[zaloguj się]
[pdf]

1. POWIEŚĆ (706) sb f

powieść (706), [powiejść].

o oraz e jasne (w tym w e i w o 1 r. błędne znakowanie).

Fleksja
sg pl
N powieść powieści
G powieści powieści
D powieści powieściåm, powieści(o)m
A powieść powieści
I powieścią, powiejściu powieściami
L powieści powieściach
inne sg G a. D - powieści; pl G a. A - powieści; sg a. pl G - powieści

sg N powieść (120). ◊ G powieści (97). ◊ D powieści (45). ◊ G a. D powieści (3). ◊ A powieść (62). ◊ I powieścią (44), [powiejściu [zapis: -u]]. ◊ L powieści (49). ◊ pl N powieści (43). ◊ G powieści (36). ◊ D powieściåm (12), powieści(o)m (2) SarnUzn, SkarŻyw; -åm (11), -(a)m (1). ◊ A powieści (46). ◊ G a. A powieści (1). ◊ I powieściami (25); -ami (21), -(a)mi (4). ◊ L powieściach (19); -ach (14), -åch (4) KromRozm II, LubPs (2), GórnDworz, -(a)ch (1). ◊ sg a. pl G powieści (102).

Sł stp, Cn notuje, Linde także XVII – XVIII w.

To, co ktoś powiedział lub napisał, czyjeś słowa, wypowiedź; narratio Vulg, PolAnt, Mącz, Modrz, Calep, JanStat; dictum (dicta (pl)) Vulg, Mącz, Modrz, Calep, JanStat, Cn; sermo BartBydg, Vulg, PolAnt, Mącz, Cn; verbum PolAnt, Mącz, Vulg, Cn; oratio Mącz, Modrz, Cn; sententia Mącz, Calep, Cn; eloquium, loquela PolAnt, Vulg; enuntiatum, proloquium, pronuntiatum Mącz, Cn; locutio PolAnt; dicturum, praedicatum, prolatio, propositio, propositum, thema, vox Mącz; enuntiatio, profatum, pronuntiatio Cn [w tym czyja (398): G sb i pron (203), pron poss (132), ai poss (59), „cudza” (4)] (706):
A. Ustna; też mówienie, sposób mówienia (536): OpecŻyw 165v; BartBydg 142b; MetrKor 61/223v, 224; Ktorzy powiedáią iż ktoż nam ma vſkromić powieſći náſſe/ á zaż my vſt ſwoich przy ſwey mocy niemámy. RejPs 17; roſſerzaymy powieſćiami ſwemi miedzy wſſytki národy wielmożnoſć iego RejPs 141 v, 17 [2 r.], 17v, 95, 106v, 157 (11); S Czeſſarzem yego mczam Tureczkyem thakową prziyaſzn yego Kro. m. myecz raczi yſch nyelyeda yakye powyeſczy ſrvſchicz ye mogą LibLeg 11/171v, 11/134; RejJóz G2, K6v; RejKup m8, z6v; MurzHist S4; MurzNT Ioann 4/42; Mowił to pan Rej w sobotę dosyć układnie [...]. I była u Krola accepta tą powieść jego. Diar 61; Cżemu wdowo ná złą rzecż náwodziſz/ Swą powieſcią mdłym żeńſkim płciam ſzkodziſz BielKom G2, F5v; A przedſię ták z onego ſercá vpornego/ Dzyerżą ſie w powyeſcyach ſwych kłámſtwá obłudnego LubPs O4v, O4v marg [2 r.]; Leop Eccli 27/14, 42/1; á niechay z vſt wáſzych nie wychodzą hárde powieſći [ne ... egrediatur vetus verbum ex ore vestro] BibRadz 1.Reg 2/3; Abowiem nigdyſmy nie vżywali powieſći pochlebney [Neque enim aliquando in sermone adulationis facti simus] BibRadz 1.Thess 2/5, Ex 23/8, I 273v, Iob 34/16, Iudith 8/18, Eccli 8/20 (13); OrzRozm L2; ku kthorym [ojcu i cesarzowi| vcżyniłá rzecż ſpaniáłą/ [...] ktorą powieśćią Ceſarzá y oycá odwiodłá od gniewu przećiw Brzetyſłáwowi BielKron 324, 29, 72, [852]v, 112, 195 (11); AEnigma, Trudne á chytre pytanie/ álbo gadká. Unde AEnigmatistes, Gádacz/ który tákowe powieśći vmye álbo zádáwáć/ álbo/ wykłádać. Mącz 4c; Enundatum, Ciceroni est quod Dialectici propositionem vocant. Gruntowna powieść kilkiem słów ogárniona/ która yeſt w Philozophiey álbo w ſwiętym piſmie fundowana Mącz 254b, 14d, 21c, 69c, 85d, 102d (15); chybá żeby ktho głupie rzecżenie/ ktoremu ſie więc ludzie/ richlej niż ſoremney powieśći ſmieią/ zá treſność pocżytáć chciał. GórnDworz O; Inácżey tego żaden tu rzec nie może pánie Wapowſki miły/ iedno iżeś w.m. w powieśći ſwey káżdey rzecży dotknął GórnDworz Iiv, C6v, C8, I7v, K3v, N (14); RejPos 272; BiałKat 71; BielSpr 46v; Niech będzye vcżćiwa powieść twoiá/ ſtátecżne á pobożne ſpiewánie twoye RejPosWstaw [1103]v; Chwáłá z roſtropney powieśći pochodzi BudBib Eccli 15/10, Eccli 3/23, 20/13; WierKróc A4v; CzechRozm 159v, 161, 184, 266v; PaprPan T2v; Záiſte słuſznie zá podeyrzáną ma być powieść tych/ ktorzi śię náucżyli/ komu kwoli co mowić/ á práwdźie nic. ModrzBaz 17, 64v, 70; KochOdpr C2v; KochPs 81; więcey z iadł mowiąc/ á niebacżąc ſię (bośmy mu my bliſko śiedząc chleb podmiátáli) gdy ſię powieśćią báwił, ále gdy milcżał á cżytánia ſłuchał/ ledwie cżego przy obiedzie ſkoſztował SkarŻyw 335, 80, 373, 396, 479; StryjKron 482; CzechEp 282; GórnRozm B4, G; ActReg 122; Phil R4; A z miáſtá onego wiele Sámárytanow vwierzyli weń; dla powieśći oney niewiáſty ktora świádczyłá/ że mi wizytko powiedźiał com iedno czyniłá. WujNT Ioann 4/39, Ioann 4/42, s. 319, 1.Thess 2/5; Przetoż mu [Mojżeszowi] P. Bog dał wielkie cudá w rękę áby ie czynił/ á poſłánia ſwego y powieśći iemi potwierdzał. SkarKaz 417a, 79b; Prawdęś ty był powiedźiał/ Strates w ſwey powieśći PaxLiz B4, C3v; SkarKazSej 662b; KlonWor 33; [y roſlavÿlÿ the nowyne y ſlova Ioſephowe ſpowyeyſzczv ſnamyenythv nadvorze krolewſkym roſnyeſzly TomZbrudzBrul Gen 45/16; BudDzieciokrzczeń 102].

powieść czego [= jaka] (4): KromRozm I G; Mowili przećiwko mnie zdradnym ięzykiem/ y powieśćiámi nienawiśći obtocżyły mię Leop Ps 108/3; BudBib Prov 1/1; Co też opowiedamy nie przez wyuczone powieśći ludzkiey mądrośći: ále przez náukę Duchá (marg) świętego. (–) WujNT 1.Cor 2/13.

powieść około czego (1): oną powieśćią páſterſką/ około śpiewánia Anielſkiego żołnierzſtwá/ [św. Józef] poćięchę [!] odnioſł. SkarŻyw 243.

W połączeniach szeregowych (7): LibLeg 10/91; iż podobno tym pisaniem [!], kartam i powieściam Rad Ich [M] zrozumieć nie mogli. Diar 55; áby [dzieci] ſłyſzeli ludzkie rozmowy/ á ſtąd ſie vcżyli obycżáiow/ przeſpiecżney rozmowy thowárzyſkiey śmiechow/ powieśći/ y innych rozmow poććiwych BielKron 272v; Membrum, [...] część wſzelákiey rzeczy yáko mowy/ powieśći/ kazánia Mącz 214d, 454c; ModrzBaz 53v; ReszPrz 63.

W przeciwstawieniach: »powieść ... milczenie, oczy« (2): bo wiele kroć powieſcią okłaman będzieſz ale ocżyma nigdy. BielŻyw 52; kthory [Ksenokrates] powiedział/ że niekiedy żałował powieśći ſwey/ ále milcżenia nigdy. Phil G.

W porównaniach (3): Powieść ſſalonego ieſt iákoby brzemię ná drodze Leop Eccli 21/19; Wáſze powieſći ſą podobne popiołowi BibRadz Iob 13/12; Powieść nie wedle czáſu ieſt iako muzyká w ſmętku BibRadz Eccli 22/6.

W charakterystycznych połączeniach: powieść (powieści) chytra(-e) (2), dworskie, foremna (3), gruntowna, harda(-e) (2), jawna, jednostajna, miła, miodowa, niczemne (2), nienawisna, niepewna (2), niepobożne, niepoczciwe, niepożyteczne, niewierne, niezgodliwe, okrutna, piękna, płone, pochlebna (2), potworna, przeciwne, przemierzłe, przyjemna, przykre, rozmyślna, roztropna(-e) (2), slodka(-ie) (2), sprosne, sroga(-ie) (2), stateczna, tajemna, trudne, ucieszna, uczciwa, uszczypliwa, wdzięczna (2), wszeteczna (2), wymyślone, wywodna, zaoczna (3), zdrowa, złe, żałosna; dowieść powieści (G sg a. pl), nie dbać, uczyć się, używać (2), wstydać się, zaprzeć się; dziwować się powieści (D) (2), przeciwić się, śmiać się (2), wierzyć (2); powtarzać powieść; stroić powieści (A), uskromić, wykładać, zataić; powieścią(-ami) bawić się, chlubić się, cieszyć się (2), dręczyć, dworować, gardzić, lżyć, mścić się, odwieść, oszydzony, prawie zabić, rozśmieszyć (2), skłonić k sobie, sławę [czyją] mazać, szkodzić (2), z świata zgładzić, ucieszyć, unieść się, uszczerbić, zwodzony (zwiedziony) (3); z powieścią odprawić się (2); uwieść się za powieścią.

Zwroty: »słuchać (a. posłuchać) powieści (G); (u)słyszeć powieść; przysłuchywać się powieści (D)« = audire sermonem Vulg, PolAnt; audire eloquium PolAnt [szyk zmienny] (4;2;1): I vſlyſſawſſy Fáráo tę powieść/ dał ſzukáć ná ſtrácenie Moizeſſá Leop Ex 2/15, Is 41/26; BibRadz Iob 13/17, 34/2; áby [dworzanin] [...] pilnie przyſłuchywáiąc ſie káżdego powieśći/ vmiał vłowić ſobie thákie rzecżenie/ bez obrázy GórnDworz P8v, P7v; Słuchayćie (przeto) á posłuchayćie głoſu mego/ pilnuyćie á posłuchajćie powieśći moiej. BudBib Is 28/23.

»wierzyć (a. uwierzyć, a. wiarę dać), dać miejsce, wierzenie powieści« = narrationi credere Modrz; credere auditui Vulg [szyk zmienny] (11:9:1): BielŻyw 52; BielKom C3, C3v; [Joab] rzekł krolowi/ przyſiągł Abner iż cię ma zdradzić. Krol nie dał tey powieśći mieyſcá. BielKron 69, 55v [2 r.], 73, 97, 100, 140v (10); RejAp 196v; GórnDworz Xv, Dd7; ſkąd też o nich ták potym rozumieią/ że prawdy w ſobie niemáią: przeto áby powieśćiam ich wierzono/ vſtáwicżnie muſzą przyśięgáć. KuczbKat 340; ModrzBaz 17; LatHar 251; WujNT Ioann 12/38, Rom 10/16.

Wyrażenia: »fałszywa (a. fałeczna), (o)mylna, obłędliwa powieść« [szyk 10:7] (10:6:1): Wiele kroć mię złoſćiwi vſpráwowáli ſwemi omylnemi powieſćiámi RejPs 181v, 53, 178v, 187v; BielKom D7; Nye podawayże myę w ręce złych ludzi wſſetecżnych/ Ktorzy máyą vſtá pełne powyeśći fáłecżnych LubPs G3; BibRadz I 29lb marg; BielKron 73, 148; RejPos 163v, 207, 241v; RejZwierc [782]; KochPs 64; ZapKościer 1580/15v; GosłCast 74. Cf »z fałszywej powieści«.

»kłamliwa, nieprawdziwa powieść« (1:1): áby był ſrodze karan then káżdy/ kto nieprawdziwą powieſcią ſwą/ pocżćiwey białeygłowy ſławę máże GórnDworz Z8; RejPos 189.

»powieść (powieści) ludzka(-ie)« [szyk 4:2] (6): co ſie tycże Cżyſcowego ogniá/ ſą to luckie powieśći wymyſlone BielKron 213v; RejPosRozpr b4v; Zali pewnieyſza powieść ludzka może być nád obiáwienie Boże? CzechEp 176, 69; NiemObr 89. Cf »wedle powieści ludzkiej«.

»powieść prawdziwa« [szyk 2:2] (4): BielKom C3; Axioma, Latine pronunciatum, Proloquium, et propositio apud dialecticos, Piękna á foremna yáka powieść/ prawdźiwa/ ktorey ſie nikt przećiwić nie może. Mącz 22b; GórnDworz N6, Dd8.

»prozna powieść« = puste gadanie (1): prawdą śię obrażáią [panowie zwierzchni]/ á w prozney śię powieśći kocháią [vanitate orationis gaudeant]. ModrzBaz 17v.

»trefna [= zabawna], śmieszna powieść« = scomma Mącz; facetia blandula Modrz [szyk 8:1] (8:1): Mącz 86c; áby cżłowiek/ kiedyby iedno chciał/ mogł rozſmieſzyć/ y vcieſzyć trefną powieſcią drugie GórnDworz N7, N8, P6v, S3v, S4, T6v, Dd8; ModrzBaz 53v.

Szeregi: »mowa, (abo) powieść« (2): Abowiem kto w mowie/ ábo we wſzelákiey powieśći [in sermone atque oratione]/ y w obycżáioch/ nie niebędźie miłował zmyślonego/ obłudnego/ y fárbowánego/ ten záprawdę y drugim niebędźie pochlebował ModrzBaz 17v; Calep 320a. [Ponadto w połączeniu szeregowym 1 r.]

»namowki i powieści« (1): A Pąn Matis Ćieſzyca. Będąc Namowkami i powieſćiámi obłędliwemi zwiedziony, Wthich czaſiech za Contraktem ſtawic ſię vmyſlil ZapKościer 1580/15v.

»powieści a obmowy« (1): Iuż [...] zákrywáć á poſláchcáć będzieſz káżdy ſtan bliźniego ſwego/ by ſie też dobrze y w cżyni vnioſł powieſciámi á obmowámi ſwemi RejPos 172v.

»pismo ani powieść« (1): Iż być Anyoł co inſzego powiedał niżli tho co iuż wieſz [...] od Páná ſámego/ [...] iuż nie wierzcie piſmu żadnemu inemu/ áni powieśći żadney iney RejAp 196v. [Ponadto w połączeniu szeregowym 1 r.]

»powieść i rada« (1): żadna przyiázność y thowárzyſtwo nie ma być mu ták miłe/ żeby w rzecżach wątpliwych nie miał thego przynieść powieſcią y rádą ſwą/ coby ku záchowániu y rozmnożeniu R.Poſpolitey być mogło Phil H4.

»rzecz a(l)bo (a) powieść« [szyk 2:1] (3): KromRozm II G; iż we wſzytkim ieſteśćie vbogáceni w nim/ w káżdym ſłowie y w káżdey vmieiętnośći (marg) w káżdey rzeczy ábo powieśći. (–) [in omni verbo et in omni scientia] WujNT 1.Cor 1/5. Cf »z powieści a z rzeczy«.

»słowo, (i, abo) powieść« [szyk 3:2] (5): Mącz 86c; APophtegmatá zá onych ſtárych poważnych á vcżonych ludzi zwano to ſłowá y powieśći roſtropne á dworſkie/ ktore też cżáſem bywáły w rozmowach ich RejZwierc 210; RejPosRozpr b4v; CzechEp 123; Powieśći [złodzieja] niezgodliwe/ ſłowá záiąkáwe KlonWor 3.

»powieść i wskazanie« (1): A on tho [...] dal nam wiedziecz powieſcz y wſkazanye prethwiczowe MetrKor 61/224v.

»wykład a powieść« (1): Aby też to o kim yáſnymi znáki ſye okazáło/ iż ma duchá S. przedſyę byſmy ſye ná yego wykłádżye á powyeſci przeſpyecznye ſádźić nye myeli. KromRozm II ſ3v.

Wyrażenia przyimkowe: »według (a. wedle, a. podług) [czyjej] powieści« = zgodnie z tym, co ktoś powiedział, secundum eloquium Vulg; ex sermone PolAnt (8): zlituy ſie nádemną według powieśći twoiey. Leop Ps 118/58; BibRadz Sap 2/20; GórnDworz Z8v; BudBib Sap 2/20; Więc też y niektorzy z naſzych Według powieśći niewieśćich. Iák to ſkoro vſłyſzeli Zá raz do grobu bieżeli. MWilkHist K; CiekPotr 68; PaxLiz C2v.
~ Wyrażenie: »wedle powieści ludzkiej« (1): iáko nie wedle widzenia/ áni wedle powieśći ludzkiey [...] [Bóg] ſądźi: ále ma ácz ſkryte ále ſpráwiedliwe ſądy ſwoie około nas SkarKaz 347b. ~

»z powieści« [w tym: czyjej (27)] = na podstawie tego, co ktoś powiedział; in sermone PolAnt; ex sermone Mącz (35): miſmi też z yego [posła] powyeſczy dobrze wirozvmiely yz wi yeſteſczie nam dobrim przyaczieliem LibLeg 11/87v, 10/91; RejKup p8v; MurzHist C4v; KromRozm III B6v; LibMal 1554/190v; GliczKsiąż M4; áby wſzytki ſpráwy Sądowe y zapiſy/ wyrozumnym właſnym Ięzykiem piſáne były/ s powieſći ktorego Mężá roſtropnego ná Sądzie ſyedzącego. GroicPorz ev; RejWiz 184; mądrość przełożonego nád ludem poznawáią z powieśći iego. BibRadz Eccli 9/22, Eccli 27 arg, 6, 7; mowiąc: [Jeremiasz] trwoży poſpolity lud á cżyni złe ſerce/ potym ſie poddádzą nieprzyiacielowi z iego powieśći BielKron 95, 370v, 443v; Sermonibus alicuius instigari, [...] zápalić ſie z ſzcziyey powieśći przećiwko komu. Mącz 415b, 374b; To iżem ia powiedział że ſtárzy miłowáć mogą/ s powieśći mi páná Wapowſkiego vroſło GórnDworz Kk8; RejPos 245v; BudBib Eccli 9/22; CzechRozm A6, 77v, 83v, 190, 214, 261v; SkarJedn 247; gdyż też nie ná oko ſądźi [Chrystus]: áni z powieśći ktora by do vſzu iego przyſzłá CzechEp 329; CzechEpPOrz **2; Kroyniki náſze powiádáią/ że przodkowie náſzy z powieśći y obcowania Cżechow y Moráwcow/ wiárę Páná Chryſtuſowę poználi ReszPrz 29; PaxLiz B3v.

~ W charakterystycznych połączeniach: z powieści baczyć, dochodzić [czego], pojąć, pozna(wa)ć (znać, poznan) (6), (wy)rozumieć (7), sądzić, zmyślać.

Wyrażenie: »z fałszywej powieści« (1): Wieleć ſobie cżęſto ludźie z nienawiśći/ wiele z fałſzywey záocżney powieśći przećiw drugim zmyśláią CzechEp 95.
Szeregi: »z powieści a poruczenia« (1): yzbi na pothim kazdi wiedział yz tho nye snyego samego ale spowieſczi a poruczenya prethwiczowego viſſlo MetrKor 61/224v.

»z powieści a z rzeczy« (1): Co ſzyrzey zrozumiemy y s powieśći á z rzecży tey tho Pánny s. y z hiſtoriey Ewányeliſty s. RejPos 303v. ~

»na [czyją] powieść« = z powodu tego, co ktoś powiedział (2): Abych ia miał na waſze/ ty płone powieſći Tak prętko w ptaki skocżyć RejJóz D8v; BielKron 105.

»przez powieść« (5): Słyſząc to Honoryus/ dał ściąć Stylliká [...]/ rozumieiąc theż przez powieść niektorych ludzi/ iż nieiáką zdrádę pod nim chciał vcżynić BielKron 158v, 302.

~ Szereg: »choć (ani) przez powieść, choć (ani) przez list« = neque per sermonem, neque per epistulam Vulg (3): A Teſálonicżeńcżyki vpomina/ áby podánie iego chowáli/ ktorego ſię náucżyli/ choć przez powieść/ choć przez liſt NiemObr 74, 76; WujNT 2.Thess 2/2. ~

»[jaki] w powieści« = mówiący jakoś; in sermone suo Vulg, PolAnt (12): Bo oni vbłágáiąc vſtá ſwoie czynią ie miodowemi wpowieſćiach ſwoich RejPs 82; Leop Rom 3/4; BibRadz Rom 3/5[4]; GórnDworz D8; CzechRozm 137v; PaprPan X4; kto ták ieſt wymowny? Aby w powieśći dźieiom iego mógł być rowny? KochPs 160, 104; MA ſie też dobry obywátel wyſtrzegáć/ áby nikcżemnym y nieprawdziwym w powieśći nie vkazał ſie Phil F4; WujNT Rom 3/4.

~ W charakterystycznych połączeniach: w powieści miodowy, nieprawdziwy, nikczemny, równy [czemu], skąpy, skromny, sprawiedliwy (usprawiedliwiony) (3), stateczny, zgodni (pl).

Wyrażenia: »w powieści fałszywy« (1): Iaż to niecnotliwa? Ach nieſtétyſz/ iali to w powieśći fałſzywa? GosłCast 65.

»trefny w powieści« (1): Lecż do tego muśi [dworzanin] mieć y thę podporę/ áby był trefnym w powieśći GórnDworz N6v. ~

»za [czyją] powieścią« = z powodu tego, co ktoś powiedział (3): LibMal 1544/91; yſch yako ſſam s ſzyebye prziczini obrazenya prziyaſzny y przimyerza. nykomv nyedawa. thak nyewneth za cziam powyeſczyą kv srzvczenyv yey ſzye ſkvapy. LibLeg 11/171v; ták było dobrze vſiádło ono ſáłſzywe mnimánie/ zá pácholęczą powieſcią. GórnDworz N2.

Przen (3): ciała bezecnego powieściám nieprzyſtáwái MurzHist N3v; A ták zniżon będzieſz [miasto Jeruzalem]/ [...] a z piaſku będzie wychodzić powieść twoiá BudBib Is 29/4, Is 29/4.
a. Opowieść, historia, relacja o jakimś zdarzeniu; omówienie jakiejś sprawy; historia Mącz (34): RejPs 114; A ſnadź tá powieść [o królu Midasie] omyłá [lege: omyla] wiele tych ktorzy ſie Alchimią pętáią/ ktorzy chcą áby ſie to złotem sſtáło cżego ſie dotkną BielKron 26, [206]v; Historia fabularis, Niepewna hiſtoriá/ Wymyſlona powieść/ prawdzie nieyáko podobna. Mącz 113b, 2d, 12d, 30a, 240c [2 r.], 241a [2 r.], 278d, 320d; RejAp 181v; GórnDworz N8, O4v [2 r.], O8, P6v [2 r.]; Boreas Orythią nieśie: A gdźiekolwiek przeminął/ znáć gośćiniec w leśie/ Sośninę wywróconą/ dęby powáloné [...]. Która powieść/ bądź zá rzecz prawdźiwą twiérdzona/ [...] bądź téż ták zmyślona/ Znáczyłá/ że zá láty miał wſtáć lud z pułnocy KochProp 13; Calep 688a.

powieść kogo, czego [= o kim, o czym] (2): á gdy powieść y porządek tego przedziwnego náwrocenia z ſamych vſt tego to Apoſtołá vſłyſzem/ nie máłe zbudowánie w Bogu wziąć możem. SkarŻyw 79, 97; [BiałKat 70v].

powieść około czego (1): iż płákał Ceſarz ſłyſząc iey powieść około ſwey niefortuny. BielKron 326v.

powieść z czego (1): Czemu/ ácześ ſye W. M. po te czáſy dobrze przyſłuchał/ iákie rozmowy pokoiowé/ iákié z Hiſtoriy powieśći [...] wſpomináć ią niechcę Oczko A2v.

powieść o kim, o czym (2): Powiedźiał tego [tj. braku kupców w mieście] przycżynę/ iż nie śmieią thu dźiś ieźdźić z dálekich kráin przed Luzytany [...]/ ktorzy nie dawno kupiectwá wielkie pobráli. [...] Bacżąc ia iego powieść o Krześćijáńſtwie tym więcey gániłem mu ten lud BielKron 457, 456.

W charakterystycznych połączeniach: powieść (powieści) długa(-ie)(3), figurowana, foremna(-e) (3), jasna, krotka (3), nieforemna, rozmaite, subtylna, wymyślona (zmyślona) (3); ucieszyć się powieściami; wysławiać powieścią.

Zwrot: »powieść słyszeć (a. usłyszeć, a. słychać); powieści (G) słuchać« [szyk zmienny] (4;1): Potym vmyſliłem z Dámáſzku do Mechy [...] ćiągnąć/ cżęśćią dla kupiectwá/ cżęśćią widźieć ty rzecży o ktorychem rozmáite powieśći ſłychał. BielKron 456, 326v; Przeto też nic więcey ſtámtąd pożythku nie odnoſzą/ iákoby też iákiey zmyſloney powieśći álbo pioſnki nowey z inąd przynieſioney ſłucháli RejPosRozpr c4v; TEn Błogoſłáwiony Ian Iáłmużnik/ bárzo wielkie kochánie w tym miał/ gdy iákie świętych przykłády y powieśći ſłyſzał SkarŻyw 97, 79.
Szeregi: [»historyja albo powieść«: Cóż to ieſt Kredo? (–) Ieſt liczba dwunaśćie członków Wiáry Chrześćiáńſkiéy: á nieinácéy/ iedno iákoby iáka Hiſtoria/ álbo powieść pewna wſzyſtkiéy Wiáry náſzéy BiałKat 70, 70v.]

»pioro albo powieść« (1): iáko to poſpolićie bywa/ iż káżdy ſwoię krainę w kthorey ſie vrodzi y wychowa/ wyſławia piorem álbo powieśćią BielKron 337v.

Wyrażenie przyimkowe: »z powieści« [w tym: czyjej (3)] = na podstawie tego, co ktoś opowiedział (4): á záś iż niepodobna żeby [św. Jan Chrzciciel] go [Chrystusa] nie miał znáć z powieśći rodźicow y inſzych krewnych? CzechEp 175, 176.
~ Szeregi: »z powieści a nauki« (1): on [św. Łukasz] też [...] piſał po Grecku s powieśći á náuki Páwłá s. y drugich Apoſtołow ſwiętą Ewányelią BielKron 143v.

»z podania i powieści« (1): Bo Márek S. y Lukaſz S. ſami áni widźieli Páná náſzego/ [...] áni słucháli słowá z vſt iego: ále tylko ie z podánia y powieśći mieli. SkarŻyw 364. ~

b. Informacja, wiadomość, przekaz słowny; relatio HistAl (43): Oni odpowiedzieli/ yż iuż Ceſárzá w morzu ryby iedzą [...]/ tey powieśći przycżyną byli Fráncuzowie BielKron 221v; tymem [Książeczki o liflandzkiej ziemi] tedy cum Mapa mundi, y z inſzymi Kozmográphy/ tudzież ſpowieſćią ſtátecżnych ludzi iął weryfikowáć. KwiatOpis A2v; SkarŻyw 397.

powieść o czym (1): LeovPrzep a4v cf »świadectwo i powieść«.

Zwrot: »usłyszeć powieść; słuchać powieści (G)« [szyk zmienny] (4;1): BierEz F4; ony powiedziely [...] tha ziemia nyeyeſth any przislvscha kv kroliowy polſkiemv [...] yedno ze tha zyemia od dawnich czasſow prziſlvſcha kv zamkv oczakowſkiemv [...] y ya te powieſcz vſliſchawſchi od nych niemoglem wirozvmiecz na czim bich wtey rzeczi przeſtacz. LibLeg 11/20, 11/85 [2 r.]; LeovPrzep a4v.
Wyrażenie: »powieść ludzka« (2): takie Woyſko wtych tám polách dálekich y puſtych niebywáło/ ieſli śię nápowieśći luckiey niemylę/ iáko w ten cżás. BiałKaz L3. Cf »z powieści ludzkich«.
Szeregi: »skutek [ = czyn] a powieść« (1): ktorzy [...] co kto przed ocżymá ich ná ſercu broi/ wiedźieć y widźieć/ procż ſkutku/ á powieśći nie mogą CzechEp 329.

»świadectwo i powieść« (1): Przypátrzayże ſye też tu pilno [...] onym cudom ná powietrzu widźiánym poſcie roku látoſiego: á ieſli im wiári dáć niechceſz/ ſłuchayże świádectwá y pewney powieſci (o cudách tym podobnych) onego známienithego Krolá Polſkiego/ [...] Zygmuntá: ktory ták trzydźieſci y dźiewięć lat widźiał ná powietrzu ſzeſcioro Słońca LeovPrzep a4v.

Wyrażenia przyimkowe: »według powieści [czyjej]« = na podstawie informacji (1): Boię ſie/ Polacy/ áby P. Bog ſpráwiedliwośći ſwey iáka v was ieſt/ ná wagę nie kładł/ iuż nie z ſwoią ábo krześćáńſką/ [...] ále z Zydowſką/ Pogáńſką/ á Turecką/ ktora (według powieśći tych ktorzy tám wiádomi.) od wáſzey ieſt/ iáko Niebo od Ziemie rozna. PowodPr 66.

»z powieśd [czyjej]« = na podstawie informacji (27): Wiznala yſch tho czo Iagna o Schimkowey o oſtudzenyu Climka zdvna zyego zona zyey powyeſzczy powyedzyala prawda yeſth. LibMal 1544/90; Zeznał yſch lawriſchka Gayda a Mykolay theraſz nyedawno wyrzneli zwoza cztherzi poſtawy ſzukna wſzyelczu, [...] nyebil tham ſnymy alye zych powyeſczi wlaſzney tho ma LibMal 1546/113, 1544/86, 89v, 90 [2 r.], 1545/95, 98, 1545/121v; LibLeg 11/134v; HistAl I4v; OrzList dv; BielKron 98v, 412; GórnDworz M7; GrzepGeom M3; otho Andrzey y drugi towárzyſz iego s powieśći Ianá s. nátychmiaſt ſzedł zá tym Pánem ſwoim/ oto y dziś s powieśći ludzi wiernych wiele ich idzye ku temu dobrotliwemu Pánu ſwoiemu. RejPos 277v, 35v, 276; áby ieźdźili do káżdego máiętnośći/ ocżymá ſwemi wſzytko oględowáli/ ábo ſię też zpowieśći drugich [narratione aliorum] dowiedowáli ModrzBaz 120v; Oczko 13v; CzechEpPOrz *4v; ReszPrz 26; OrzJan 81.

~ W charakterystycznych połączeniach: z powieści być świadom, dowiedować się, mieć (9), mowić, obaczyć (3), powiedzieć, przyść do [czyich] uszu, sprawę stawić, usłyszeć, wiedzieć (3), znać.

Wyrażenie: »z powieści ludzkich« (1): A iż to znam/ nie s pochlebſtwá [...]/ ále y z właſnego rozważenia/ y s powieśći ludzkich/ iż W. thwoię Pan Bog nie ledá dáry á vpominki obdárzyć racżył. RejZwierc [283].
Szereg: »z powieści abo pisania« (1): czoſſzkolwyek o protwyczv ſczdych powyeſczy abo pyſſanya vſſliſchala. abi thego beſz karanya nyeopvſczyla wczim bi bill wynyen nalyezyon. LibLeg 11/134. ~

»na powieść« [w tym: czyją (3)] = zgodnie z informacją (4): yeno zem virozvmial na powieſcz tich poddanich naschich ktorzi przed namy tho powiedziely yz [...] LibLeg 11/20; odpowiedziáłá: [...] wyſzli precż ſortą/ gońcie ie rychło áza ie poimade. Gonili ie ná powieść oney niewiáſty BielKron 46v; iż więc drudzy ná powieść/ áby ſkoſztowáli idą [do cieplic] Oczko 13, A3v.

»za powieścią [czyją]« = zgodnie z informacją (1): A był ieden z nich miedzy nimi/ kthorzy zá powieſcią Ianową ſzli zá Pánem Kriſthuſem RejPos 274.

c. Sentencja, przysłowie, przypowieść; parabola PolAnt, Cn; proverbium, sententia Modrz, Cn; dogma, placitum Mącz; adagio, adagium Cn (11): Y v nas miedzy ludzmi ieſt na tę rzecż cżyſta powiesć/ gdi wſpomináią wychowánie dobre mowiąc: nic więcey nie powinienby ociec dzieciąm ſwym po ſmierći oſtáwić [...] iedno tylko ćwicżenie á wychowánie dobre GliczKsiąż A3; iáko ieſt oná piękna powieść: Nie dla tego żyw ábyś iadł/ ále dla tego iedz ábyś żył ModrzBaz 10v; do ktorey [rady] przyrownáć ſie może y oná powieść Agázykleſá Krolá Lácedemońſkiego/ od ktorego dowiedował ſie ieden/ iákimby ſpoſobem mogł kto pánowáć beſpiecżnie nullo ftipatus fatellitio? Odpowiedział: Gdyby thák roſkázował ſwym poddánym iáko Ociec roſkázuie ſynom. Phil S4v, G3.
Wyrażenia: [»dan na powieść [komu]«: TomZbrudzBrul Deut 28/37 cf Szereg.]

»pospolita powieść« = placitum Mącz; pervulgatum proverbium Modrz (3): Mącz 302a; Co też v nas w poſpolitey powieśći mawiáią/ co ſie prętko wznieći to nie długo swieći CzechRozm 140; ModrzBaz 88v.

»powieści skryte« [szyk 1:1] (2): Serce cżłowieká rozumnego rozmyſla ſkryte powieśći [parabolam] BudBib Eccli 3/30, Eccli 39/2.

Szereg: [»powieść i przysłowie«: Et eris perditus in proverbium ac fabulam cunctis populis. a bedzeſz dan na powieſzcz. y wprzyſlowie wſzemv ludv TomZbrudzBrul Deut 28/37.]
Wyrażenie przyimkowe: »według powieści« (2): Cżemu zielona farba wzrok naprawia [...]. Według oney powieſci, zrzadło, trawa, y wodi ciecżenie cżynią ocżom ochłodzenie. GlabGad B7, L8.
d. Przepowiednia, proroctwo (9): BielKron 125; kthory [Heliasz] powiedźiał o tych oſtátecznych dwu tyśiącach lat/ tymi ſłowy: Sex millia annorum mundus, deinde conflagratio. Ku kthorey ſwey powieśći Heliaſz Prorok przydał: Ieſli co do tych lat niedoſtáwáć będźie/ tedy ſye to dla grzechow ludzkich sſtánie LeovPrzep H3; [TomZbrudzBrul Num 23/7].

Ze zdaniem przydawkowym dopełniającym (1): Co ſie záś tknie boleśći/ Fráſunków/ ſmętków/ żalu/ té z onéy powieśći Symeoná doznáłá/ iże ón miecz ſrogi/ Miał ſerce iéy przeniknąć SiebRozmyśl [A4]v.

Fraza: »powieść się wypełniła« (1): tedy łatwie wyrozumieſz/ żeć ſye thá powieść Páná KRyſtuſowá ſkutecznie wypełniłá. LeovPrzep Gv.
Zwrot: »słyszeć powieść [o kim]« (1): Ták iż [...] y mátká ſwięta iego/ y on Iozeph náznácżony opiekun iego/ [...] práwie ſie byli zádziwowawſzj zumieli/ ſłiſząc dziwne rozmowy á dziwne powieśći o dziedątku o onym [...]. Abowiem ſłuchay co ten błogoſłáwiony Simeon mátce ſwiętej iego powieda: Iż przydą cżáſy iż miecż żáłośćiwy brzeniknie [!] ſerce twoie. RejPos 28v.
Szereg: »rozmowy a powieści« (1): RejPos 28v cf Zwrot.
Wyrażenia przyimkowe: »według powieści [czyjej]« = zgodnie z czyjąś przepowiednią (3): [Bóg zamknął lud nieczysty między górami] iż thám z onąd żadnym obycżáiem wynidz nie mogą/ áż gdy będzie Bog racżył we dni oſtátecżne/ wypuſći ie ná ten ſwiát według powieſći Ezechielá proroká kthory ták mowi/ W dzień oſtátecżny skońcżenia ſwiátá wyn[i]dzie Gog y Magog w zięmię Izráhelską HistAl M4; BielKron [852], 87v.

»z [czyjej] powieści« = zgodnie z czyjąś przepowiednią (1): Wſpomni/ Pánno/ ná boleśći/ Gdy miecż przeſzedł twe wnętrznośći Z Symeonowey powieśći. LatHar 496.

e. To, co się powszechnie mówi; fama, rumor Vulg, Mącz, Calep (75):
α. Wieść, pogłoska, plotka; fabula Mącz (36): Fabulosus, Który ſie niepewnemi poweściámi [!] rad pętá Mącz 113b, 46b, 95c, 117a.

powieść czego [= o czym] (1): Powieść też á ſlawá imieniá iego roſlá ná káżdy dzień Leop Esth 9/4.

powieść o kim, o czym (15): LubPs 13; Vćiekánie/ iáſnie dowiedźione/ pewny znák ieſt winnoſći/ zwłaſzczá tám gdy ktho ieſzcze nie obwiniony/ iedno tylko iż ieſt powieſć o nim/ zá dotknienim ſummenia/ boiąc ſye vćeka. GroicPorz hh4; BibRadz Luc 5/15; BielKron 213; Mącz 33d; RejPos [36], 38v, 221, 288; SkarŻyw 108; WujNT Luc 5/16, 7/17, Act 21/21. Cf Ze zdaniem przydawkowym nawiązującym do dopełnienia.

Ze zdaniem przydawkowym dopełniającym (1): Było ná ten cżás powieśći rozmáitych doſyć ále nie pewnych/ iákoby trućinę chćieli zádáć Krolowi BielKron 419v.

Ze zdaniem przydawkowym nawiązującym do dopełnienia dalszego w zdaniu nadrzędnym [o kim że(by)] (2): Potim przy obiedzie będącz Alexander po każdey potrawie miſſy y inne ſthadki ſrzebrne á złote brał á chował, to gdyż ſłużebnici krolowi powiedzieli, ſpytał go przecż by to cżynił, ktory odpowiedział, ſłyſzącz o tobie wielką powieſć, żes w bogaczſtwie trzy kroć bogatſzy y w ludziech niż pan moy Alexander, á tak ktobiem przyſzedł chczącz ſie dowiedzteć [!] takli ieſt BielŻyw 157, 10.

W połączeniu szeregowym (1): iużeś ſie náſłuchał iákie dziwy/ iákie proroctwá/ y iákie powieśći o nim ſie działy RejPos 38v.

W charakterystycznych połączeniach: powieści (powieść) jasne, jawne, lekkie, niepewna (3), nowo zjawione, prożne, rozmaite (4), wielkie; powieść roście; dać się uwieść powieściam; powieść zataić; pętać (pętający) się powieściami (3).

Frazy: »rozeszła (a. rozchodziła) się powieść (a. powieści chodzą)« = exiit a. perambulabat sermo Vulg [szyk zmienny] (3): Gdy thy powieśći po woyſce chodzą/ wieść przyſzłá pewna/ że iuż cżęść woyſká Ceſárzá Tureckiego Draw rzekę przebyłá BielKron 306v; Y rozeſzłá ſię o nim tá powieść po wſzyſtkiéy Iudſkiey źiemi WujNT Luc 7/17, Luc 5/15.

»rozniosła się powieść (a. roznaszały się powieści)« = divulgatum est verbum PolAnt, Vulg; perambulabat sermo PolAnt [szyk zmienny] (5): BielŻyw 10; Y roznáſzáły ſię o nim thym więcey powieśći BibRadz Luc 5/15, Matth 28/15; RejPos 221; WujNT Matth 28/15.

»rozsławiła się powieść; powieści bywają rozsławione« (1;1): I roſławiła śię ta powieśc [divulgatum est verbum] v żydow MurzNT Matth 28/15; Mącz 122b.

»powieści się wiją« = rumores iactantur a. afferuntur Mącz (2): Varii rumores afleruntur, Rozmáyte ſie powieśći wiyą/ bywáyą przinoſzone/ rozsławione. Mącz 122b, 161c.

Zwroty: »być w powieść obrocon« = stać się przedmiotem plotek (1): będzye wáſzá nędzá w pośmiech ludzki y w powieść obroconá. BielKron 77v.

»słyszeć powieść (powieści)« = rumorem audire Vulg [szyk zmienny] (3): BielŻyw 157; Leop 3.Reg 10/7; ſłyſzeliſmy przedtym rozmáite powieśći otych ludziech od Krolá potráconych BielKron 213.

»słyszeć z powieśći« (1): A ſłyſzeli o tobie z powieśći [Audierunt autem de te]/ iż vczyſz odſtánia od Moyzeſzá WujNT Act 21/21.

»wierzyć powieściam« (1): Kthorzy gdy niechcieli wierzyć Prorokom ſwoim/ á iáwnym y iáſnym powieſciam iuż o zyáwieniu iego/ [...] RejPos [36].

»powieść wypuścić« (1): Fáłeſſną powyeść wſſędy o mnye wypuśćili LubPs 13.

Wyrażenia: »fałszywe (a. fałeszna), nieprawdziwe powieści (powieść)« (2:1): LubPs I3; Mącz 475b; Gdyż fálſzywe powieśći pocżćiwemu memu. By namni nie nieſzkodzą CzahTr K2.

»powieści ludzkie« (1): Refrigerato lenissimo sermone hominum, Gdy ſie báśny álbo lekkie powieśći łuckie vkoyą. Mącz 137a.

»powieść pospolita« (1): to acz by(ła) powieść poſpolita/ wſzakże pewną rzecz trudno było wiedźiéć MurzHist T4v.

Szeregi: »powieść (powieści), (albo) baśń (baśni)« [szyk 1:1] (2): Fabula [...] Powieść, Báśń/ Lubo prawdźiwy lubo nieprawdźiwy wymysł. Mącz 113a, 137a.

»sława, (a, albo) powieść« = fama Vulg, Mącz; prolatio Mącz [szyk 2:1] (3): Leop Esth 9/4; Quantumvis prolationum dum modo Ták wiele sławy powieśći. Mącz 124a, 33d.

»słuchy a powieści« (1): gdyż oni [...] doktorowie wielcy/ wzgardzáli á poſmiewáli ſie z onych nowozyáwionych ſłuchow á powieśći/ o przyſciu á o zyáwieniu Meſyaſza tego. RejPos 288.

Wyrażenie przyimkowe: »na powieść« = na podstawie pogłosek (1): áż y ći ktorzy iey [królowej Barbary] nie ználi/ iedno ná powieść iey cnotliwe á miłośćiwe vcżynki záwżdy wſpomináią BielKron 409.
β. Opinia o kimś; aestimatio, caput, existimatio, gloria, iudicium, nota, testimonium Mącz (39):

powieść o kim, o czym (6): BielKron 203v, 204; Famae celebritas, Dobra a chwalna powieść o kiém. Mącz 46a, 117b, 124a, 323d.

W połączeniach szeregowych (2): BielKron 204; Bona existimatio, Powaga Cześć/ Chwałá/ y dobre słowo/ Powieść. Mącz 111a.

W charakterystycznych połączeniach: chwalna powieść, rządna, stateczna; naruszyć dobrej powieści (2), naszczepić, strzec, ubliżanie, nie ważyć sobie; (za)szkodzić dobrej powieści (2); mowić (dobrą) powieść, wysławiać; rzucić się na dobrą powieść, targać się (2); idzie [komu] o dobrą powieść (3), przyść [= stracić]; obrazić na dobrej powieści, zelżyć; w dobrej powieści nienaruszony.

Zwroty: »być [u kogo] w powieści [jakiej]« (1): ábym y w téy śmiertelnośći/ Y potym/ był v ludzi w powieśći vczćiwéy KochMuza 26.

»mieć, mający [jaką] powieść« [w tym: u kogo (1)] [szyk zmienny] (2:1): BielKron 203v; Probatissimis moribus homo, Człowiek wielmi rządną á ſtáteczną powieść máyący o ſobie. Mącz 323d, 176c.

»słyszeć powieść« (1): SLyſząc Luter dobrą powieść/ ſławę y záchowanie o krolu Angielſkim radował ſie ſtego BielKron 204.

Wyrażenia: »dobra powieść« = aestimatio, caput, existimatio, gloria, honor, iudicium, nota, (secunda) fama, testimonium Mącz (29): co dobrzy przyiáciele [...] iedni drugięm czynią/ i dać gárdł ſwoich o dobrą powieśc przyiacioł ſwych nié lituią MurzHist G2v; Leop Prov 22 arg; BielKron 204; Coinquino, [...] Sromocę/ Háńbie Tárgam ſie ná cziyę dobrą powieść. Mącz 171a; Turpitudinis expers Namniey w dobrey powieści nienáruſzony/ króm którey zmázy. Mącz 282a, 6a, 14c, 37c, 46a, 68d (25); [LorichKosz a3 (Linde)]. Cf »zachowanie i dobra powieść«.

»osławiona powieść« = prolatus a. celebris rumor Mącz (2): Rumor celebris, Osławiona powieść. Mącz 45d, 124a.

»pospolita powieść« (1): Fama, Sławá/ Poſpolita powieść o kim Mącz 117b.

»powieść uczciwa« (2): KochMuza 26; Lecż ktoby prágnął powieśći vcżćiwey/ Y miedzy ludźmi záwſze ſławy żywey: [...] GrochKal 4.

»zła powieść« (2): Tákżeć kiedy zeydzyemy iuż żadney boleśći/ Nigdy nie pocżuiemy/ ani złey powieśći. RejWiz 96; HistRzym 7v.

Szeregi: »sława, (a, i) (dobra) powieść« = fama Mącz, Calep; aestimatio, caput, nota Mącz [szyk 6:2] (8): áby ſie lepiey obchodzili z ludźmi vcżonymi/ zwłaſzcżá ſtym ktory ma ſławę dobrą y powieść o ſwey náuce. BielKron 203v; Mącz 14c, 37c, 102d, 117b, 378a; Calep 406b; GrochKal 4; [ErazmJęzyk E4v (Linde)]. [Ponadto w połączeniu szeregowym 1 r.]

»zachowanie i dobra powieść« (1): Polliceris te bucdnatorem fore existimationis meae, Obiecuyeſz ſie chcieć wyſławiáć záchowánie y dobrą powieść moyę. Mącz 308c. [Ponadto w połączeniu szeregowym 1 r.]

f. Słowa Boga, Chrystusa i apostołów, zwykle: nauka, pouczenie (59): OpecŻyw 86; wktorem pſalmie prorok wyſláwia/ zakon/ drogę zbáwienia/ [...] roſſerzenie powieſći/ y ine wſſytki rzeczy ktore ſą iako ſſczeble ku duſſnemu zbáwieniu RejPs 174v, 25v; LubPs O2; Leop Ps 118/42, 67; Tedy chodząc po onych ſtronách/ nápominał ie długiemi powieśćiámi BibRadz Act 20/2, 1.Thess 1/5, 2.Tim 2/11; niebaczą powieśći Páńſkiey/ ktory ták powiedźieć raczył: Gdźieć będzie ćiáło/ támći będą y orłowie. LeovPrzep G2, F4v, G, G4; Abowiem rozumiey pilnie oney powieśći Páńſkiey/ gdzie wſpomináć racży/ iż tho trudny węzeł ieſt dwiemá pánom ſłużyć/ bogáctwu ſwiátá tego/ y Pánu Bogu ſwemu. RejPos 264, 67v, [137]v, 210, 256v; BiałKat 71, 311; BudBib I 324b marg; BudNT Rom 11/4; CzechEp 66, 352; ponieważ ludźie mnodzy/ nie rádźi przeſtawáią/ ná proſtych/ y ſzcżyrych powieśćiách Bożych NiemObr 98, 89; Lecz oni tey powieśći nie zrozumieli WujNT Mar 9/32, Matth 10 arg, 26/1, Luc 9/44, Ioann 8/43, 10/19 (10).

W połączeniu szeregowym (1): A ieſli nie będzieſz ſłuchał ſłow moich/ á nie vwierzyſz powieśći/ náukam/ y obietnicam moim/ iuż de drugi raz ſądzić nie trzebá RejPos 164.

W charakterystycznych połączeniach: powieści (powieść) długie, prosta(-e) (2), stateczna, szczyre (2), ślachetna, święte (2), trwałe, wierna (5), zbawienne (3), zdrowe (3); powieści przystrzegać; dufać powieściam; przystawać ku powieściam; brać na świadectwo powieść; napominać powieściami, potwirdzać; przestawać na powieściach (2); w powieściach chlubić się.

Zwroty: »powieści (G) słuchać; powieści (A pl) słyszeć« = audire eloquium PolAnt [szyk zmienny] (2;2): RejPos 274v; BudBib Ps 137/4; NiemObr 20; do mądrośći ich z ſercá ſię przyłączay/ áby mogł powieśći bozkie od nich ſłyſzeć. SkarKaz 42b.

»powieść uczynić [do kogo]« = powiedzieć, przemówić (1): A temu wſzytkiemu przydáiemy [...] zebránie wſzytkiey náuki Piotrá ſ. przez Lukaſzá ſ. zebráney w ſpráwach Apoſtolſkich w II. káp. w oney powieśći ktorą vcżynił do ludzi/ wnet po przyięciu Duchá ſ. RejPosWstaw [1433].

»uwierzyć powieści« (1): RejPos 164 cf W połączeniu szeregowym.

Wyrażenia: »powieść nieomylna« (1): Zda mi ſye iż będą ſobie bráć ná świádecthwo powieść nieomylną Iezu Kryſtá Zbáwićielá náſzego/ ktory [...] ná pytánie vczniow ſwoich powiedźieć raczył mowiąc: O dniu onym oſtátecznym żaden człowiek wiedźieć niemoże. LeovPrzep F4.

»prawdziwa (jest) powieść« (3): RejPs 186; RejPos 160; Prawdźiwé ſą twé powieśći/ nieprzetrwáné ſłowá. KochPs 185.

Szeregi: »powieść i nauka« (2): CzechEp 102; gdyż inſzey drogi niemáſz/ ku wywiádowániu ſię/ y vpewnieniu/ o żywoćie wiecżnym nád święte y zdrowe powieśći páná náſzego Iezuſá Chriſtuſá/ y nád świętą náukę Apoſtołow iego. NiemObr 73. [Ponadto w połączeniu szeregowym 1 r.]

»powieści i skutki [= czyny]« (1): iż Pan y powieſciámi/ y ſkuthki thego potwirdzáć racżył RejPos 230.

»powieści, (i, a) słowo(-a)« [szyk 2:2] (4): LubPs V2v; ktorego ſłowo prawdziwe/ y powieśći trwáłe [cuius verbum verum et dicta perseverantia] Leop 4.Esdr 8/22; KochPs 185; LatHar 188.

Wyrażenia przyimkowe:»wedle powieści« = zgodnie z tym, co zostało powiedziane (2): BiałKat 71; budowánie to vpádnie/ á wedle Páná Iezuſowey powieśći/ kámień ná kámieniu niezoſtánie. SkarŻyw 277.

»z powieści« = zgodnie z tym, co zostało powiedziane (1): A ten [pobożny nędzarz] ieſzcże nie tylko Iáckowę/ nie thylko Benediktowę [tj. przykładowo przytoczonych świętych]/ ále s powieśći Páńſkiey/ nośi ſámę oſobę iego RejPos 243v.

»przeciw powieści« = wbrew temu, co zostało powiedziane (2): pochwyćił y pożarł ſzátan cżłowieczeństwo P. Christuſowe [tak napisał ksiądz Powodowski], przećiw ſámego Páná Christuſá powieśći: Przyſzło Xiążę tego świátá lecż we mnie nic nie ma. CzechEp 149.

~ Szereg: »przeciw wyrokowi i powieści« (1): A co mowiſz/ iżby przez cudow cżynienie mogli być niewierni żydowie y Papieżnicy pozyſkáni [...]: tedy też y to mowiſz/ przećiw wyrokowi y powieśći Chriſtuſowey. CzechRozm 187v. ~

W przen (3): wſzelka powieść Boża (ieſt) wypławiona/ tarcza vfaiącym w niem BudBib b3v.
Wyrażenie: »powieść ust [czyich]« (2): RejPos 231; Wyznáwáć ćię będą Iehowo wſzytcy krolowie ziemſcy/ bo słyſzeli powieśći vſt twoich [audierunt eloquia oris tui]. BudBib Ps 137/4.
g. Zeznanie w sądzie (25): Napyerwey powyeſzcz ſwoyą pyrwſcha wkthorey zenye ſwey tho przipiſſowal abi ona povodem przednyeyſchym zabiczia thego bila, odwołall LibMal 1543/77, 1548/142v, 144v; GDy ſye kto v Sądu ná ſwey powieſći omyli/ iże nie z vmyſłu rzecze/ może ſye popráwić bes ſzkody ſwey. GroicPorz t3v, q3v, x4; Ieſliże ſię [sędzia] tylko ná powieśći obu ſtron [propositis tantum et responsis partium] ſádźić ma/ tedyć też cżęſtokroć nie ſpráwiedliwy wyrok/ choćia inácżey wie/ [...] cżynić muśi. ModrzBaz 89v; SarnStat 1284; [Czas ukradzenia i przedania z obojej strony powieścią konkorduje JęzykGórnŚląsk 1597/121].

W charakterystycznych połączeniach: długa powieść, stron (5), wątpliwa (2); powieści (G) przysięgą poprawić; sądzić wedle powieści, z powieści (3); wyznać wedle powieści; powieść odwołać, z powieścią konkordować; na powieści omylić się, sadzić się; do gardła przy powieści stać (2); w powieści się zgadzać.

Zwrot: »powieści wiary nie dać« (1): á táką przyczynę ná bliſki Sąd [...] [pozwany] przypozwawſzy ſtronę oznaymi/ y wedle práwá (ieſli powod powieſći iego wiáry nie da) Przyſyęgą oney przyczyny potwierdzi. GroicPorz q3v.
Wyrażenia: »prosta, goła powieść« = prawdopodobnie zeznanie niepoparte dowodami (3:1): Sámá goła powieſć nie ieſt znák pewny ku zdániu ná mękę GroicPorz hh4v; A gdyby pozwány ktorego świádká nágánił w ſláchectwie/ tákiego oni drudzy świádkowie proſtą powieſćią máią ſpráwić/ iż ieſt ſláchtá oſiádła UstPraw I. Cf »z powieść«, »na powieść«.

»powieść świadkow« = os testium Vulg (6): POwieſć Swiádkow wątpliwa/ záwżdy przes thego/ przećiw komu ſwiádectwo ieſt wiedźiono/ ma być wykłádaná. GroicPorz x4, x3v; Leop Matth 18/16; VStáwiamy/ áby Piſárze ſądowni od świádków do ſądów w wiedźionych/ ieſli potrzebá będźie piſáć ich powieść/ bráli po trzy groſze SarnStat 579 [idem] 817. Cf »z powieści«.

Szereg: »powieść i (a) wywod« (3): Cf »wedle powieści i wedle wywodu«, »z powieści a wywodu«.
Wyrażenia przyimkowe: »wedle powieści [czyjej]« = zgodnie z czyimiś zeznaniami (3): Item wiznal wedlye powyeſzczi Valentego ſkrziſchkowa [którą] wſſobothe przed szwyathkamy roku nynyeyſchego thu onym vczinyl. Iſch [...] LibMal 1546/121.
~ Szereg: »wedle powieści i wedle wywodu« (2): aby Sędźia ſądźił wedle powieſći ſtron y wedle wywodow. GroicPorz aa3v, b2. ~

»z powieści« [w tym: czyjej (4)] = na podstawie zeznań (5): iżeby Sędźia więcey miał ſędźić wedle ſwey pewney wiádomoſći/ niżli z wątpliwey ſtron powieſći GroicPorz aa3.

~ Wyrażenia: »z prostej powieści« (1): Mogą ſye tu obáczyć ći przełożeni/ ktorzy vbogiego człowieká s proſtey tylko czyiey powieſći [...] wnet zdádzą do więźienia GroicPorz aa4v.

»z powieści świadkow« (1): którzy [świadkowie] nie z kártek piſánych máią depozycię czynić/ ále z powieśći ich/ ſąd świádectwá ma prziymowáć. SarnStat 614.

Szeregi: »z widzenia i powieści« (1): iż ten ze pniá Izáiego vrodzony kwiatek [tj. Chrystus]/ ſądźić miał/ ále nie z widzenia y powieśći/ iáko ſądzą wſzyſcy inſzy Krolowie/ y od nich poſtánowieni ſędźiowie: ále bes tego wſzyſtkiego ſpráwiedliwie miał ſądźić CzechRozm 179v.

»z powieści a wywodu« (1): Bywa thu gadká między wielemi/ ieſli Sędźia ma ſędźić wedle ſwey wiádomoſći/ czyli s powieſći á wywodu ſtron. GroicPorz aa3. ~

»na powieść« (1):

~ Wyrażenie: »na prostu powieść« (1): A yeſthli na proſtv powieſcz szwyathkowy nyewyerzono, thedy mayą prziſſzyąncz MetrKor 40/817. ~

B. Pisana (tu zaliczono też wypowiedzi zawierające przekonania religijne, co do których nie można stwierdzić, że były wygłoszone ustnie) (170): Iuż temu wierz nie chybiam w tym powieſcią moią PaprPan N3v, G4; ku zelżywośći onych bluźnierzow/ ktorzy y Boży Máieſtat hańbią/ y te ſtolicę Apoſtolſką/ y namieſtniká Páná Chryſtuſowego zmyſlonymi powieśćiámi do wſzech ludźi hydzą/ náżywáiąc to święte Miáſto/ Bábilonem/ Papieżá Rzymſkiego Antychryſtem ReszList 143; KochWr 25; Phil I; wiele [w Piśmie Św.] wątpliwey wymowy y właſnośćią Zydowſkiego ięzyká zátrudnioney/ wiele pomieſzáney powieśći/ co miáło być naprzod/ to ſię ná oſtátku námienia SkarKaz 81b.

powieść o kim (2): CzechRozm A8; Tu niemáła niezgoda z tákiey nie tylko rozney/ ále przećwney o nas powieśći: bo co pierwey [ksiądz Powodowski] wyznał/ y iż niepotáiemnie/ ále iáwnie ſię ſchadzamy/ [...] to záśię zápomniawſzy ſię pokątnymi náukámi názywa. NiemObr 22.

Zwroty: »posłuchać powieści« (1): POſluchay pilno kto chce powieſći moiey RejPs 114.

»powieści, w powieści wiarę dać« [szyk zmienny] (1:1): Beſpiecżnie wiárę daycie w tym powieśći moiey PaprPan L3v, R3v.

Wyrażenie:»babie powieści« (1): Lecż káżdy bácżny y wierny/ á w piśmie świętym biegły/ odrzućić to [bajki papieżników o wniebowzięciu Panny Maryi] może iáko ſproſne/ nikcżemne/ y bábie powieśći. NiemObr 121.
a. Fragment tematyczny tekstu pisanego; historia, krótki utwór literacki (36): BierEz M4v; á tak ta wtora powieſć [tj. druga część rozprawy] na trzy cżęſci będzie rozdzielona. GlabGad F4; W tymże Tálmućie ſtoi/ iż Krol Og Bázan s kthorym Zydowie walcżyli/ wźiął ná ſię kámień ták wielki/ iż miał im zábić wſzytko Woyſko żydowſkie/ [potem ten kamień zawisł mu na szyi i nie mógł go zdjąć] [...] podobna to powieść ku álkoranowi Tureckiemu. BielKron 463, 49, 334; In Thucidide orbem orationis desidero, Thucydides nie ma ſpoſobney rzeczy ku piſániu hiſtoriey/ To yeſt nie roście yedná powieść z drugiey. Mącz 267c, 221d; APOPHTEGMATA. To ieſt. Krothkie á roſtropne powieśći/ cżłowiekowi poććiwemu ſłuſznie należące RejZwierc 209, 210 [2 r.], 211, 239v, Aaa4v; Bo ty żywoty ktore mamy wſtárem zakonie [...] nie ſą tylo proſtą hiſtorią ále názwierzchowney powieśći máią zakryte w rozumieniu duchownym táiemnice. SkarŻyw A5; Cżęſtokroć od rzecży ſię trudnych odwodząc/ wżywoćech y powieśćiách świętych ochłodę ſwoię y cżytánie miał SkarŻyw 201, 28, 102, 440; KochFr 133; A bych ći miał wyliczáć y głębſzé przyczyny/ [...] Piérwéy by w morzu zágáſł krąg lotnégo ſłońcá/ Niżbych ia w ſwéy powieśći przebił ſye do końcá. KochMarsz 154; [PlutBBud kt (Linde)].

powieść o kim, o czym (9): BielKron 78 marg; Skąd ſobie [Herkules] przes wiele á trudnych prac/ [...] drogę do niebá przygotował/ tać powieść o tym. KwiatKsiąż F2v; inné lékárſtwá żyłné ſą opiſáné w powieśći o kurczu. SienLek 144, 124; RejZwierc 211v. Cf Ze zdaniem przydawkowym dopełniającym, Ze zdaniem przydawkowym nawiązującym do dopełnienia, Zwroty.

Ze zdaniem przydawkowym dopełniającym (1): Yeſt o thym w piſmye ſwyętym yáwna powyesć/ iż gdy Sará wątpiła ſobye o potomku/ [...] dozwoliłá byłá rzecż myeć Abrámowi z dzyewką rzędną Hágár GliczKsiąż B2v.

Ze zdaniem przydawkowym nawiązującym do dopełnienia dalszego w zdaniu nadrzędnym (1): O nim [św. Leonie] teſz wzięta oná y wiáry godna ieſt powieść: iſz raz wdzień wielkonocny/ gdy przenaświętſzy Sákráment rozdawał: iedná mewiáſtá wedle zwycżáiu rękę iego cáłowáłá [...] SkarŻyw 319.

W charakterystycznych połączeniach: dobra powieść (powieści), jawna, krotkie (3), polskie, rozmaite, roztropne (3), święte, wiary godna, zmyślona od poetow, zwierzchowna.

Zwroty:»powieści (G pl) [o kim] nasłychać się« (1): wieleſmy ſię rozmáitych historiy nácżytáli: y wiele powieśći o Rzymskich Papieżách násłycháli CzechEp 416.

»[o czym] powieści pisać« (1): ktorzy [pisarze] o onych ſtronach [tj. o Sarmacji] rozmaite powieſci, iakoby ſny piſali MiechGlab *3v.

Szeregi: »księgi albo powieści« (1): Bucolica, Xięgi álbo powieśći w których páſterze o bydlęcych y inych chłopskich ſprawách [...] s ſobą rozmáwiáyą. Mącz 27d.

»pisania i powieści« (1): ludźie niektorzy [...] nápiſáli byli kśiążki o dźiećińſtwie P. IEZVSOWYM, domyśláiąc ſię rzeczy y dźiwow około takiego dźiećięćiá [...]. Ale kośćioł ſłuſznie tákie piſánia y powieśći odrzućił. SkarKaz 38b.

»przykłady i powieści« (2): Przykłády y powieśći tegoſz Ianá S. Pátryárchy/ w ktorych ſię kilá żywotow Swiętych zamyka SkarŻyw 97, 99 żp.

Wyrażenie przyimkowe: »z powieści [czyjej]« = na podstawie tego, co ktoś napisał (3): O Męcżeńſtwie Ianá S. Ewánielifty/ w Rzymie z powieśći ſtárego Doktorá Tertulianá SkarŻyw [407], 211; SkarKazSej 680a.
b. Informacja, wiadomość (39):

powieść o czym (1): o twarzy iego [Chrystusa] y o ſzátách powieść namnieyſza ieſt SkarKaz 122b.

Szereg: »opisanie i powieść« (1): Wie o nas náſz páſterz: á Papież procż opiſánia y powieśći drugich wiedzieć nie może. CzechEp 330.
Wyrażenia przyimkowe:»według powieści [czyjej]« = zgodnie z czyjąś napisaną informacją (8): Opich według powieſczi. Galiena, pobudza ſwietego walantego niemocz FalZioł I 8c, I 12c, 63b, 100c, 108a, 120d [2 r.], V 8v.

»z powieści [czyjej]« = zgodnie z czyjąś napisaną informacją (29): ARſenik ſpowieſci Iſidory w dziewięthnaſtych kxięgach iego dla złothey barwy kthorą ma ieſt rzecżon Auripigmentum FalZioł III 40c; gdy taka biała á cienka vrina przez kielko dni w gorączey niemoczy będzie trwać. Chori żyw być niemoże. Z powieſci lekarza Theophila. FalZioł V 3, I 9d, 14d, 21d, 22a, 24a (28); SienLekAndr a2v.

c. Sentencja; sententia Mącz, Calep, Cn; apophthegma Mącz; adagio, adagium, diverbium, docta a. laudabilia dicta (pl), noema, paroemia, parabola, proverbium, sensiculus, sententiola, vulgare dictum Cn (20): Ktorego [Hermesa] powieſci ty to ſą: Ktożby ſie chciał mądroſci trzimać, ten ſie ma złych vcżynkow wyſtrzegać. BielŻyw 96, 100; Sententiose, S pięknymi powieśćiámi/ namownie. Mącz 383a, 12d, 383a; ktorym ſłuży oná Dawidowá powieść: Zły cżłowiek pożycży/ á nieodda. KuczbKat 330, 335; WujJudConf 222; Powieda Cicero, że lepiey tyśiąc kroć zginąć/ niżli w ſwoiey Rzecżypoſpolitey bez pomocy oręża nie moc żyć. A co prawdźiwſzego nád tę powieść być może [Quid verius]? ModrzBaz 63v, 7, 131v; Calep 968b [2 r.]; GostGospSieb +3; Phil S2v; NIéma świát nic trwáłégo [...]. Ale rzadki/ coby tę powieść Homerowę/ Przypuśćiwſzy do vſzu/ wlepił ſobie w głowę. KochFrag 15; PaxLiz B3.

Tytuł księgi biblijnej „Przypowieści” (1): BudBib I 326c marg; [Salomon w powieściach swoich Nie każe ich [kobiet] chować w domiech DramStp I 619].

Wyrażenie przyimkowe: »wedle powieści« = zgodnie z sentencją (2): O porządzeniu gruntownym Státutu/ wedle oney powieśći/ Qui benè diuidit, benè docet. SarnStat *6.
~ Wyrażenie: »wedle pospolitej powieśći« (1): A świádectwem iednego [świadka] żaden niebywa pokonan/ wedle poſpolitey powieſći/ Vox unius, vox nullius. GroicPorz x2v. ~
d. Przepowiednia, proroctwo (2): Quatenus de religione dicebat, Bibulo assensum est, Ile o duchownych Sibillinych powieściách mówił Bibulus/ w tym mu przizwolono. Mącz 338d.

powieść o kim (1): á potwirdził iuż [Chrystus] mocno ſkutkiem onych o ſobie powieśći ich [proroków]. RejPos 221v.

e. Czyjeś zdanie na jakiś temat, pogląd, opinia (40): á cznoty barzo bywaią wychwalane od poetow [...]. Takouych tedi ich powieſci mamy ſie dzierżeć BielŻywGlab nlb 13; KromRozm I Kv; Rożnie o tych [saduceuszach] powiedaią wſzakże opuſzczaiąc inſzé powieśći/ Byli to/ iacy ſą dźiś collegiaci MurzNT 101 marg; SarnUzn [G2]; Moiá odpowiedź/ ná powieść taką żydowſką/ tá ieſt: Ieſliby the ſłowá tak po proſtu rozumiáne miáły być/ iáko żydowie niektorzy dumáią: tedy by to zá tym iść muśiáło/ że Bog rzecży przećiwne obiecuie CzechRozm 110v, 12v, 96v, 137, 146v, 156v, 193v; ModrzBaz 14v; Skąd iuż káżdy bácżyć może/ iáko ſię tá powieść X.K. z tymi ták iáſnymi piſmy ś. zgodźić może CzechEp 189, 140, 194, 224, 310, 349, 360, 365; NiemObr 74, 93; Lecz ty nowe náuki/ iż nigdy ieſzcze żádnemi cudámi potwierdzone nie były/ [...] ſłuſznie bárzo cudá mieć máią/ ná ták dźiwne y niepodobne ſwoie powieśći. SkarKaz 419b.

powieść o kim (3): CzechRozm 136, 164v; á iabych rad iedno ſłowko ácż nic od niego ſłyſzał/ ktorymby tych ſwoich obcych powieśći/ o Bogu y o ſynu iego podeprzeć mogł. NiemObr 95.

Ze zdaniem przydawkowym dopełniającym (1): Pewná ieſt powieść a wſzelkiéi wiary godná/ że Chriſtus Ieſus przyſzedł na świat/ aby grzéſzné zbawił MurzHist F2v.

W porównaniu (1): ktorzy z byſtrych rozumow ſwoich/ iáko z ſáydaká iákiego wypuſzcżáią/ rozmáite mowy y powieśći/ iákoby nieiákie ſtrzały/ ktorymi chcą w táiemnice Boże vgodźić NiemObr 96.

Zwrot: »wierzyć, wierzenie powieści« [szyk zmienny] (3:1): BiałKat 71; CzechRozm 85; Chceli nam tedy X.K. inſzego zálećić (á miánowićie Bogá przed tym będącego) [...]/ niechże go też nam tákże z iáſnego/ á nic nie wątpliwego textu ſłowá Bożego/ z obietnic Bożych pokaże: [...] á wierzyć I.M. powieśćiam będźiemy. CzechEp 302, 137.
Wyrażenia: »obłędliwa powieść« (1): iákoś obacżył obłędliwą być powieść ich [Żydów] o ſynu Ezáiaſzowym/ tákże też obacżyſz y tę drugą CzechRozm 136.

»powieść pisana« (1): Bo nie doſyć ná tym wierzyć powieśći pewnéy piſánéy/ iż tak ieſt/ álbo było BiałKat 71.

Szeregi: »dowody i powieści« (1): Iákoż nie dźiw/ iż w ták gęſtym leśie dziwnych Artykułow: ludzkich świádectw: nieſpoſobnych mow/ [...] niezgodnych dowodow y powieśći/ iam tego proſtak vpátrzyć nie mogł. CzechEp 138.

»mniemania i powieści« (1): iżes mi iuż doſyć [...] o Iezuſie Chriſtuſie z ſobą rozmawiáli/ y rozmáite mniemánia y powiesći o nim żydowſkie fałſzywymi być obacżyli CzechRozm 164v.

»mowy i powieści« (1): NiemObr 96 cf W porównaniu.

»powieści i rozmowy« (1): Przetoż ia/ ták wielkie y ták poważne powieśći y rozmowy/ cżęſto z ſobą rozmyſláiąc: obacżyłem nie máłą niebeſpiecżność/ w tym zawodzie wezwánia moiego niebieſkiego. CzechRozm 1v.

»powieść i wywody« (1): żebym tey ich [Żydów] głupiey powieśći/ y wywodom rzkomo rozumnym/ więcey wierzyć miał CzechRozm 85.

Wyrażenia przyimkowe: »wedle (a. według) powieści [czyjej]« = zgodnie z czyjąś napisaną opinią (5): gdyż Królá Polſkiégo Rzymſki (wedle powieśći kácérſkiéy) koronował Antykryſt OrzQuin K; co to wżdy będzie zá przyrownánie/ Chriſtuſá do Melchiſedeká/ choćiaż y przed wiecżnym vrodzenim/ á to według powieśći dawney ſámegoſz Antychriſtá. CzechRozm 35, A5v; CzechEp 147, 185.

»przeciw [czyjej] powieści« = wbrew czyjejś napisanej opinii (1): Bo ieſli [narodzenie Chrystusa] ieſt niewymowione: A cżemuż/ przećiw tey ſwey powieśći/ ták wiele o nim przećiw ſobie [ksiądz Powodowski] mowi y piſze? CzechEp 177.

f. Tekst lub nauki Pisma Św. (19): Wtem pſalmie ſćiąga ſie powieſcć [!] Dawidowá ná Kryſtuſá RejPs 81; Przeklęty yeſt/ ktory nye trwa w powyeſcyach tego zakonu KromRozm II n3, c; KuczbKat 200; gdyby mi co inego przyſzło ſię tłumácżyć/ nie ſámego Bogá ſłowo/ tedybym mogł nie ſłowo ſłowem/ ále rzecż rzecżą wyráżáć/ ále ták ſtráſzne powieśći tłumácżąc ochędoſtwá mowy ſzukáć/ niebezpiecżna rzecż ieſt. BudBib b3v; To nie nowiná iż niewierni ná iáſnych powieśćiách ſłowá bożego nie rádzi przeſtáwáią CzechRozm 114v; CzechEp 126, 280 [2 r.]; áby [...] nád zdrowe powieśći Ewánieliey zbáwienney/ do zboru cżego inſzego wnośić nie dopuſzcżał. NiemObr 132, 95, 143.

W charakterystycznych połączeniach: jasne powieści (powieść), proste, srogie, stara, straszne, szczyre, wierna, zdrowe (3).

Zwroty: »słuchać powieści (G sg); słyszeć powieści (A pl)« (2;1): A ieſli kto nie ſłucha powieśći náſzey [Si vero quis non auscultat verbo nostro]/ tego przez liſt oznaymićie BibRadz 2.Thess 3/14; RejAp 1v; NiemObr 73.

»wierzyć powieściom« (1): A przetoż wierzyć obiemá powieſciom mamy/ y themu że ſpolną ręką z Oycem ſtwarzał/ [...] y themu że go zowie ſtworzycielem. SarnUzn C5v.

Szereg: »słowa i powieści« (1): chodaż niektore ſłowá y powieśći iego [św. Jana]/ zdádzą ſię przy trudnieyſzym NiemObr 96.
Wyrażenie przyimkowe: »z powieści [czyjej]« = na podstawie słów Pisma Św. (1):
~ Wyrażenie: »z nieomylnej powieści« (1): A pewnie káżdy to wiedzieć może/ z nieomyłney [!] powieśći Páwłá s. iż to ieſt [...] opieká iego nád káżdym ſwowolnie bez zakonu mieſzkáiącym. RejPos 44v. ~
W przen (1):
Wyrażenie: »powieści ust moich« (1): [Mądrość mówi w Księdze Przysłów:] A ták ſynowie słuchayćie mię/ á pilnuyćie powieśći vſt moich [attendite eloquiis oris mei]. BudBib Prov 7/24.
g. Treść pozwu (2): IEſli powodowa ſtroná ſtráći Pozew przed wkroczeniém w práwo/ [...] tedy będzie mógł pozwáć ſobie winowátégo innym pozwem ná kſztałt piérwſzégo: który ácz w ſwéy powieśći [in sua narratione JanStat 531] od piérwſzégo ſtráconégo rózny będźie: ále gdy tylko iednęż w ſobie rzecz álbo ſummę będźie zámykał: tákowy pozew będźie miał mieyſce v ſądu SarnStat 567 [idem] 827.

Synonimy: gadanie, mowa, mowienie, rzecz, rzeczenie, słowa; A.a., B.a. historyja; A.b., B.b. informacyja, wiadomość; A.c., B.c. przysłowie, sentencyja; A.d., B.d. proroctwo; A.e.α. baśń, nowina, plotka, posłuch, słuch, wiadomość; A.e.β., B.e. mniemanie, opinija; A.f., B.f. nauka.

Cf OPOWIEDANIE, POWIEDANIE, POWIEDZENIE, PRZEPOWIEDANIE, PRZEPOWIEŚĆ, PRZYPOWIEŚĆ, 1. WIEŚĆ

KW, ALKa