[zaloguj się]
[pdf]

POŚRZOD (48) praep i av

praep (47), av (1).

pośrzod (37), pośrod (11), [pojśrzod, pojśrod, postrzod]; pośrzod BierEz, MiechGlab, LubPs, RejWiz (2), Leop, RejFig, BibRadz (2), BielKron (5), SienLek, RejAp (3), RejZwierc (5), BudBib, CzechEp, ArtKanc, LatHar, WujNT:; pośrod OpecŻyw (5), OpecŻywList, ForCnR, Mącz; pośrzod : pośrod FalZioł (2:1), HistRzym (5:1), RejPos (2:1).

Pierwsze o jasne; -od (7), -ód (1) Mącz.

Sł stp notuje, Cn brak, Linde XVII(XVII) – XVIII w.

I. Praep cum G (47):
A. O miejscu (45):
AA. W obrębie czegoś (44):
1. W środku (zwykle ujmowanym w przybliżeniu) (13):
a. W obrębie obiektu ujmowanego jako dwuwymiarowy (12):
α. Środkiem jest podstawa przedmiotu trójwymiarowego (też miejsce znajdowania się obiektu) lub powierzchnia; w równej odległości od obwodu lub na przecięciu przekątnych (10): ten prziiáł do niektorego miaſta/ poſrod ktorego byłá góra wielká/ a zámek naniey ForCnR A2; Byłá też pośrzod rynku rurá przyprawioná/ ná ktorey ſtał Orzeł cżamy BielKron 331, 278; Przybythek był poſrzod koſciołá w Sálámonowym koſciele RejAp 90; HistRzym 11, 48v; RejPos 127; A ten bałwan ſtał ná ołtarzu pośrzod koſciołá RejZwierc 202, 84.

Połączenie: »prawie pośrzod« (1): W tym theż Dámáſzku byłá Iudea [...]/ ziemiá obfita y roſkoſzna práwie pośrzod ſwiátá. BielKron 3.

β. Środek jest ujmowany jako liniowy; w równej odległości od przeciwległych boków (2): [Jezus Krystus] wloſy ma [...] gladkié niemál aż do vſſu/ [...] przédziál maiątz poſrod glowy OpecŻywList C; Tákiemu z noſá kreẃ ruſzyć pomaga/ [...] záćiąć mu żyłę poſrzod czołá SienLek 52.
b. W obrębie obiektu ujmowanego jako liniowy; w równej odległości od początku i końca (1): Gdy było pośrzod łáwek [= kładki] ono dziecię z ochotą naprzod przed nimi idzie/ á Anyoł vpátrzywſzy gdzie nawiętſza głębia/ tákże ono dziecię pchnął nogą/ ták iż ſpádło y vtonęło RejZwierc 175.
2. W dowolnym miejscu czegoś; wewnątrz, wśród (31):
a. W obrębie obiektu ujmowanego jako dwuwymiarowy (17):
α. W obrębie określonego obiektu; in medio Vulg (10):
aa. W obrębie obiektu o kształcie kwadratu lub prostokąta (zwykle o niewielkiej różnicy długości boków) (7): A gdy iuż byli poſrod miaſta/ Iozeff mowił ko [!] marij/ proſſątz iey aby ſſla na pokoy mieſſkatz do iego dworu OpecŻyw 158, 124v; Potym chłop s ſzkápy ſpadſzy pośrzod polá leży RejWiz 73; BielKron 282v; á iádąc przez lás pośrzod iego ſtráćił trzydzieśći grzywien śrebrá. HistRzym 87v; RejZwierc 45v; A nániećiwſzy ogień pośrzod śieni/ gdy śiedli ſpołu/ był tez Piotr miedzy nimi. WujNT Luc 22/55.
ββ. W obrębie obiektu o kształcie podłużnym (3): Pośrzod morzá cżerwonego Páná w gniew wzruſſyli LubPs Y2v; Widząc tho Euſtáchius á będąc pośrzod rzeki pocżął płákáć rzekąc HistRzym 129, 129; [A gdiż byl poſtrod rzeky/ oto wilk pŕibieżawſzi pochwycil ono dziecie ŻywAlEust B4].
β. W otoczeniu; in medio PolAnt, Vulg (7): A doſtháło ſie im dziedźicthwá ich poſrzod dźiedźictwá ſynow Iudá. BibRadz Ios 19/1.
αα. W otoczeniu ludzi (też zwierząt) (6): A dlá tego przywiedli przedeń żonę/ ktorá byla w tzudzoloſtwie vchwytzona/ ij poſtawili poſrod ludu OpecŻyw 77v; Leop Ez 37/26; BibRadz Eccli 1/30; iáko oná błáha á niezbroyna niewiaſtká Iudyth ſwięta poráźiłá onego ſrogiego á mocnego Hetmáná Holoferneſá poſrzod woyſká iego RejZwierc 264; Christus pośłał vcżnie ſwe nie iáko wilki ná owce, ále iáko owce pośrzod Wilkow. CzechEp 98 marg; LatHar 532; [Ktory [Chrystus] zawoławſſy dziećięćia/ poſtawił ie poiſrzod Apoſtołow/ a rzekł/ ażbyśćie ſię nawroćili/ y ſtali ſię iako dziatky UstKościel 58v].
b. W obrębie obiektu ujmowanego jako trójwymiarowy (11):
α. Wewnątrz obiektu zapełnionego (2): ſkorkę ktora ieſt poſrod pępka [tj. żołądka] kokoſzego gdy gi rozkroiſz, tey [...] FalZioł II 17b.
W przen (1): ijże diábel ieſt poſrod twégo ſertza. OpecŻyw 86.
β. Wewnątrz obiektu pustego (9): OpecŻyw 109v; gdy by pierze Drozdowe z prawego ſkrzidła poſrzod domu zawieſił [...] thedy w onym domu żadny nie będzie mogł ſpać. FalZioł IV 25d, IV 15d; Anna żona iego dałago pochować we Wratiſlawiu poſrzod choru [tj. prezbiterium] Koſcioła S. Iakuba MiechGlab 13; Chłopiſko iáko wryte/ pośrzod izby ſtało. RejFig Dd4; BielKron 329v; Także y on Anyoł ſwięty á błogoſłáwiony by theż z roſkazánia Páńſkiego ſthánął pośrzod piekłá/ iuż ony wiecżne weſela á ony wiecżne rádośći iego/ nie mogą być od niego oddalone RejPos 164, 164; Pośrzod piecá [młodzieńcy do ognia wrzuceni] z ANioły chodzili ArtKanc I18v.
c. Między dwoma obiektami (1): Bo Thárſzyſz też morze znácży/ á zwłaſzcżá ktore ieſt pośrzod ziemie [tj. Morze Śródziemne] BudBib I 346c marg.
d. Na czymś (2): Pirwey go Apoſtoł widział poſrzod máyeſtatu [tj. tronu] iáko báránká RejAp 71v, 52v.
BB. Do wnętrza czegoś (1): á gdy prziydzieſz do drzwi ogrodnich v więż nie v forty á idąc rośćiągay ią/ áż wnidzieſz pośrzod ogrodá HistRzym 103v.
B. O czasie: podczas; intempesta Mącz (2): Ktora [śmierć] y pośrzod látá kiedy chce zámroźi RejWiz 144; Intempesta nox, Pośród noći/ álbo głęboko á twardo w noc. Mącz 443d.
C. [Wskazuje na zbiorowość ludzką będącą tłem porównawczym: Ale ia yestem wyethssy poysrod wass SprChęd 32.]
II. av (1):
1. W środku obiektu ujmowanego jako dwuwymiarowy: na przecięciu przekątnych [w czym pośrzod] (1): Kośćioł wielki niektory ſtał: W ktorym pośrzod ſtał ſłup prośćie BierEz G3.
2. [W jakimś miejscu: wewnątrz obiektu ujmowanego jako dwuwymiarowy: Przecziw mnye mowyly ssa, ktorzis ssiedzieli v vliczki, apoysrod pyeli [tj. śpiewali], ktorzi pyli wyno. SprChęd 88.]
3. [Wśród, w otoczeniu ludzi: A wtem yeden znamyenydssy myedzi ynnymy wstal poysrod, rzekl wssidkim tym, ktorzis bily wradzie SprChęd 60.]

Synonimy: wewnątrz, wnątrz.

Cf SPOŚRZOD, WPOŚRZOD

RS, KW