Słownik polszczyzny XVI wieku

« Poprzednie hasło: RUMIENKOW

Następne hasło: RUMIENNOŚĆ »

RUMIENKOWY (45) ai

rumienkowy (37), rumienkow (1), rumienkowy a. rumienkow (7).

e jasne; -ow-; -ów.

Fleksja

sg
m	N	rumienkowy, rumienków	f	N	rumienkow(a)	n	N
	G	rumienkow(e)go		G			G	rumienkowégo
	D			D			D	rumienkow(e)mu
	A			A	rumienkową		A
	I	rumienkowym		I			I	rumienkowym

pl
N	subst	rumienkow(e)
G		rumienkowych
A	subst	rumienkow(e)

sg m N (attrib) rumienkowy FalZioł (4), rumienków (1) Mącz. ◊ G rumienkow(e)go (6). ◊ I rumienkowym (9). ◊ f N rumienkow(a) (7). ◊ A rumienkową (3). ◊ n G rumienkowégo (2); -égo (1), -(e)go (1). ◊ D rumienkow(e)mu (1). ◊ I rumienkowym (1). ◊ pl N subst rumienkow(e) (3). ◊ G rumienkowych (6). ◊ A subst rumienkow(e) (2).

Sł stp, Cn brak, Linde XVII w.: rumienkowy; poza tym bez cytatu: rumiankowy.

Znaczenia

Przymiotnik od „rumienek” (45)
- a. Będący częścią rumianku (16)
- b. Sporządzony a. uzyskany z rumianku (29)

Przymiotnik od „rumienek” (45):

a. Będący częścią rumianku (16): Też ktemuſz wezmi rumienkowych głowek/ Lnianych głowek/ [...] włoż ie w płocienny worek á vwarz w wodzie FalZioł V 27.

Wyrażenia: »korzenie rumienkowe« (1): Też korzenie rumienkowe/ z wodą/ z ocztem á z miodem pite, każdą febrę lecżą. FalZioł V 90.

»kwiatki (a. kwiecie), kwiat rumienkowy(-e)« [szyk 11:3] (13:1): gdy kwiatki rumienkowe w oliwie vwarzyſz á tą oliwą namażeſz bolącze mieſcze á zwłaſzcża ſłabiznę ieſtliby tam boleſć była przeſtanie pod tym. FalZioł I 26b, I 26a [2 r.], b [2 r.], 39a, 47b, V 111 [2 r.], 118; Hieranthemis, Kwiát rumienków. Mącz 155d; Náwarz w wodźie liśćia dębowego/ páprotnego korzenia/ dźiewannowego kwiećia rumienkowego/ [...] wtákiey kąpieli myćie biegunkę záſtánowi SienLek 101v, 96v, 160v.

b. Sporządzony a. uzyskany z rumianku (29):

Wyrażenia: »olejek rumienkowy« [szyk 17:1] (18): Też vwarziwſzi wodny oſtrziż w winie albo w wodzie/ á potym gdy vwre ſtłucż gi á zmieſzay z oleykiem rumienkowym albo ſproſtą oliwą / á thego ciepło przyłoż na nyrki albo na krzyże/ wywiedzie vrynę w obphitoſci. FalZioł I 29c; gdy każdą rzecż z oſobna ſtłucżeſz iakoby na maſlo/ tedy weſpołek zmieſzay przylewaiącz rumienkowego oleyku y gorzałki moczney [...] FalZioł V 75, I 26c [3 r.], 71d, V 19b, 27, 27v (17); A ieſliby to błoto nie záraz effectu ſwégo pokazáło/ á guzów/ álbo twardośći tákich nie miękczyło/ máśćiámi iem pómagaymy [...] miárkuiąc ie oleykiem fiołkowym/ álbo różánym/ liliowym/ rumienkowym [...] Oczko 17.

»sok rumienkowy« (1): Theż tym ktorzy maią mdlą wątyobę [!]/ ſok rumienkowy dany zwodką mlecżową vzdrawia wątrobę FalZioł I 27a.

»wod(k)a rumienkowa« [szyk 8:2] (10): (nagł) Lędzwiam y miechierzowi. (–) WOda Anyżowa/ Pietruſzcżana/ Oorzeſzkowa [!]/ Malonowa/ Rumienkowa/ Opichowa/ Leſniey marchwie/ Sirpikowa. FalZioł II 14b; Na oſtatku temi to okładać/ zmieſzay ſpołem ty wodki/ Piołynową/ Paluchową/ chebdową/ Rumienkową/ Bzową/ Wina trochę przylać knim/ Thak tym zrządzeniem dnę z wirzchu muſiſz goijć FalZioł II 14d; Theż wodka ſama Rumienkowa po ranu ciepło pita/ nad inſze rzecży pomoczna ieſt na bolenie wnętrzne. FalZioł V 85, +5c, II 10c [2 r.], 13d, 14a, b [2 r.], c.