 169.
Przen: Podporządkować sobie (4):

pohołdować czym (1): CzechRozm 243v cf »zwyciężyć i pohołdować«.

Zwrot: »sobie pohołdować« (1): [Grzegorz papież] práwá w rzecży poſpolitey poodmieniawſzy/ wſzytkie ſobie podbił/ y pohołdował NiemObr 64.
Szeregi: »podbić i pohołdować« (1): NiemObr 64 cf Zwrot.

»zwyciężyć i pohołdować« (1): á ieſzcże [człowiek pobożny] ſie z tąd ná ſercu ráduie/ gdy kogo dobroćią ſwą y ćierpliwośćią prawdźiwą zwyćięży y pohołduie. CzechRozm 243v.

a) O szatanie (2): Który [Pan Bóg] nagrodę méy cnoćie/ Vczyni w przyſzłym żywoćie: Gdźie mię iuż grzéch nie zfráſuie Ani złośnik pohołduie. KochMRot B3v; [O Panie Boże moy weyźrzyſż á ozow mi ſię/ á oświeć ocży me bych ſnadź nie záſnął w śmierći. Aby ſnadź nie rzekł nieprzyiaćiel moy/ Pohołdowałem go BibRadz Ps 13/5 (Linde)].
Zwrot: »sobie pohołdować« (1): bo to wſzitko ſprawowac bedzie miedzi wami on głowni nieprijaciel y mienia iego Swietego/ ktori z auaritia mierziona wiele ſobie ludzi poholdowal PaprUp L3.
α. O Bogu i Chrystusie (5): Iedno w tobye o Boże náſz moc ſwą okażemy/ Gdy s tobą Hetmánem ſwoim tu mocnye ſtányemy/ Bo ty náſſe ſprzećiwniki możnye pohołduyeſz LubPs O5v; Vrząd iego [Krystusa] Krolewſki/ iż myał pohołdowáć nyeprzyyacioły ſwe/ cżártá/ śmierć/ y grzech/ ktorzy byli głownymi nieprzyyacioły cżłowiecżeńſtwu iego. LubPs Z2, P5v, dd4 marg; W krotkiem czáſie pohołdowałbych był nieprzyiaćiele ich/ á przeciw przećiwnikom ich obroćiłbych był rękę moię. BibRadz Ps 80/15.

W charakterystycznych połączeniach: pohołdować czarta, krole, nieprzyjacioły (2), sprzeciwniki, śmierć i grzech, wszytko.

Formacje współrdzenne cf HOŁDOWAĆ.

Cf [PODHOŁDOWAĆ], POHOŁDOWANY

SBu