[zaloguj się]
[pdf]

2. PORZĄD (59) av

o jasne.

Sł stp, Cn brak, Linde XVI w.

1. Kolejno, po kolei; per ordinem Vulg (40): Iako powietrze ieſt okraſzone Ptaki: ktorzy mogą żyć na powietrzu lataiącz. Tako też woda ieſt okraſzona Ribami: kthore w wodzie żywią pływaiącz. A tho wypiſzemy porząd przez Capitula: To czo ku naſzemu pożytkowi godnego obacżymy. FalZioł IV 29c, V 37v [2 r.], 58; BielŻyw nlb 7; ále czáſu twego porząd ſpiſawſſy położę przed oczy wyſtępki twoie RejPs 75v; roki ziemſkie [mają być] począwſſy ve Lvovie ve czwartek po trzech Kroliech, a potem w inſſych poviecziech porząd vedlie starego zvyczaya ComCrac 15, 15, 15v; Leop Esth 2/12; Moiżeſz potym [naukę] nie káżdemu obiáwił/ tylko niektore ſwoie tego náucżył/ oni záſię drugim/ tákże ta náuká álbo obiáwienie ſzłá porząd áż do Ezdraſzá Proroká. BielKron 46; O rodzáiu Máchábeow/ ktorzy krolowáli ná Zydoſtwie porząd iáko kſiążętá. BielKron 118; Niemieckie Kráginy Miáſtá y rzeki porząd. BielKron Llll2, 165v, 206v, Llll [2 r.], Llllv, Llll3, Llll3v; SienLek 24; KSyążki ty Czytelniku miły/ ták ſą nápiſáné/ áby ié káżdy ſam przez ſye mógł wyrozumiéć/ [...] A druga/ kto ié ma czytáć/ potrzebá áby ié porząd czytał/ z przodku począwſzy áż do kóńcá GrzepGeom B4, E3v [2 r.], E4 [2 r.]; KlonWor 46; [ŻywEufr 60; Vt res geſta est narrabo ordine. Iáko ſie rzetz dziáła powiem porząd. TerentMatKęt L2v; AktaSynod I 85, 89, II 56; on [Teodosius cesarz] gdy ſye gniewáć pocżął/ cżterzy y dwádzieśćiá Gretzkich liter ná pámięć prywodził [!] á porząd mowił LorichKosz 140v (Linde); BibRadz Iob 1/5 (Linde); SienHerb L3#d].

[[ile] lat porząd: WSzcżął ſie też głod zá dni Dawidowych/ á thrwał zupełne trzy látá porząd [tribus annis iugiter] Leop 2.Reg 21/1 (Linde).]

Wyrażenia: »porząd wedle lat« = chronologicznie (1): A ná tych dwunaſćie kámienioch będą dwánaſćie imion ſynow Izráelſkich po rząd wedle lat [secundum nomina ipsorum] BibRadz Ex 28/21.

»wszy(s)tki(e) porząd, [porząd wszytko]« = bez wyjątku (3): [Temistokles] był barzo vcżony á pamiętliwy, tak iż w Attenach wſzitkich mieſzcżanow ſwych imiona porząd pamiętał. BielŻyw 63; SeklKat D; Co téſz rás vsłyſzáwſzy ku wſzyſtkiém po rząd perſonám ſtoſuimy MurzNT 1 marg; [ſed tolles ordine quaeque ſuo. [...] nym wider weck Was du hoſt auff den tiſch gelegt. [...] Alie porząd ſtołu wſzytko Pozbiraſz/ pochowaſz/ prętko. SulpMymer D4v; Y ſwiętý Paweł roſkazáł/ Porząd wſzyſtko czynić kázáł. Aby wſzyſtko porządnie ſzło/ czego wkoſciele potrzebno. SeklStudent a3].

Wyrażenie przyimkowe: »na porząd« = per ordinem Vulg (9): NAprzod lekarz [...] ma wziąć prawą rękę choremu/ y położić palcze cżterzy ręki ſwey, brzuſcze na ſerdecżney żyle: barzo lekko. Tak iżeby pirwſzy palecz brzuſzczem leżał podle ſamego ſtawu dłoni koſci, wtori/ trzeci y cżwarty, ieden wedle drugiego naporząd. FalZioł V 12v; Tedyż artykuły pospolitych doległości koronnych Krolowi i panom [posłowie] podali przez p. Ossolińskiego ktore na porząd są wypisane. Diar 63; [Pytał nas tám ten cżłowiek náporząd o náſſym rodzie: ieſliby oćiec żył: ieſlibyſmy mieli bráthá Leop Gen 43/7 (Linde); GilPos ktv].

~ [przez [ile] dni na porząd: acz wiemy ze przes śiedm dni na porząd [Żydzi] praſny chléb iadali MurzNT 131v (Linde).]

Wyrażenie: »wszyscy (a. wszytcy, a. wszystkie), wszytko, wszem na porząd« = bez wyjątku [szyk 5:2] (4:2:1): MurzHist L3v, R2; Lecz to wſzyſtko naporząd i iakoby ſnać potrzeba żądała/ długoby na ten czas przytaczać MurzNT 103v; Tedy wſzyſcy náporząd [Igitur certatim] ná obćinawſzy gáłęźi z drew/ ſſli zá Pánem á Kxiążęćiem ſwym. Leop Iudic 9/49; A iż ná porząd wſzythcy Hiſtorykowie álbo ludźie roſtropni wychwaláią cżytánie hiſtoriy/ zdami ſie tedy że ich tu mnie thák ſzeroce zálecáć nie trzebá BielKron 333v; bo Kryſtus naświętſzy opętánym był zwan/ ten nic nie przewinił/ ále wſzystko dobre wſzem náporząd cżynił. ArtKanc Kv; BielRozm 19; [ábowiem iákowe łupieſthwo/ obciążánie/ cżynią ſobie ludzie/ trudno y wymowić/ bo práwie iuż ná thę lichmáninę á drapieżynę náporząd wſzyſcy vdáli ſie/ iż ieden z drugiego drapieży GilPos 30 (Linde)]. ~
2. [Potem, następnie: I s ſtało śię potem (marg) porząd (–) [deinceps] że wchodźił [Jezus] do miaſta ktoré zwáno Nain MurzNT Luc 7/11 (Linde).]
3. Wyrażenia przyimkowe o różnych znaczeniach (19):
»na porząd« = bardzo, w znacznym stopniu; całkowicie (17): CzechRozm A5v; [ksiądz kanonik] ślad tráći: raz zgołá nic dobrego o ſłowie Bożym piſánym nie trzymáiąc/ owſzem ie náporząd hydząc/ rzeſzotem ie ſzátáńſkiem názywáiąc etc. á drugi raz ie záś (ále iáko ſzcżerze/ Bog to wie) wrzkomo zálecáiąc CzechEp 110; Abo ieſzcże/ możeli tá mowá tych to nowych Kátholikow/ náporząd z ſłowá Bożego/ iż ich w ocży kole/ ſzydzących/ zá dobrą y prawdźiwą być pocżytána? CzechEp 112; Ktorymi ſłowy náporząd/ ſprzećiwia ſię/ nie Arryanom/ ále ſtárym co przednieyſzym patreſom CzechEp 195; nád ktore świádectwo/ nic pewnieyſzego/ iedno gdy kto ſam/ ſupplex procidens ſe ſuperatum eſse á fortiori testatur, przećiw ſobie świádcży/ y nád ſobą komu inſzemu moc y zwyćięſtwo przyznawa: iáko cżyni ſzátan przećiw Iezuſowi Chriſtuſowi/ ták ku niemu mowiąc y onemu ſię náporząd modląc/ w ty ſłowá: Znam ćię ktoś ieſt/ on święty Boży. CzechEp 205; [dumę księdza kanonika] zgołá Apoſtoł Páweł znácżnie po dwákroć náporząd pſuie/ wywodząc pierwſzego cżłowieká z niepoſłuſzeńſtwá vpadek CzechEp 294, 145, 172, 203, 362; Bo ty kśięgi X.K. nie wabią do śiebie cżłeká ſpokoynego: [...] ále práwie od śiebie iákoś náporząd gwałtem odpycháią: ſłowy iákimiś nie bárzo vcżćiwymi CzechEpPOrz *3v; [ſkąd iuż widźiſz Ieśli z śiebie ſzalenie náporząd nie ſzydźiſz. ŁaszczPogrom 19].

~ Połączenie: »prawie na porząd« (6): CzechRozm 171v; Lecz I.M.X. Arcybiſkup tym ſwoim wyrokiem [...] niepotrzebne wywody y podobieńſtwá [...] iuż práwie náporząd/ nie tylko zgánił/ ále práwie zepſował CzechEp 228; Bo ludźie niektorzy odrzućiwſzy práwie ná porząd od śiebie boiaźń Bożą/ ważyli ſię ſtánowić co ſię im zdáło CzechEp 232, 104, 196, 333. ~

»na porząd« = dokładnie, starannie (2):

~ Połączenie: »na porząd prawie« [szyk 1:1] (2): Iákoż y ſam Pan Chriſtus: á potym y wſzytkie piſmá Apoſztolſkie/ wykłádáiące náporząd práwie ſtáre piſmá prorockie: ten cel nam do zbáwienia iáſny/ [...] zálecáią CzechEp 120; niechby X.K poyźrzał w Piotrá ś. ſłowá (1.Petr. 1.v 23.) á dozna tego iż ták ieſt/ y obacży iż práwie náporząd wykłáda ſłowá Ezáiaſzowe. CzechEp 155. ~

Synonimy: 1. kolej; 2. potym.

Cf [POPORZĄD]

LW