[zaloguj się]
[pdf]

POŚCINAĆ (49) vb pf i prawdopodobnie impf

pf (48), może impf (1) [praes] RejAp 168v.

o oraz a jasne.

Fleksja
inf pościnać
praet
sg pl
3 m pościnåł m pers pościnali
plusq
sg
3 m był pościnåł
conditionalis
sg
3 m by pościnåł
impersonalis
praet pościnåno
con by pościnåno
participia
part praet act pościnåwszy
inne formy
fut i może praes pl 3 - pościnają

inf pościnać (19). ◊ fut i może praes 3 pl pościnają (3). ◊ praet 3 sg m pościnåł (10). ◊ 3 pl m pers pościnali (3). ◊ plusq 3 sg m był pościnåł (1). ◊ con 3 sg m by pościnåł (1). ◊ impers praet pościnåno (8); -åno (7), -(a)no (1). ◊ con by pościnåno (1). ◊ part praet act pościnåwszy (3).

Sł stp, Cn notuje, Linde XVIII w.

Zabić przez ucięcie głowy; praecidere Miech, Cri; decollare HistAl, Cn; caput auferre, iugulare PolAnt; capite plecteve a. punire, decidere collum, demetere caput, detruncare (caput), obtruncare, truncare Cn (49):

[pościnać kogo: uczinilismy tho za radą panow naschich zeszmi Hersta poscinacz dali. CorfusDocum 1564 nr 129.]

a. Zabić, ściąć wielu [w tym: kogo (pl a. sg w funkcji pl) (43), co (pl) (4)] (47): Potym ony pośćináli/ Ktorzy Ezopá ſtráćić dáli. BierEz H2; ktorzi ſye bily yvs wiprowadzyly na dvnay tich tesz nieprzepuſczono y tich wſzitkich poſczynano LibLeg 10/147, 6/190v; HistAl G5; BibRadz 4.Reg 10/14, Ier 41/7; puſzcżon táiemnie do miáſtá/ lud pośćinał/ miáſto wzyął BielKron 104; ſzukáli zdrayce miedzy ſobą/ przez znáki nieiákie/ obacżyli nie kthore być winne/ pośćináli ie BielKron 217v; Panow Węgierſkich pośćinał trzydzieśći y dwá z przywodu ſwey żony. BielKron 303v; dobył Pruſkich zamkow trzech [...]/ zakonniki pośćinawſzy/ zamki popaliwſzy/ do Litwy ſie náwroćił BielKron 380, 105, 123v, 141 v, 169, 208 (26); Nero statim duci iussit, Nero ye roskazał hnet pośćynáć. Mącz [95]d; HistRzym 9; BielSpr 45v [2 r.]; Y pośćinał krol Bawelſki ſyny Cydkiiahowe przed ocżymá iego BudBib Ier 52/10, Ier 52/10; Tedy ie wywieść ná drogę Kornelią/ y v mieyſcá Nymphás Kátábáſſy nazwánego pośćináć kazano. SkarŻyw 63; StryjKron 597; BielSen 15; [tedy my ządamy was za tho [...] abysczie [...] roskazaly [...], aby owschem onego [Stefana] iakimzekolwiek obiczaiem pogimawschy, zywego w okowach abysczie nam poslaly, a thowarzysche iego wsitkie ktorzi sam przy nim posczynacz roszkazaly CorfusDocum 1564 nr 120].

pościnać komu (1): iż mieli Thatharzy przyſć á głowy polakom poſcinać. MiechGlab 33.

pościnać czym (1): Kazał tedy Brutus miotłami ſyny ſwoie środ rynku bić/ á potym ſiekierą pośćináć. BielKron 105.

W porównaniu (1): Nie mniemayże áby iedno pośćinani mieli być zbáwieni. [...] ále thu ták wiele o tych maſz rozumieć/ kthorzy thu będąc w tych omylnych roſkoſzach ſwiátá tego vmartwiáią á prawie iáko pośćináią ciáłá ſwoie cżyniąc im gwałt od káżdego ſwowoleńſtwá ich. RejAp 168v.

W charakterystycznych połączeniach: pościnać Czechy (2), dzieci, kanoniki, krolewice, książęta, lud mężobojce, opiekuny, panow [ile], sługi, służebnych [ile], syny (5), wszytki(ch) (2), zakonniki; dać pościnać (4), kazać (5); z fołdrowania [czyjego] pościnać, z przywodu; siekierą pościnać; pościnać przed oczyma [czyimi].

Zwrot: »głowy pościnać« = capita praecidere Miech; capita auferre PolAnt (2): MiechGlab 33; y zábili Hetmáná z iego towárzyſtwem/ á zrąbawſzy ie na ſztuki/ y pośćinawſzy głowy/ wyrzućili precż. BibRadz 2.Mach 1/16.
Szeregi: »męczyć i pościnać« (1): A on okrutnik kazał ie rozmáićie męcżyć y pośćináć. SkarŻyw 21.

»pobrać i pościnać« (1): [Łoktek] tych wſzytkich ktorzy byli tego przycżyną pobrał y ſamy pośćinał BielKron 370v.

»poimać i pościnać« (1): Potym byli w wielkim podeyźrzeniu [...]/ iż kilko krolow Cżeſkich ćicho pozábijáli/ chcęcy ſámi pánowáć/ ktore potym poimano y pośćinano y dzieći ich BielKron 321.

»pościnać i pomordować« (1): Krol tedy Bábilońſki dał pośćinać ſyny Sedekiaſzowe przed nim/ y kázał pomordowáć [Et iugulavit ... et etiam ... iugulavit] wſzytki Kſiążętá Iudſkie BibRadz Ier 52/10.

»na śmierć skazać i pościnać« (1): á oni odpowiádáli: iáko my [...] dyabłom ſię kłániáć mamy? y ták ná śmierć ie ſkazano y pośćinano. SkarŻyw 437.

b. O zwierzętach [co] (2): á Chámá wielkiego Ceſárzá zá świętego máią/ [...] kiedy vmrze wiele ſie ich pozábiia dla niego/ y dobytká pośćináią BielKron 296v.
Zwrot: »[czemu] łby pościnać« (1): Echidna, [...] Wodny wąż któremu Hercules łby pośćynał. Mącz 99a.

Formacje współrdzenne cf CIĄĆ.

Cf POŚCINANY

AL