[zaloguj się]
[pdf]

POWODZENIE (31) sb n

Oba o oraz pierwsze e jasne; końcowe e z tekstów nie oznaczających é oraz -é.

Fleksja
sg pl
N powodzeni(e)
G powodzeniå
D powodzeniu
A powodzeni(e) powodzeniå
I powodzeni(e)m
L powodzeniu

sg N powodzeni(e) (2). ◊ G powodzeniå (8). ◊ D powodzeniu (3). ◊ A powodzeni(e) (10). ◊ I powodzeni(e)m (3). ◊ L powodzeniu (4). ◊ pl A powodzeniå (1).

Sł stp brak, Cn notuje, Linde XVII – XVIII w.

Przebieg, rozwój, tok wydarzeń; bieg spraw w czyimś życiu; eventum, eventus, fortuna, Mars, processus, sors, successum, successus Cn (31): Oćiec iego [Mieszka] Zemomisław [...] od wieſzckow pytał/ coby ſie rozumiáło to ſlepe národzenie/ ynierychłe áż wſiedmi lat oſwiecenie ſyná ſwoiego/ y iákieby powodzenie zá iego żywotá być miáło StryjKron 150.

powodzenie czyje [w tym: G sb i pron (7), ai poss (2), pron poss (1)] (10): TAk tedy maſz [tu napisane] Czytelniku miły o powodzeniu/ dzielnościach/ y ſrogim ná oſtátek pogromieniu mężnych Cymbrow y Gepidow StryjKron 31; [Zanabek] Zoſtáwił ná Cárſtwie Tátárſkim Syná Berdebeka/ ktory tákże dwánaśćie Brátow rodzonych zámordował/ áby mu w páńſtwie meprzeſzkadzáli/ ále y ſam ledwo dwie lećie ná Carſtwie wykonawſzy vmárł/ ſyná też iego [...] drugi Cárzyk [...] zábił. (marg) O Tátárow Zawolſkich powodzeniu. (–) StryjKron 416. Cf »szczęśliwe powodzenie«.

W połączeniach szeregowych (2): A przeto Krol/ ma śię o to pilnie ſtáráć/ áby cnoćie/ dobremu powodzeniu/ y zacnośći wſzytkich obywátelow ſwych iednáko życżliw był ModrzBaz 20; LatHar 489.

W przeciwstawieniach: »szczęśliwe (a. dobre, a. fortunne) powodzenie ... nieszczęście (2), złe [powodzenie], przygody, żałosne przypadki« (4): Bo on [Solon] wſzytkie ludźi w iedney Rzecżypoſpolitey mieſzkáiące/ przyzwycżáiał do tego/ áby ſię wſzytcy z dobrego powodzenia ſąśiádá ſwego weſelili/ á ze złego ſmęćili y fráſowáli. ModrzBaz 77v, 22; gdyż tho ieſt záſtarzáły zwycżay zayrzeć ludziom ſzcżęſliwego powodzenia/ á cieſzyć ſie z nieſzcżęſcia. Phil K3; GrabowSet A3.

Zwrot: »szczęśliwego powodzenia życzyć« (1): y zá iego [króla Zygmunta I Starego] w Rzeczypoſpolitéy zaſługi/ ſyná zá żywotá ieſcze iego/ poſádźiliśćie W.M. ná ſtolicy wyſokiéy [...]/ którému y długiégo pánowánia/ y ſczęśliwégo ná wſzem powodzenia [...] życzyć W.M. maćie. OrzJan 51.
Wyrażenia: »rzeczy powodzenie« (1): cżego [tj. przysięgania na Boga] iednák nie cżyniąć też w ſzcżęśliwym rzecży powodzeniu. [...] Ale gdy potrzebá gwałtowna przyćiśnie: toż ná Bogá wſpomináią CzechEp 87.

»szczęśliwe, dobre, fortunne, pocieszne powodzenie« [w tym: na czym (1), nad kim (1); czyje (8)] = szczęście, szczęśliwy, pomyślny bieg wydarzeń; res secundae Modrz, Cn; fortunae indulgentia, res bonae, salus Modrz; eventum, eventus, felicitas, fortuna florens a. prospera a. secunda, Mars, processus, prosperitas, proventus (felicitatis), sors (iucunda), successum, successus Cn (11:6:1:1): GliczKsiąż I4; Prorok zięt ieſt podźiwieniem gdy widzi niepobożnych ſzczęſliwe powodzenie ná tym świećie. BibRadz Ier 12 arg; ModrzBaz 12, 20, 40v; A miedzy Polaki iuſz byli niktorzy [...] wiárę Chrzeſćiáńſką [...] zánieſli. [...] ći tedy poczęli Xiążęciu Mieczysławowi rádzić/ [...] obiećuiąc mu ná wſzyſtkim ſzczęsliwe powodzenie y potomſtwá rozmnożenie/ ſkoroby iedno tę wiárę ſwiętą ſzczerze przyiął. StryjKron 150; ktory [król czeski] ſię też boiał ſzczęſliwego ná ten czás powodzenia Kázimierzowego nád Pruſkimi Krzyżaki. StryjKron 627; CzechEp 87; Ieſt theż y to lekkomyſlnego poſtępek cżłowieká s ſzcżęſliwego powodzenia wynośić ſie Phil M3, M3; iż od żebraká inſzey nagrody cżłowiek hoyny á bogoboyny nie ma/ iedno że mu rzecże: Bog zápłáć: y zá iego dobre zdrowie/ á poćieſzne powodzenie/ modlić ſie zwykł. GrabowSet A2, A3; LatHar 489; Grzechy wáſze záhámowáły wſzelkie dobre powodzenie od was. PowodPr 66. Cf W przeciwstawieniach, Zwrot.

Szereg: »przypadki i powodzenia« (1): widząc iáko świát przez przypadki y powodzenia rozlicżne/ przycżyny gęſte do rozmáitych żáłośći/ miedzy ludzi rozdawa/ prośić W.M. Páná Bogá nie zániechaſz wierzę/ żeby [...] GrabowSet A3.
W przen (1): A Bog wſzelkiey lutośći pełny [...] nie tylko odeymie władzą złym przygodam/ záśćiele drogę żáłoſnym przypadkom/ ále też otworzy wrotá fortunnemu powodzeniu GrabowSet A3.
a. Szczęśliwy, pomyślny przebieg wydarzeń (9): [mamy] ſzcżęśliwe y przećiwne rzecży ſkromnie znáſzáć [...]: á powodzenia [successus] od Bogá wſzechmocnego prośić y cżekáć ModrzBaz 69; SkarŻyw 336; Lecż teraz po ich [rodziców] ſmierći inſzym trybem żyiąc [Lizyda]/ Pracą y fráſunkámi dom ſwoy opátruiąc. Przywodźi ſobie ná myſl ono powodzenie/ Zá ſwych rodźicow miłych ſnáć dni vz łocenie [!]. PaxLiz B2.

powodzenie czego (1): obiecowałem mu [królowi Zygmuntowi III Wazie] od ćiebie Iezu Chryſte mocną rękę twoię nád nim/ y powodzenie wſzytkiego coby począł. SkarKaz )(2v.

powodzenie w czym (1): iż ſię ná Moſkiewſkie kośćioły/ y kśiążęćiá Moſkiewſkiego/ nie iákie tych cżáſow wpánowániu powodzenie/ [...] oglądáſz. SkarJedn 377.

powodzenie czyje (3): SkarJedn 377; Szkodliwych [gwiazd] chcąc ſie vſtrzedz/ Gwiazdárze znáć dáią/ Co z pilney induſtriey oni poznawáią. Za ſie [lege: zasię] ich powodzenie/ ktore ná nię [lege: na nie] przyść ma/ Nie káżdy przećię tego/ z tych Doktorow pozna. PaxLiz Cv, E2.

W przeciwstawieniu: »mała albo średnia kondycyja... nawiętsze powodzenie« (1): Tym tedy zawierąm [= kończę] iż nigdy złego azawzdy gotowe serce, y chęć maiąc dosłużby ImPana Gniezninskiego nieiedno w tey moiey małey albo sredniey Kondicyi ale wnawiętszym powodzeniu Iednakobym Iego M zyczeł, y wprzypadku takim słuzył. ActReg 140.

Szereg: »dobra myśl i powodzenie« (1): á gdy ná nim [urzędzie chrześcijańskim] Pan Bog poſadzi/ żeby [dostojnicy duchowni] dobrą myśl y powodzenie wtym położyli/ gdy wedle zakonu Bożego y náuki kápłáńſkiey/ lud ſwoy w pobożnośći ſpráwuią. SkarŻyw 501.

Synonimy: bieg, tok.

Cf POWODZIĆ

MFr