[zaloguj się]
[pdf]

PORADLNE (23) sb n

poradlne (18), poralne (5); poralne GostGosp (2); poradlne : poralne VotSzl (1:3).

o oraz a jasne, e pochylone.

Fleksja
sg
N poradlné
G poradlnégo
A poradlné
L poradln(e)m

sg N poradlné (8); -é (3), -(e) (5). ◊ G poradlnégo (8); -égo (5), -(e)go (3). ◊ A poradlné (6); -é (2), -(e) (4). ◊ L poradln(e)m (1).

Sł stp: poradlne, poradne, poralne, poredlne, Cn notuje, Linde także XVI(XVIII) – XVIII w.

Podatek, obowiązkowa danina płacona przez chłopów od ilości posiadanych łanów; contributum, tributum BartBydg; canon glebae, capitatio, census colonicus, colonarium, pro agello tributum Cn (23): Tributum, poradlne, est census, qui praestatur ratione soli proprii a possidentibus BartBydg 162b, 35b; Prze poſugi nam y dzyećiom náſzym wypuſzczamy poddáne náſze ze wſzytkich podatkow/ z ſłużb/ z ſtácyey/ thylko porádlnego z łaná dwá groſzá ſobie zoſtáwuiem/ ktore nam máią być dáne ná święto s. Marćiná. UstPraw G2, Gv; Kmiotkowie gdy pobory każą dawáć/ máią ie porządnie oddawáć cżáſu ſwego/ á z tym nie omieſzkiwáć nigdy: qwity máią rządnie chowáć: á Vrzędnik ma tego doyźrzeć. tákże porálne y káżde Krolewſkie dochody. GostGosp 32; Mieſczánie od porádlnego wolni: ále przedmieſczánié iáko ini kmiećie máią ie płáćić. SarnStat 893 marg, 106; A iżeby też y poſpolity człowiek [...] ten ſkarb Rzeczypoſp: [...] co raz pośilał/ tedyby to byłá rzecz ſłuſzna y zdrożna/ áby porálne tám było obrocone/ á do kilku groſzy podwyżſzone VotSzl D2, Ev; [Percepta exactionis regalis seu poradlnego. [...] summa perceptorum exactionis regalis alias pora[d]lnego Facit mrc. 31 gr. 26 RachBonera 1558 27; LustrMaz II 2; Konst 1581/214; BielKron 1597 245 marg].

W połączeniu szeregowym (1): bo tu dáie Kmieć náſz cżynſz y dźieśięćinę/ y pobor/ y porálne: á nie dáią też z bydłá y z domowych rzecży GostGosp 150.

Zwroty: »poradlne da(wa)ć« [szyk zmienny] (3): Ktoraby wieś porádlnego nie dáłá do Swiętego Mikołáiá/ táka wieś przes Poborce ma być ćiążána ná wole UstPraw G2; GostGosp 150; SarnStat 354; [[Ludwik, król węgierski] kazał áby mu porádlne (Królewſcżyzną to pierwey zwano) dawano z łanu po dwánaśćie groſzy Práſkich BielKron 1597 245 (Linde)].

»poradlne płacić, będzie (a. ma być) płacono; zapłacenie poradlnego« [szyk zmienny] (4:2;2): Porádlne thák ma być płácono w káżdym powiećie od łanu dwá groſzá UstPraw Gv; ten mieſczánin/ który w mieśćie z żoną/ z dźiećmi y z czeládźią mieſzka/ á rolą ſam/ álbo przez ſwégo zagrodniká/ álbo oraczá robi: nie będźie powinien ná zápłácenié przerzeczonégo Porádlnégo SarnStat 351 [idem 893], 351, 888 marg, 893 [2 r.]; żeby wſzyſcy kmiećie/ ták z Krolá Iego M. iáko y z Duchownych y z Swieckich máiętnośći/ według ośiádłośći z káżdey wśi to porálne płácili. VotSzl D2v, D2v; [z tych włók kmiecych płacą poradlnego z włóki po dwa grosza LustrMaz II 2].

Szeregi: »krolewskie i poradlne« (2): Téż vſtáwiamy: áby Monétá w Króleſtwie poſpolićie bieżąca/ to ieſt/ Pułgroſzki zá podatki dwu groſzu (któré niektórzy Królewſkié y Porádlné/ á niektórzy Podymné zową) wſzędy byłá bráná SarnStat 928 [idem] 351.

»podymne a(l)bo (i) poradlne« [szyk 3:2] (5): POdymnégo álbo Porádlnégo/ iż duobus hiſce Interregnis ludźi wiele nie dawáło: máiąc zá to/ iż go nie byli powinni dáwáć dla tego/ iż Królá głowy ſwéy nie mieli SarnStat 354, 349, 351, 888 marg, 928.

Synonimy: krolewczyzna, krolewskie, podymne.

Cf PORADLCZYZNA, PORADLNIA

MN