[zaloguj się]
[pdf]

POSTRZYGAĆ (7) vb impf

o prawdopodobnie jasne (tak w po-); a jasne.

Fleksja
inf postrzygać
indicativus
praes
pl
2 postrzygåcie
3 postrzygają
praet
sg
3 m postrzygåł
conditionalis
sg
3 m by postrzygåł
impersonalis
praet postrzyg(a)no
con by postrzygåno
participia
part praes act postrzygając

[inf postrzygać.] ◊ praes 2 pl postrzygåcie (1). ◊ 3 pl postrzygają (1). ◊ praet 3 sg m postrzygåł (1). ◊ con 3 sg m by postrzygåł (1). ◊ impers [praet postrzyg(a)no.] ◊ con by postrzygåno (1). ◊ part praes act postrzygając (2).

Sł stp, Cn notuje, Linde także XVII – XVIII w.

Ścinać włosy a. runo; detondere, tondere Cn [w tym: kogo, co (6)] (7):
a. Symbolicznie lub rytualnie obcinać komuś włosy na znak zmiany statusu społecznego (6):
α. [Przy postrzyżynach, czyli przy przejmowaniu przez ojca opieki nad synem z jednoczesnym uznaniem go za spadkobiercę i nadaniem mu imienia:

postrzygać kogo: tez Vincenti Kadłubkus piſze/ iſz go ieſzcze Mieſkiem przezwano od zámieſzánia/ ktore ſie było wſzczęło gdy go postrzygano StryjKron 149.

Zwrot: »[komu] włosy postrzygać«: bo w ſiedmi lat v Polakow [...] był ſtárodawny obyczay dzieciom włoſy pirwſze [...] poſtrzygáć y imię dawać StryjKron 149 (Linde).]
β. Przy przyjmowaniu do zakonu (1):
Zwrot: »mniszki postrzygać« (1): Vſtáwił [papież Pius] theż áby mniſzki nie poſtrzygano áż w XXV leciech w klaſztorzech/ á nigdy iedno we trzy Krole. Młodzyeńce áż we XXXIII lat święcono. BielKron 150.
γ. Przy udzielaniu święceń kapłańskich (5): KrowObr 121v cf W porównaniu.

W porównaniu (1): W vrzędzie wáſzym maćie. Akolity/ ktore kiedy ſwięćićie/ tedy iáko Wozne naprzod poſtrzygaćie/ y ták do nich poſtrzygáiąc mowićie. [...] KrowObr 121v.

W połączeniu szeregowym (1): KrowObr 120 cf »na zabobony postrzygać«.

Zwroty: »postrzygać brody(-ę)« [w tym: komu (1)] [szyk zmienny] (2): ktoreśćie [ustawy] o Brodách ná tzwartym Kartaińſkim Synodzie vſtáwili y nápiſáli/ áby wſzyſcy kxięża brody golili. Poſtrzygáiąc tedy tę wielebną brodę/ then Pſalm naprzod mowićie. KrowObr 119v, 125.

»[komu] piesze [= tonsury] postrzygać« (1): Izali im [Chrystus apostołom] ręce ná krzyſz oliwą ſmárował? Izali im brody y pleſze poſtrzygał? Izali im złote/ álbo ſrebrne kielichy/ w ręce dawał? KrowObr 125.

peior. »na zabobony postrzygać« (1): Kto kiedy ſlychał/ y tzytał/ áby Pan Kryftus ná tákowe Zabobony Apoftoły ſwoie obierał? álbo poſtrzygał? álbo poſwiącał? KrowObr 120.

b. Strzyc owce (1):
Zwrot: »owcom wełnę postrzygać« (1): Ezop rzekł/ iż owce doią/ Więc ſie cżłowieká nie boią: Y cżęſto w ręku bywáią/ Gdy im wełnę poſtrzygáią. BierEz C3v.

Synonim: golić.

Formacje współrdzenne cf STRZYC.

Cf POSTRZYGANIE, POSTRZYGANY

KO