[zaloguj się]
[pdf]

POLKO (31) sb n

Pierwsze o pochylone, drugie jasne.

Fleksja
sg pl
N pólko
G pólek
A pólko
I pólk(a)mi

sg N pólko (3). ◊ A pólko (1). ◊ pl G pólek (27). ◊ [I pólk(a)mi.]

Sł stp, Cn brak, Linde XVI (dwa z niżej notowanych przykładów) – XVIII w.

Dem. od „pole” (31):
1. Od znacz. ‘ziemia uprawna, rola’ (1): Agellus diminut. Pólko/ Rólká. Mącz 5d.
2. Od znacz. ‘miara powierzchni, gruntu’ (na Mazowszu: 19,98 m2) (30): (nagł.) O Lanie. (–) [...] W Polſzce zową Pólko/ á w Mázowſzu Pręt kopány: áczći Pręt kopány tóż ieſt co y Pólko. GrzepGeom K4, Mv, N.

polko czego (1): [12960] To ieſt ſummá Pólek tego to Lanu GrzepGeom M3.

W połączeniu z liczebnikiem głównym i ułamkowym (25): A ták/ plác ten który ma ſznur tákowy ná dłużą y ná ſzérzą/ Pólek/ to ieſt ſztuk tákich co ná dłużą y ſzérzą máią po pułoſmá łokćiá: tákowych mówię Pólek ten to plác ma trzydźieśći y ſześć. GrzepGeom M; przetóż Actus nie vczyni Pólek więcéy Siedmidźieśiąt y dźiewiąći. A dwá Acti, to ieſt/ Iugerum, tylé dwoie/ to ieſt/ pułtorá ſtá y ośḿ Pólek. A Quadratum Iugerum, tylé czworo/ to ieſt/ trzy ſtá Pólek y ſzeſtnaśćie. Iugerum tedy Rzymſkié/ vczyni Puł morgá Mázowieckiégo/ y ośḿ Pólek. A Quadratum Iugerum, vczyni Mázowiecki Mórg/ y ſzeſnaśćie Pólek. GrzepGeom N2, M, Mv [2 r.], M2, M2v [2 r.], M3 (25).

3. [Dodatkowa ziemia poza wymierzonym łanem:

W połączeniu szeregowym: Tamże z kawalców ról, które zową obszary, drugie stajaniami, drugie też niwkami albo pólkami, iż s nich czynsz różno idzie, przychodzi czynszu w rok ogółem wszytkiego fl. 11/7/9 LustrRus 157.]

Synonimy: 1. niwka, rolka; 2. »pręt kopany«, »kwadratowy pręt«.

SBu