[zaloguj się]
[pdf]

POTŁUC SIĘ (8) vb pf

sie (7), się (1).

o jasne.

Fleksja
inf potłuc się
praet
sg pl
3 m potłukł się m pers potłukli się
n potłukło się subst potłukły się
plusq
pl
3 subst potłukły się były

inf potłuc się (2). ◊ fut 3 pl potłuką się (1). ◊ praet 3 sg m potłukł się (1). n potłukło się (1). ◊ 3 pl m pers potłukli się (1). subst potłukły się (1). ◊ plusq 3 pl subst potłukły się były (1).

Sł stp notuje, Cn brak, Linde bez cytatu s.v. potłuc.

Doznać szkody od uderzenia (8):
a. Rozbić się na kawałki (2): Gdzieſie pothłukły woży [!] [Ubi collisi sunt currus]/ y woyſko nieprzyiaćielſkie zátłumione/ thám ná thym mieſcu niechay będą wyſławiáne ſpráwiedliwośći páńſkie Leop Iudic 5/11.
Przen (1):
Szereg: »potłuc i połamać się« (1): ſtrzałki ich [kacerzy]/ álbo ná demną/ álbo po demną/ álbo podla mnie vpadáiąc/ potłuką y połąmią ſye wſzyſtkié OrzQuin K3.
b. Uderzyć się boleśnie; przen [o co] (3): OrzList h3; o tę ſkáłę [tj. papiestwo] łby ſobie potłuczećie/ ſzturmuiąc nań: ták iáko wſzytkie kácerſtwá/ o tę ſkáłę potłukły ſye były. OrzRozm F4.

[W połączeniu szeregowym: wſſyſcy [heretycy i odszczepieńcy] ſye o tę opokę [Piotra św., tj. Kościół rzymski]/ o ten kámień zbili/ potłukli/ práwie wniwecz obroćili. ZebrzydOdpow h4.]

Szereg: »otrącić się a potłuc« (1): A przećiwkoć to temu fundámentowi [opoce Piotrowej, tj. Kościołowi] ták mocnie záłożonemu/ żadne brany piekielne/ żadne możnośći ſwiátá tego/ nie mogą nic/ á záwżdy ſie otrąćić á potłuc muſzą o then ták ſwięty á mocny kámień. RejPos 301v.
c. Zabić się spadając (2): (nagł) Pháeton co Słońce woźił. (-) [...] Iż kierowáć nie vmiał/ wnet Słońce przewrócił/ Sam ſie potłukł RejZwierz 42v.
Przen (1):
Szereg: »spaść i potłuc się« (1): Nie wiele ſtráwnego ná tę gorę y drogę [do zbawienia] potrzebá. To porzućić mam/ co mi ſię ná drogę nie przyda. [...] Izali lepiey z gory ſpáść y potłuc ſię/ niżli ty ćiężary zoſtáwić/ ktore mi gdy ſpádnę á zdrowie ſtrácę/ nie pomogą? SkarKaz 123b.
d. Stracić życie wskutek przygniecenia (1): W niebytnośći krolewskiey dwie cżęśći zamku Krakowſkiego zgorzáły [...]. W ten cżas ſie ludźi wiele potłukło ktorzy ogień gáśili/ ábowiem ſklepienie gankow ná nie vpádło/ y pothłocżyło ie do iednego BielKron 423v.

Synonimy: a. połamać się, porozbijać się, porozpukać się, potrzaskać się, rozbić się; c. zabić się.

Formacje współrdzenne cf TŁUC.

KW, ZCh