[zaloguj się]
[pdf]

POPROWADZIĆ (29) vb pf

Oba o oraz a jasne.

Fleksja
inf poprowadzić
imperativus
sg
2 poprowådź

inf poprowadzić (1). ◊ fut 1 sg poprowadzę (6). ◊ 2 sg poprowadzisz (3). ◊ 3 sg poprowadzi (13). ◊ 3 pl poprowadzą (5). ◊ imp 2 sg poprowådź (1).

Sł stp, Cn brak, Linde XVII – XVIII w.

1. Pójść z kimś, wskazując mu drogę (może również oznaczać przymus); ducere Vulg, JanStat; comitari Calag; deducere Vulg [w tym: kogo, co (16)] (19): Boże w niebo wſtąpienie [...] tysiączmi tych będzie ktorzy ſie będą radować [Ps 67/18] (koment) To ieſt, tyſiączmi będzie angelskich zaſtępow ktorzy iego poprowadzą. WróbŻołt V8v; Tak mie wſyſczy poprowadzą I bliſko Boga poſſadza RejKup t8v; BielKron 35; Geferten geben. Poprowádzić/ et weſpoł iecháć/ álbo iść. Comitari. Calag 221a.

poprowadzić dokąd (7): BielKron 12; SkarŻyw 22; Podźćieſz zá mną miłe duſze [...]. Záprowádzę was do Ráiu [...] Y miod dam pić/ z złotey cżáſze. (did) Y poprowádźi ie gdźie ná ſtronę/ á dźieći ſamy tylko będą śpiewáć. (–) MWilkHist G2; póydźiemy gdźie poprowádźiſz: wſzjſcyſmy iuż we zbroiách OrzJan 134; Abowiem báránek ktory ieſt w pośrzodku ſtolice/ będźie ie rządźił/ y poprowádźi ie do źrzodeł wod żywotá y otrze Bog wſzelką łzę z oczu ich. WujNT Apoc 7/17 [przekład tego samego tekstu SkarŻyw], Ioann 21/18. Cf poprowadzić skąd dokąd.

poprowadzić skąd dokąd (1): IEſli Zydowie wedle zwyczáiu ſwégo którégo z vmárłych ſwych/ álbo z miáſtá do miáſtá/ álbo z powiátu do powiátu/ álbo z źiemie do źiemie poprowádzą: chcemy/ áby nic przez Piſárze náſzé z nich nie było wyćiągano SarnStat 253.

poprowadzić którędy (1): [kat do skazanego] Nie ia ćiebie trácę/ Ale twoie vcżynki/ ktoreć teraz płácę. Potym mu go Ceklarze do ręku podádzą: A Cechowie go zbroyni śrzodkiem poprowádzą. KlonWor 40.

Przysłowie: Slepy ślepego nie dobrze poprowádźi/ obá w doł wpádną/ mowi Pan. SkarKaz 279b.
Przen (6):

poprowadzić dokąd (5): RejPos 54v; SkarŻyw 114; Tám ia záś znowu/ piękney Kálliopy/ Przed Máieſtat twoy poprowádzę ſtopy GrochKal 28; Gdźie ten czás/ co mi ieſcze ná świećie zoſtáie Strawię? á w któré mé łzy poprowádzę kráie? Y kogóż piérwéy płákáć! GórnTroas 75; SkarKaz 553b.

poprowadzić którędy (1): Czekałem ćię Pánie kiedy mię záwołaſz: myślęć ſię ochotnie odezwáć: áby mię ná onę godźinę nic nie trzymáło áni przeſzkadzáło do wyſzćia z ćiáłá tego/ á do drogi ktorą mię poprowádźiſz: tám gdźie z Oycem y z Duchem ś. kroluieſz Bog ieden ná wieki. Amen. SkarKaz 553b.

Fraza: peryfr. »poki słońce poprowadzi lata« = póki słońce będzie odmierzać czas, tj. do końca świata (1): Króleſtwo/ Siońſka ſkáło/ Twégo królá będźie trwáło/ Poki ſłońce górolotné Poprowádźi látá wrotné. KochPs 212.
2. Pokierować jakimś działaniem; persequi Mącz [co] (10): ex usu quod est id persequar, [...] to co pożitek nieſie to przed ſie poprowádzę. Mącz 223a; Będźie mu wódzem w bitwie Bóg łáſkáwy/ Y poprowádźi ón ſam iego ſpráwy. ZawJeft 9.
Zwroty: »rzecz (zaczętą) (dalej) poprowadzić« = kontynuować (2): Mącz 392a; á ia rzecż zácżętą [tj. Epitalamium] Poprowádzę z weſelem. SapEpit B3v.

»[jakiemi] drogami poprowadzić« = zadziałać w określony sposób (1): nie tylko muidzie oprzyiacioły ale y o iego Smigiel, ktory wPolscze kupił, y zaktory dał kilkadziesiąt tysięcy złotych iednak temi drogami topoprowadzi, iakosię nie będzie znaczyło nie aby to ex in stinctu aliquo było, iedno dla ratunku rzeczy swoich. ActReg 111.

a. W tekstach biblijnych i religijnych: Zapewnić przewodnictwo duchowe; ambulare, ducere PolAnt (5): Poprowádźi pokorne w ſpráwiedliwoſći/ á pokornych náuczy drogi ſwoiey. BibRadz Ps 24/9; BudBib Is 40/11; á ſtárſzy [w klasztorze] mu błogoſłáwił mowiąc: Idz Synu w imię Oycá y Syná y Duchá S. miey z ſobą Páná Iezuſa/ ktory ćię poprowádzi iáko on chce. SkarŻyw 134; KołakSzczęśl C2.
W przen (1):
Zwrot: »na drogę poprowadzić« (1): Bo mowiſz ku mnie te słowá ſam/ iż [...] ná drogę vznánia twego/ poprowádzę ćię ſam z miłośierdźia ſwoiego ArtKanc L10v.

Synonimy: 1. pość, powieść, udać się.

Formacje współrdzenne cf PROWADZIĆ.

MC