[zaloguj się]
[pdf]

POWIEDANIE (32) sb n

powiedanie (19), powiadanie (13); powiedanie OpecŻyw, MurzHist (2), KrowObr (4), Mącz (4), GórnDworz (2), RejPos, CzechRozm, Calep (2); powiadanie BielŻyw, GlabGad, BielKron (2), HistRzym, CiekPotr; powiedanie : powiadanie SkarŻyw (1:4), WujNT (1:1).

o, pierwsze e oraz oba a jasne, końcowe e pochylone.

Fleksja
sg
N powiedanie
G powiedaniå
D powiedaniu
A powiedanié
I powiedanim, powiedani(e)m, powiadanim, powiadani(e)m
L powiedaniu

sg N powiedanie (2); -é (1), -(e) (1). ◊ G powiedaniå (6); -å (4), -a (1), -(a) (1); -å : -a SkarŻyw (1:1). ◊ D powiedaniu (10). ◊ A powiedanié (6); -é (1), -(e) (5). ◊ I powiedanim (2) SkarŻyw, WujNT, powiedani(e)m (1) Mącz, powiadanim a. powiadani(e)m (1). ◊ L powiedaniu (4).

Składnia przydawki dopełniającej równoznacznej z dopełnieniem sprawcy: powiedanie przez kogo (1).

Sł stp: powiadanie, powiedanie, Cn: powiadanie, Linde XVIII w.: powiadanie, powiedanie s.v. powiedzieć.

Przekazywanie słowne jakiejś treści; to, co ktoś mówi lub pisze; dictatio Calep, Cn; oratio Mącz; expositio, narratio, narratus, relatus Cn (32):
a. W mowie (30): Gdy tak za oną wiecżerzą ſiedzieli/ pocżąl mowitz iawnie Iezus miły przed ſwą milą matką/ ij ſwymi zwoleniki o ſwé przyſſlé ſmierci przedlużaiątz ono powiedanié/ aże do ſamé nocy OpecŻyw 86; pytał ich potym ſenat co myſlą/ ieſli chcą przekáżáć prawdziwemu piſmu ſwiętemu ku powiádániu BielKron 214; Obcaecat orationem totam oratione obscura, Zátrudnia wſziſtkę mowę trudnym powiedániem. Mącz 29c, 196c, 215c; Narrabilis – łatwi do powiedanią. Calep 688a, 320a.

powiedanie czego [z wyrazem o znaczeniu ogólnikowym] (2): Vacuus ad narrandum aliquid, Máyąci czás ku powiedániu czego. Mącz 472c; CiekPotr 59.

powiedanie czego [= rodzaju wypowiedzi] (1): WujNT Act 17/21 cf »powiedanie abo słuchanie«.

powiedanie czego [= przedmiotu wypowiedzi] (4): A gdy iuſz przyſzedł ku powiedaniu/ ſwyi żałoſnyi przygody/ [...] rzekł MurzHist L4v; PAmiętamy Náiáśnieyſza M. Krolowá/ ziákiem nabożeńſtwem oycowie náſzy od kápłanow y inych pobożnych powiádániá żywotow świętych ſłucháli SkarŻyw A2, 131. Cf »powiedanie rzeczy przyszłych«.

powiadanie czego [= głoszenie] (9): Przes powiedánie Ewánieliey/ áby grzechy náſze były zgłádzone. KrowObr 161v, 90v, 161v [2 r.]; Pierwſzy Artykuł był od nich piſány/ áby oni ſobie kapłany wybieráli ku powiádániu ſłowá bożego/ nieprzycżyniaiąc ludzkich vſtaw. BielKron 203; á rácż nam zeſłáć ku powiedániu ſzcżyrey prawdy twoiey tych Ianow y tych Andrzeiow więcey/ ná ten nędzny á zámieſzány ſwiát dziſieyſzy RejPos 276; SkarŻyw 211, 310; WujNT Act 16/10.

powiedanie komu (2): SkarŻyw 131; A gdy vyźrzał to widzenie/ nátychmiaſt ſtáráliſmy ſię iść do Mácedoniey: rozumieiąc iż nas Bog wezwał ku powiádániu im Ewángeliey [quod vocasset nos evangelizare eis]. WujNT Act 16/10.

powiedanie o kim, o czym (2): GórnDworz K3v; Vweſelił ſię y przyśćiem trzech krolow: y onym nabożnym witánim ich/ y powiádánim o gwiazdzie. SkarŻyw 243.

powiadanie czyje [G pron] (3): BielŻyw 73; Vſlyſzawſzy to krol vwierzył iego powiádániu HistRzym 78, 132.

Ze zdaniem przydawkowym (1): thák powiedam/ iż [...] troiáki ſpoſob ieſt trefnowánia/ chocia pan Myſzkowſki dwoiáki telko być powieda/ to ieſt/ ieden ktory w długim/ á dworſkim iáko ſie co sſtháło powiedániu zależy: drugi ktory w iednym/ á węzłowátym rzecżeniu záwiſł GórnDworz O4v.

Wyrażenia: »nieprawdziwe powiadanie« (1): bo [...] on nędzny cżłowiek ktory nogę ſtráćił zdrádliwie á nieprawdziwie ſie ſpowiádał/ a ták mnie nieprawdźiwym powiádániu [!] zdrádźił. HistRzym 88.

»powiedanie rzeczy przyszłych« = prorokowanie (1): Abobym więc nád to/ pocżął z nimi mowić o Bożych obietnicách/ ábo o powiedániu przez Proroki rzecży przyſzłych CzechRozm 69v.

Szeregi: »czytanie i (ani) powiedanie« (2): Tylko ſam Kryſtus/ ktory nam bywa podawan w tzytániu y w powiedániu ſlow Ewánieliey Swiętey: Tenći ieſt tylko ſam/ ktory nas zbawia KrowObr 161v, 161v.

»powiedanie abo słuchanie« (1): A wſzyścy Athenicżanie [...] żadną ſię inſzą rzeczą nie báwili/ iedno powiedánim ábo ſłuchánim [dicere aut audire] nowin WujNT Act 17/21.

b. Na piśmie (2): Wtem niédługo tę żałoſną Hiſtorią zamknięmy/ To miśię ieſzcze zdało godno być powiedaniá/ Gdy tak ſobą niędáł [!] żádnemu ruſzyć/ ale iuſz naoſtatek wśyścy [!] śię bardźiei v niego vczyli MurzHist S4v.

powiadanie czyje (1): Przeto godzi ſie od cżłowieka pocżąć naſze powiadanie y onim gadek zadawanie GlabGad A5.

Synonimy: gadanie, mowienie.

Cf OPOWIEDANIE, POWIEDAĆ

KW, (KO)