[zaloguj się]
[pdf]

PROFESSYJA (30) sb f

-ſſ-, -ſs-, -sſ- (29), -ſ- (1); -f- (29), -ff- (1); -i- (20), -y- (9).

o oraz e jasne, a pochylone.

Fleksja
sg pl
N professyjå
G professyjéj
A professyją
I professyją
L professyjéj professyjåch
inne sg A a. I - professyją; sg N (lat.) - professio

sg N professyjå (4). ◊ G professyjéj (4); -éj (1), -(e)j (3). ◊ A professyją (8). ◊ I professyją (4). ◊ A a. I professyją (1). ◊ L professyjéj (7); -éj (5), -(e)j (2). ◊ pl L professyjåch (1). ◊ (lat.) sg N professio (1).

Sł stp, Cn notuje, Linde XVII – XVIII w.

1. Zajęcie, specjalność, umiejętność, rzemiosło; facultas JanStat [powinność, urząd – professio Cn] (21): á gdy iuż to pocżuie [dworzanin] w ſobie/ iż ſie poducżył/ wiele tym ſobie pomoże/ kiedy vźrzy rozmáite ludzie theyże profeſſiey GórnDworz E6v; a iáko pan Kriſki dworzáninowi profeſsią náznácżył rycerſkie rzemięſło/ ták ia dworney pániey tho naprzod zleczam/ áby byłá ludzką/ á przyiemną wrozmowie GórnDworz V8v; Oczko A3; Profeſſia tá Poeticka omnibus mundi aetatibus haud vulgare imo diuinum quippiam byłá rozumiána RybGęśli A2v; JanNKar B; SarnStat 196, 204, 322; Káżda prof⟨e⟩ſſia ma ſwoie terminy/ zową to Grekowie nomina technica. KlonFlis F marg; KlonWor 76.

professyja czego (5): vczą/ nietylko w téy Niebieſkich biegów profesſiiéy mądrzy/ ále y effekty wſzyſtkim nam świádómé [są] Oczko 30v. Cf Zwrot, Wyrażenie.

professyja czyja [w tym: pron poss (3), G [sb] i pron (1)] (4): GórnDworz D5, N5; [przynoszę] kart piſánych kilká pozoſtáłych onego pámięći wiecznéy KOchánowſkiégo Ianá [...]/ który ile w ſwéy profeſsiiéy/ iż ieden táki czáſów naſzych był/ poświádczyſz y W.M. ſam KochFragJan 3; dosyć ieſt ná Mechániká proſtaká, że on vczyni lutnią dobrą, á drugi czyiá to ieſt profeſsia, niechay ná niéy gra. SarnStat *7v; [ná woynę iecháć/ woiowáć/ bić ſię/ toć ieſt właſna profeſia ludzi rycerſkich RotRozm Cv].

W połączeniu szeregowym (1): Gdy ſie Dworzánin moy zacnie/ y ták ſzcżęſliwie [...] vrodzi/ zakon/ á záwołánie iego/ ábo (iáko dziś mowią) profeſſia/ niechczę áby byłá ina/ iedno Ricerſkie rzemięſło GórnDworz D5.

Zwrot: »czynić professyją (A) [w tym: czego (2), w czym (1)]; czynić [co] professyją (1)« [szyk zmienny] (3;1): Wiem też iednego [...]/ ktory vmie dwie náuce/ iednę náder dobrze/ á nie cżyni iey ſwą profeſſią: á drugą vmie też niezłe/ ále wdy nie ták/ iáko pirwſzą/ á they cżyni profeſsią. GórnDworz N5, N5; Oczko A3v.
Wyrażenie: »professyja [jakiego] rzemiosła (a. rzemięsła)« [szyk 1:1] (2): GórnDworz N3v; á co rzeczém/ kiedybyſmy iey [wody] tyle dáli náſzym/ co tégo rzemióſłá profeſsią máią? Oczko 19v.
Szereg: »zawołanie a professyja« (1): A ták Dworzánin náſz mimo głowne ſwoie záwołánie/ á profeſſią ryczerſkiego rzemięſłá/ ieſli ſie w cżym cżuć godnym będzie/ niechayże tego vmie vżyć GórnDworz N3v. [Ponadto w połączeniu szeregowym 1 r.]
Przen (1): iż potrzebá áby te cnoty w niey były/ mądrość/ wſpaniáłe ſerce/ powſcięgliwość: tu nierozumiem/ do cżego tych cnot tá páni vżywáć ma/ ieſli do porządku ſwego domowego/ do wychowánia dziatek ſwych/ do záchowánia w dobrey mierze nábycia/ á máięthnośći/ małżonká ſwego: cżyli do tey profeſsiey [...]/ áby ludzką/ á przyiemną rozmową vmiáłá káżdego zábáwić. GórnDworz X2v.
2. Śluby zakonne; votum religiosomm virorum publice factum vel ipsa actio vovendi Deo publice religiosam vitam Cn [professio Łac śr] (6): A od látá dwunaſtego po proffeſyey: dał iey [św. Małgorzacie] ſpowiednik táiemnie/ bárzo grubą włośienicę SkarŻyw 160, 333; áby z onéyże Dioeceſiiéy/ w ktoréy ieſt klaſztór/ ſzláchćic godny ſtanu Duchownégo był obiéran/ y poſtulowan ná Opáctwo: á będąc ták obran bez profeſsiiéy [improfessus JanStat 209]/ ma bydź przez nas Loci ordinario pręſentowan SarnStat 207; [StatNorb 27].

W połączeniu szeregowym (1): Grzechy ſię weśćiem do zákonu/ profeſſyią y pokutą gładzą. SkarŻyw 333 marg.

Zwroty: [»professyją przymować«: A gdy teſz ſioſtra proffeſſiją przymvie. ma teſz zawzdÿ wkoſcziele bywacz. StatNorb 33v.]

»professyją (u)czynić« = in mancipio antistitis esse coepisse, Deo se in coenobio publice consecrare, Deo in vita solitaria legitime vel ritu consueto consecrari, in manum antistitis convenire, sacramento sodalitio dicere, monachum inaugurari, monastice solenniter initiari, sacramentum sodalitatis inire, vota oboedientiae, paupertatis, castitatis in publico coetu Deo offerre, vovere Cn (1): SkarŻyw 338; [A proffeſka ma proffeiſſia vczinicz thimÿ ſlovÿ. Ia N offiaruią ſie zakonovi themu. StatNorb 25v, 26].

[Wyrażenie: »professyja zakonna«: záraz ſkorom dał rękę Krolowey niebieſkiey/ ná Profeſſyey zakonney/ brzmiáło záwſze w vſzách moich ono nápomnienie ktorym do chwały Pánny BOgárodźice kożdego pobudza Duch S. BzowRóż A2.]
Szereg: »professyja abo (i) śluby (zakonne)« (2): bo ie [grzechy] profeſſyą ábo śluby zakonnemi obmyte widział [czart] SkarŻyw 333, 338.
3. [Zgromadzenie zakonne: A teſz ſioſtry zinſzey proffeſſiey niemaią bicz dopuſczone kv miąſzkaniv ſnimy [siostrami norbertankami] StatNorb 29v.

professyja czyja: Vſtaviamy theſz aby Abbatiſſe ſpuſczaiącze albo ſłozone przed vyſczim ſſterdzieſczi dny aby ſobie obieraly miąſzkanie. A ieſly niechczą tedy przy profeſſieiy ſwey maią miąſzkacz. StatNorb 36.]

4. Oświadczenie, obietnica, ślubowanie składane przez króla podczas koronacji [professio Łac śr] (2): Potym klęcżąc poprzyſiągł [król] wſzytko trzymáć trwále/ Y ze wſzytkich śił ſluby ſwoie ſpełnić w cále. Obie ręce położył/ ná Ewányelią/ Aby mu ták Bog pomogł ná tę Profeſsyą. StryjWjaz C2.
Zwrot: »professyją czynić [iż]« (1): [król] w ręku kápłáńſkich profeſſyą y przyśięgę czyni/ iż iáko ſługá Chryſtuſa bronić kośćiołow [...] winien ieſt SkarKazSej 681a.
Szereg: »professyją i przysięga« (1): SkarKazSej 681a cf Zwrot.
5. Wiara [professio Łac śr] [czyja] (1): áza nie więcey śię ſámey ſzcżerośći rzecży mamy trzymáć/ niżli mnoſtwá mowiących? Bo ná to [...] nam rádźi y Profeſsio náſzá [professio nostra]/ zálecáiąc nam z wielką pilnośćią prawdę/ á fáłſz tępiąc ModrzBaz 30.

Synonimy: 1. rzemiosło, umiejętność; 2. śluby; 3. zakon, zebranie, zgromadzenie; 4. przysięga, ślub; 5. wiara.

ALKa