[zaloguj się]
[pdf]

PROSZĄCY (66) part praes act

o jasne.

Fleksja
sg
mNproszący
Gprosząc(e)go
Dproszącému
Aprosząc(e)go, proszący
Iproszącym
pl
N m pers proszący
G proszących
D proszącym
A m pers prosząc(e)
inne formy
sg m N a. pl N m pers - proszący

sg m N proszący (8). ◊ G prosząc(e)go (4). ◊ D proszącému (16); -ému (6), -(e)mu (10). ◊ A prosząc(e)go (3), proszący (1). ◊ I proszącym (1). ◊ pl N m pers proszący (2). ◊ G proszących (7). ◊ D proszącym (21). ◊ A m pers prosząc(e) (2). ◊ sg m a. pl m pers N proszący (1).

Sł stp, Cn notuje, Linde bez cytatu s.v. prosić.

1. Zwracający się z prośbą; supplicans HistAl, Mącz; orans Mącz, Calep; petens PolAnt, JanStat; postulans Modrz, JanStat; deprecans Vulg; precans Modrz; rogans Calep; affectans, poscens, precativus, prensans Cn (65): Mącz 269d; Nie odmawiay ſłyſzenia czleku [!] proſzącemu. Prot D3v; RejPos 345; ModrzBaz 75v; Calep [739]b, 926b; Lotrowi proſzącemu łáſki nie zágrodźił LatHar 522.

proszący kogo (G i G a. A) [= do kogo jest zwrócona prośba] (4): SkarŻyw 581; WujNT 238; áni od tych miaſt mamy komu náſzégo Máieſtatu proſzącému gránic od dóbr/ wśi/ y dźiedźictwá náſzégo rozdźielenia zábrániáć SarnStat 838 [idem] 887.

proszący czego [= o co] (8): Mnimaiąc Swiętopług abi to byli oracże á lud proſty, proſząci iako goſcie nieczo ziemie ku oraniu/ ſmieiąc ſie tak rzekł/ niechay maią czo chcą. MiechGlab 59; ſynom Zebedeuſzowym proſzącym pierwſzych mieyſc/ odpráwę dawa. WujNT przedm 38; OBiecuiemy/ iż wſzyſtkim obywátelóm z dobry y dźiedźictwy náſzémi gránic proſzącym/ nie będźiemy brónić. SarnStat 838, 546, 838, 887, 936. Cf proszący u kogo czego,

proszący u kogo czego (1): SarnStat 633 cf Szereg.

proszący o co (2): Syn proſzący oycá o chleb ábo rybę. WujNT 238. Cf »o modlitwę proszący«.

Wyrażenia: »o modlitwę proszący« (1): Raz w kośćiele vyzrzáłá wiele rąk zlożonych [!] a iákoby ſię modlących/ [...] y rádząc ſię Páná ſwego/ ſpráwę wzięła/ iſz te duſze były vmárłych wcżjſcu o modlitwę iej proſzącjch. SkarŻyw 581.

»pokomie proszący« = supplicans HistAl, Mącz (2): nam też pokorne [!] proſzącym miłoſierdzia wáſzego vżycżcie HistAl F5v; Mącz 305d.

Szereg: »proszący i upominający się« (1): iż po śmierći żeninéy v mężá krewnym iéy proſzącym y vpomináiącym ſie [petentibus JanStat 570] zápłácenia poſagu/ niektórzy rozumieli/ iákoby im miáło bydź przyſądzoné dźierżenié dóbr onych/ ná których żywiącéy żenie było opráwiono SarnStat 633.
α. W funkcji rzeczownika; petitor Modrz (20): ktory wzgárdza proſſącego/ będzie ćierpiał niedoſtátek. Leop Prov 28/27; RejPos 220v; ModrzBaz 44, 68v; Miękki łácny vmyſł/ day ku proſzącemu GrabowSet N3v; WujNT Yyyyy2; Kommiſsia proſzącému nie ma bydz broniona. SarnStat 838; Kánclérze náſzy [...] liſty proſzącym tákowéż pod pieczęćią náſzą/ [...] przez wſzelkiéy trudnośći dáć będą powinni. SarnStat 845, 191, 221, 569, 839, 842, 910, 912.

proszący kogo (G a. A) [= do kogo jest zwrócona prośba] (1): Proſzącemu ćię day BudNT Matth 5/42.

proszący czego od kogo (2): iż wſzyſtkim proſzącym od nas gránic álbo rozdźielenia gránicznégo [...] damy dwu przełożonych/ álbo Vrzędników/ y Podkomorzégo: którzy imięniem náſzym będą mieć moc gránice vczynić. SarnStat 839 [idem] 910.

Wyrażenie: »proszący sprawiedliwości« (2): OBiecuiemy/ iż [...] wſzyſtkim proſzącym ſpráwiedliwośći [petentibus iustitiam JanStat 120] z Stároſtámi náſzémi onę czynić roſkażemy. SarnStat 140 [idem] 911.
a. Żebrzący (1):
Wyrażenie: »jałmużny proszący« (1): áby ſię nikomu iáłmużny proſzącemu/ nie wymówiłá. SkarŻyw 140.
b. Zwracający się do Boga, modlący się (25): w vczćiwośći ié [ludzi sprawiedliwych] ma Oćiec/ á wyſłucháć ich nie ma proſzących? BiałKat 146; WujNT 552.

proszący kogo (G a. A) [= do kogo jest zwrócona prośba] (7): ienże zwykles dawatz miloſierdzie grzéſſnym ciebie proſſącym OpecŻyw 132; ArtKanc H2v. Cf Wyrażenia.

proszący o co (3): Słowá ludunáwroconego [!] opoſtępowánie á wytrwánie proſzącego. LatHar 168 marg. Cf Wyrażenia.

proszący za kogo [= o łaskę dla kogo] (1): Wierzym że to vczyniſz zá prżyczyną tego/ ná práẃicy thẃey [!] ſiedżąć [!] za nas proſzącego/ kthory zá nás kreẃ ſwą przelał MycPrz I A4.

proszący za kim [= o łaskę dla kogo] (1): A ieſzcżeć ktemu záſlubuie á poprzyſięga/ iż ciebie ſámego/ á ni kogo inego zá tobą proſzącego/ wyſłucháć chce RejPos 133.

Wyrażenia: »ze łzami [kogo] proszący« (1): ktorys Ezechiaſzowi Krolowi żydowſkimu/ ze łzami ciebie proſzącemu koniecz iego żiwota przedłużił TarDuch E4.

»[kogo] o miłosierdzie proszący« (1): rácż porátowáć ſługi twe/ ćiebie o miłośierdźie proſzące LatHar 621.

»pokornie [kogo] proszący« [w tym: o co (1)] (3): rácż to dáć pokornie ćiebie proſzącym ſługom twoim/ áby my/ [...] cżęſtą modlitwą iey [Panny Maryi]/ byliſmy [...] porátowáni. LatHar 11 [idem 405], 24, 405.

Szereg: »korzący się i proszący« (1): Trzy ſą ſtrony/ Bog rozgniewány/ Chryſtus przepraſzáiący/ á człowiek ſię korzący y proſzący. SkarKaz 636b.
α. W funkcji rzeczownika (12): ktorzy dobrze proſſący nádzieię máią poſiędą ziemię RejPs 55v; KuczbKat 355; RejPosWstaw [1102]v; BudNT Matth 7/8; WujNT 80; Oboiá rzecz ieſt w Pánie náſzym: y modli ſię iáko człowiek/ y dáie y ſobie y wſzytkim proſzącym/ iáko Bog. SkarKaz 608b.

proszący kogo (G a. A) [= do kogo jest zwrócona prośba] (3): iáko więcey Oćiec wáſz ktory w niebieſiech da dobrá proſzącym go. BudNT Matth 7/11. Cf proszący kogo o co; Wyrażenie.

proszący u kogo (2): bo on [...] proſzącym v niego dáie záwżdy łaſkę. HistRzym 100v; BudNT Luc 11/13.

proszący kogo o co (1): pewnieby ſię [ksiądz kanonik] ták ná ty ſwoie Kátholiki nie oglądał/ y ſpuſzcżał: áleby ſię z inſzymi wiernymi o wyrozumienie piſmá ś. do tego ſámego vćiekał/ ktory ie dáie wierzącym y onego o to proſzącym. CzechEp 125.

W połączeniu szeregowym (1): Nádźieio pokutuiącym/ Iákoś łáſkáwy proſzącym? Iákoś dobry ſzukáiącym? LatHar 63.

Wyrażenie: »pokornie [kogo] proszący« (1): RAcż wyſłucháć Pánie/ prośimy dę/ prośby pokornie ćię proſzących LatHar 181.
2. Zawierający prośbę (1):
Wyrażenie: »proszący list« = podanie (1): Libelli supplices, Záłobny liſt Proſzący lift/ gdy ócz poddáni páná ſwego żądáyą. Mącz 191d.

Synonimy: 1.a. żebrzący; b. modlący się.

Cf PROSIĆ

KW, (MPi)