Słownik polszczyzny XVI wieku

« Poprzednie hasło: POKAZOWANY

Następne hasło: POKAZUJĄCY SIĘ »

POKAZUJĄCY (10) part praes act

o oraz a jasne.

Fleksja

sg
m	N		f	N	pokazującå	n	N
	G			G			G	pokazując(e)go
	D	pokazując(e)mu		D			D
	A			A	pokazującą		A	pokazując(e)
	V	pokazujący		V			V

pl
N	m pers	pokazujący
N	subst	pokazując(e)
L		pokazujących

sg m D pokazując(e)mu (1). ◊ V pokazujący (1). ◊ f N pokazującå (1). ◊ A pokazującą (1). ◊ n G pokazując(e)go (1). ◊ A pokazując(e) (1). ◊ pl N m pers pokazujący (2). subst pokazując(e) (1). ◊ L pokazujących (1).

Sł stp brak, Cn notuje, Linde brak.

Znaczenia

1. Zwracający czyjąś uwagę na kogoś, kogo powinien zobaczyć (1)
2. Podający do wiadomości, przedstawiający pewną treść (o tekście) (1)
3. Dający poznać swoje cechy (2)
- a. W celowym działaniu: wykazujący się czymś (1)
- b. Uzewnętrzniający, przejawiający w sposobie postępowania swoje cechy (1)
4. Czyniący, sprawujący (2)
- a. Traktujący kogoś w określony sposób, wyświadczający komuś coś (1)
5. Świadczący o czymś (2)
6. Oznaczający, odnoszący się (2)
- a. O językowym oznaczaniu określoności (1)

1. Zwracający czyjąś uwagę na kogoś, kogo powinien zobaczyć; demonstrativus, demonstratorius Cn [komu, z przytoczeniem] (1): iż ſię tych oſtátnich cżáſow mieli ználeść zwodźićiele źdrádliwi/ odrywáiący ludźie od owcżárniey Bożey/ y pokázuiący im/ owo tu ieſt Pan Chryſtus/ ono tám/ owo ſám kośćioł ReszPrz 13.

2. Podający do wiadomości, przedstawiający pewną treść (o tekście) [co] (1): DRVGA CZĘSC CZWARTEY POWINNOSCI Krolewskiey. Sam kſztałt Spráwiedliwości ſądów pokázuiąca. SarnStat 147.

3. Dający poznać swoje cechy [co] (2):

a. W celowym działaniu: wykazujący się czymś (1):

Wyrażenia: »[czym] moc pokazujący« (1): Błogoſłáwieńſtwo y dźiękowánie/ niechay będźie P. Iezuſowi Chryſtuſowi/ przedźiwnym ſwoim zmartwychwſtániem moc ſwoię znácżnie pokázuiącemu. LatHar 546.

»znacznie pokazujący« (1): LatHar 546 cf »moc pokazujący«.

b. Uzewnętrzniający, przejawiający w sposobie postępowania swoje cechy (1): Dźiś młodźi náſtáli bárzo mowni/ y wſtydu á czći ku ſtárſzym máło pokázuiący SkarKaz 42b.

4. Czyniący, sprawujący [co] (2):

Wyrażenie: »po sobie pokazujący« (1): przy ktorey [pierwszej bestii] záraz drugą beſtyą wyſtáwia/ wizytkę zwierzchność pierwſzey beſtyey po ſobie pokázuiącą. CzechEp 374.

a. Traktujący kogoś w określony sposób, wyświadczający komuś coś (1):

Wyrażenie: »miłosierdzie [komu] pokazujący« (1): Boże ná wiekuiſte cżáſy miłośierdźie ludźiom pokázuiący LatHar 148.

5. Świadczący o czymś [co] (2): Bo tego niemamy gánić/ kto ſpráwiedliwośćią/ [...] y inſzymi cnotámi chce drugie przechodźić: ále tego ktory w rzecżách [...] lekkich/ y nikcżemność pokázuiących [vanitatem prae se ferentibus]/ [...] chwały prágnie ModrzBaz 58v; Vcżyńmy co tákowego. Miłość pokázuiącego. MWilkHist C.

6. Oznaczający, odnoszący się [co] (2): [w kalendarzu zamykają się] Dni Mieśięcy dwunaſtu: y przed nimi Epákty/ noẃ mieśiącá káżdego pokázuiące LatHar [+12]v.

a. O językowym oznaczaniu określoności (1): Ale nie mowi zgołá. Oto Almá brzemienna/ ále mowi: Oto tá Almá pewną białągłowę pokázuiąc/ gdy He [rodzajnik grecki] przydáie [...] rzecż przytomną pokázuiące CzechRozm 133v.

Cf POKAZOWAĆ