« Poprzednie hasło: PRZECZYŚCIONY | Następne hasło: PRZECZYTACZ » |
PRZECZYŚĆ (79) vb pf
e jasne.
inf | przeczyść |
---|
praet | ||
---|---|---|
sg | ||
1 | m | przeczedłem, -em przeczedł |
2 | m | -eś, -ś przeczedł |
3 | m | przeczedł |
plusq | ||
---|---|---|
sg | ||
2 | m | -ś był przeczedł |
imperativus | ||
---|---|---|
sg | pl | |
3 | niechåj przeczcie | niech przecztą |
conditionalis | ||||
---|---|---|---|---|
sg | pl | |||
1 | m | bych przeczedł | m pers | |
2 | m | byś przeczedł | m pers | |
3 | m | by przeczedł | m pers | by przeczli |
inf przeczyść (7). ◊ fut 2 sg przeczciesz (8). ◊ 3 sg przeczcie (7). ◊ praet 1 sg m przeczedłem, -em przeczedł (5). ◊ 2 sg m -eś, -ś przeczedł (5). ◊ 3 sg m przeczedł [w tym zapis: przeczed (1), przeczet (1)] (14). ◊ plusq 2 sg m -ś był przeczedł (1). ◊ imp 3 sg niechåj przeczcie (1). ◊ [3 pl niech przecztą.] ◊ con 1 sg m bych przeczedł (2). ◊ 2 sg m byś przeczedł (2). ◊ 3 sg m by przeczedł (5). ◊ 3 pl m pers by przeczli (1). ◊ part praet act przeczedszy (21), [przeczedwszy].
Sł stp brak, Cn s.v. skoro, Linde także XVII w.
przeczyść co [= tekst] (59): BierEz E3; bouyem bychczy anyelſką mouą myal y wſzytky pyſma przeczethl przeſz twey laſky nycz my to nyeyſth PatKaz II 20; BielŻyw 151; RejKup Ev, Ov; Przecżedſzy liſt Alexander nie záſmućił ſie dla tego/ ábowiem dufáł w ſzcżyre á cżyſte ſamnienie Filipowe. HistAl E2v, C6, C6v, E3, E6, E7v, H8v; MurzHist H2v; thy kxięgi moie/ thobie pánie moy poſyłam/ abyś ie przetzetł y obatzyłeś/ iáko y kiedy ſię Antykryſt/ ná przećiwko Bogu żywemu podwyſſſzył KrowObr C; Azaſz to nie pięknieyſza bywa krotochwilá/ Sieść ſobie s kilkiem oſob kiedy wolna chwilá. Y mieć ſobie nie wrzeſzcżąc pocżćiwe rozmowy [...] Albo przeczyść kilká kart onych dzyeiow dawnych/ Náſłucháć ſie zwycżáiow zacnych ludzi ſławnych. RejWiz 17; BielKron 87v, 237v, 246, 253; RejAp 57v, 79v, 108, 112v; GórnDworz C3v, Y8v; lecż gdyżem przecżedł napis tákowy/ Ia ieſtem vrodny/ oto pierśćień/ á tákem wnet zrozumiał że iego wola byłá iżebych ia ten pierśćień wźiął/ y wźiąłem. HistRzym 2v; A gdyż Krol ten liſt przecżedł wnet gośćiom odpowiedział/ á wnetki vcżynił gody Apollonowi á Lucinie corce ſwey z wielką pocżeſnośćią. HistRzym 14v, 3, 3v, 16v, 34, 58v, 134 [2 r.]; Dániel Prorok wykłádał iż Pan podnioſł rękę ſwoię ná vpadek á ná zginienie iego [Baltazara]. Y co ſie potym z nim dzyało/ káżdyby ſie lęknąc [!] mogł przecżedſzy hiſtorią iego. RejPos 185v; Otoż maſz Papieżá [tj. św. Piotra] [...] Owa ile znaydzyeſz á przecżcieſz żywotá iego/ nie naydzieſz áby kiedy miał ſługę iákiego/ ábo máiętność iáką ſwoię RejPos 301, 280, 281, 286, 302 [2 r.], 345v; Pátrzże też gdy przecżcieſz hiſtorią o oney ſwiętey pániey Zuzánnie [iż Pan jej nie opuścił] RejZwierc 201v, [207], 267; BudBib Ier 36/23; SkarJedn 135; Przecżet liſt/ wzgárdził/ y nań plunąwſzy ná ziemię rzućił/ y poſłá zelżył/ ták odkázuiąc: [...] SkarŻyw 58; Przecżedłem kilka kroć ſtáry teſtáment/ á nowy kilká dźieśiąt porządnie/ á przedśiem nigdźiey y tych dwu troyc/ y tey iednośći iſtnośći/ y iednośći perſony: [...] naleść y vpátrzyć nie mogł CzechEp 69, 55; KOmu ſto fráſzek zda ſię przeczysć máło/ ten śiłá złégo wytrwáć może cáło. KochFr 39; SarnStat 1298; [ZapWpolActCon 1547 13/176v, 1549 14/46v; Leop 4.Reg 19/14 (Linde); Gdy tedy przeczedł Krol Izráelſki on liſt/ rozdárł odźienie ſwoie ná ſobie ták mowiąc [...] BibRadz 4.Reg 5/7 (Linde); niech wżdy ći on wirſz v Páwłá Apoſtoła do Galátſkich Zborow przecztą BudArt N5; PaprGniazdo 202 (Linde); BudUrzęd 2; BudDzieciokrzczeń 106]. Cf Ze zdaniem dopełnieniowym, Ze zdaniem dopełnieniowym nawiązującym, »przeczyść do końca«.
przeczyść co [= treść] (5): Kto chce przecżyść onę rádość y ono weſele onych ludzi ſwiętych/ [...] támby vſłyſzał czo to ieſt pieſń Moiżeſzowa ſługi Bożego. RejAp 129, CCv, 112v; RejZwierc 15v. Cf Ze zdaniem dopełnieniowym.
przeczyść kogo [= czyj tekst] (1): Bog ktory przedtym mawiał z oycámi przez proroki/ w ty oſtátecżne cżáſy mowił nam przez ſyná. Ná ktore ſłowá/ iż tu teraz tego záraz dołożę/ niechby ſobie I.M. X⟨iądz⟩ K⟨anonik⟩ przecżedł Theofiláktá y Ambrożego CzechEp 191.
przeczyść u kogo (1): A nic ony tego niebożątká [tj. białe głowy] nie pátrzą áni o tym rozumieią/ iż ſie Pan ſrodze poſmiewa á ná wielkiey piecży ma ty ſpráwy á poſtáwy ich. A kto temu nie wierzy/ niechay ſobie przecżcie v Ezáiaſzá iij. kápit. RejPos 306.
Ze zdaniem dopełnieniowym [w tym z zapowiednikiem: to (2); zaimek względny (3), zaimek pytajny (1)] (4): A ták y to ſnadz przeczyſć niewádzi Iáko głupi nie mądremu rádzi RejRozpr Av; (nagł) Ku temu czo cżedł mała przemowa (–) Iuzeſz prżeczedł czo ſie pirwey działo RejJóz Q3v; Przecżedſſy to co było od Krolá Artáxerſá nápiſano/ Ráthynus/ y Sábellius piſarz [...] ięli bronić budownikom/ tákże przeſtáli budowáć kośćiołá w Ieruzáłem Leop 3.Esdr 2/30; RejZwierc 205v.
Ze zdaniem dopełnieniowym nawiązującym do dopełnienia w zdaniu głównym (4): Abowiem ktoby przecżedł hiſtorie iáko ſie wiele krwie rozlało s przycżyny Rzymſkich Biſkupow [...] mogłby właſnie rzec iż ſie tá ſzcżyra wodá práwdy Páńſkiey práwie w kreẃ obroćiłá RejAp 133, 108, 114; kto przecżcie ſpráwy ábo piſmá Apoſtolſkie/ iáko tám mocnie wſzyſcy zeznawáią/ iżechmy to wſzytko widzyeli/ ſłyſzeli/ y ręce náſze iáwnie ſie wſzytkiego dotknęły. RejPos 281.
W połączeniach szeregowych (3): Iuzem panie wſytko ſpyſał Tak iakoſmi był roſkazał. Y wſytkom też zreyeſtrował Przeczedl/ zlyczył/ y pochował. RejKup Ev; A gdzieſz ſie więtſze morderſtwo działo nád wiernemi Páńſkiemi iáko ſwiát náſtał iáko ná tym mieyſcu áż do tego cżáſu/ á ſnadź o tym y piſmá máło potrzebá/ ktho ſobie pomyſli á wſpomienie álbo hiſtorie przecżcie/ co ſie działo y dziś ſie dzieie/ á wieleli tám ludzi ſwiętych poginęło/ rozeznáć to może. RejAp 108; RejPos 345v.
W charakterystycznych połączeniach: przeczyść Ajendę, Ewanjeliją, fraszki, historyją (4), kroniki, księgi (książki) (5), [ile] kart (2), list(y) (18), litery, napis (3), napominania, pisma, proroctwa, regułę Franciszkową, rozmowy, sposob przysięgi, Stary Testament, tabliczki, żywot; przeczyść radość, sprawy a poselstwa, wesele.
»sobie przeczyść« (4): RejAp 108; RejPos 306; (nagł) APOPHTEGMATA (–) [...] wżdy ſobie przecżedſzy/ y s tego y z owego wirſzyká możeſz ſobie co vpodobáć á do pámięći przykowáć. RejZwierc 209; CzechEp 191.
»przeczyść a zrozumieć« (1): A iżby tho byłá prawdá iż prawdziwe ieſt ſwiádectwo tego to Apoſtołá s. o tym Pánu náſzym/ thu ſie káżdy łácno ſpráwi/ kto przecżcie á zrozumie proroctwá/ ktore ſie iuż w nim iáwnie wſzytki okazáły RejPos 281.
przeczyść komu (2): Mauryc [...] poklęknął przed Ceſárzem/ proſząc oten vrząd. Pothym Arcybiſkup Mogutyńſki przynioſł kſięgi przecżed mu ſpoſob przyśięgi/ y przyſięgał zá przepowiádánim Arcybiſkupá. BielKron 232v; SkarJedn 44.
»przeczyść i wyłożyć« (1): ieſli ſię do ludzi áby mi przecżli y wyłożyli vdám: w teyże boiázni y niebeśpiecżeńſtwie zoſtánę. SkarJedn 44.
Formacje współrdzenne cf CZYŚĆ.
Cf PRZECZCIĆ
JR