[zaloguj się]
[pdf]

POPALONY (24) part praet pass pf

popalony (20), popalon (4).

Oba o prawdopodobnie jasne (tak w po- oraz palony); -å- (22), -a- (1) PowodPr.

Fleksja
sg
mNpopålon fNpopålonå nNpopålono
Gpopålon(e)go G G
A Apopåloną A
pl
N m pers popåleni
subst popålon(e)
A subst popålon(e)

sg m N (praed) popålon (2). ◊ G popålon(e)go (1). ◊ f N popålonå (1). ◊ A popåloną (1). ◊ n N (praed) popålono (2). ◊ pl N m pers popåleni (3). subst popålon(e) (12). ◊ A subst popålon(e) (2).

Składnia dopełnienia sprawcy: popalony od kogo (1).

Sł stp, Cn, Linde brak.

Spalony, zniszczony za pomocą ognia (zwykle o wielu); concrematus HistAl; consumptus, incensus, succensus PolAnt (24): ZapWar 1550 nr 2664; popalone ſą wáſze łodzi y zubożáło miáſto HistAl D8; BibRadz I 58c marg, 471b marg, 1.Mach 4/38; A gdy pirwſzy Anyoł zátrąbił/ sſtał ſie grad zmieſzány ze krwią y z ogniem/ y vpadł ná ziemię/ á trzecia cżęść drzewiny popalona ieſt RejAp 73v; Ieruzalem teſz będzie ſpuſtoſzono y będzie w nim popalon dom Boży BudBib Tob 14/6, 2.Esdr 2/13, 1.Mach 11/4; Ktoremu Temiſtokles powiedział: żeby mogły być potáiemnie wſzytki okręty Lácedemońſkie woienne popalone Phil H4; Lecz on dźień Páńſki przyidźie iáko złodźiey [...] á źiemiá y rzeczy ktore ná niey ſą/ popalone będą. WujNT 2.Petr 3/10.

W porównaniu (1): Wyrwał ſię ogień przed gniewem iego/ á pochłanął [!] grunty źiemie/ á złośniki iáko ſłomę popaloną [et peccatores quasi stramen incensum]. BibRadz 4.Esdr 15/23.

Wyrażenie: »ogniem, od ognia, na ogniu popalon(y)« = consumptus in igni PolAnt [szyk 6:2] (6:1:1): To co yeſt od ognyá ták ſrodze popalono/ [...] Nyech twego oblicża ſrogość wſſechmocny Boże/ Wſſytko to roſproſſy LubPs S4, S; wſzyſtki Obrazy ryte niechay będą zrąbáne/ álbo potłutzone y wſzyſtki zapłáty ich/ niechay będą popalone ná ogniu KrowObr 111; BibRadz 2.Esdr 2/3; [złych Bóg zowie] kąkolem ſproſnym á ſmierdzączym/ ktory miedzy nadobną á wdzięcżną pſzenicą roſcie/ który iákoś ſłyſzał gdy przybieżymy do tego kreſu/ do ktorego wſzyſcy rádzi nierádzi bieżeć muśimy ma być ze pſzenice wybran á ogniem popalon. RejZwierc 130v; BudBib 2.Esdr 2/3; PowodPr 9; SkarKazSej 668a.
Szeregi: »poimani i popaleni« (1): [mniszy nauczyli mnicha nowotnego mowić jako duch] y tłuc w deſkę nád ſklepem/ gdy to ná nich przewiedziano/ poimáni y popaleni BielKron 212.

»tak pomordowani jako i popaleni« (1): Y byłá licżbá/ ták tych ktorzy byli miecżem pomordowáni/ iáko y tych/ ktorzy byli popaleni/ około ośmi tyſięcy mężów [fuerunt qui ceciderunt gladio cum succensis ad viros octo mille]. BudBib 1.Mach 10/85.

»popalone i wniwecz obrocone« (1): A druga wielkość Ruſkich vphow gdy vciekáiąc do ſwoich łodzi przyſzli/ obaczywſzy być popalone/ y w niwecz obrocone [...] niemogąc Rzek przebyć/ tám pomárli y poginęli StryjKron 260.

Przen (1):
Szereg: »popalone i zgubione« (1): tákie kośćielne vſtáwy/ y innych wiele rzecży potrzebnych/ od Heretykow/ [...] popalone ſą y zgubione SkarJedn 106.
a. [Któremu spalono domy: zebiſmi my lyudzye krzeſczyanſczi ot thego nyewyemego poganſtwa kyelkokrocz yuſz popaleni mogli bicz wiſwyebodzeni ZapWpolActCon 1536 9/58.]

Synonimy: pogorzały, spalony.

Cf POPALIĆ

MN