[zaloguj się]
[pdf]

PRZECZCIĆ (36) vb pf

przeczcić (26), przećcić (6), przetcić [w tym zapis: przed- (1)] (3), przedczcić (1); przećcić RejJóz, HistAl, Calag, PudłFr; przetcić KromRozm I (2), GroicPorzRej; przedczcić SkarJedn; przeczcić : przećcić BielKron (1:2).

e jasne.

Fleksja
inf przeczcić
praet
sg
3 f przećciła
imperativus
sg
2 przeczci, przeczczy
conditionalis
sg pl
2 m m pers byście przeczcili
3 m by przeczcił m pers
impersonalis
praet przeczciono
participia
part praet act przeczciwszy

inf przeczcić (6). ◊ fut 1 sg przećczę (1). ◊ 2 sg przeczcisz (1). ◊ 3 sg przeczci (2). ◊ 2 pl przedczcicie (2). ◊ praet 3 sg f przećciła (1). ◊ imp 2 sg przeczci (13) [może od PRZECZYŚĆ], przeczczy (3). ◊ con 3 sg m by przeczcił (1). ◊ [2 pl m pers byście przeczcili.] ◊ impers praet przeczciono (1) [może od PRZECZYŚĆ]. ◊ part praet act przeczciwszy (5).

Sł stp notuje, Cn brak, Linde XVII w.

Zapoznać się z treścią tekstu napisanego, przeczytać; legere HistAl, PolAnt; percurrere legendo, perlegere Calag (36): RejJóz A4; [także człowiek w średnim wieku znajdzie tu] iáko ma pocżćiwie ſwoy ſtan ná wſzem chowáć/ Y iáko ma ſwą cnotą roſtropnie ſzáfowáć. A ták przecżći nie ſzkodáć ważyć tey godziny/ Bo y o ſobie znadzieſz tám pewne nowiny. RejZwierc 29v; Calag 53b; [Potym iáko ſie co działo Przeczćiwſſy vznaſz co ſie zſtáło SądParysa kt].

przeczcić co [= tekst] (24): [Ezop] Rzekł do Xántá miſtrzu pátrzay A te Litery ogląday: Y przecżći ie wſzáko vmieſz/ Za ich wykład porozumieſz. BierEz E2v; RejRozpr Av; RejKup aa3v, dd3; HistAl L4; pánowye dworzánye [...] theologiey ſćye ſye yęli. A przetćiwſſy kſyąſzki zá dwá álbo zá trzy groſſe/ álbo też vſlyſſawſſy yedno co ná byeſyedźye od drugyego tákże dwu groſſowego doktorá/ śmyele/ á vpornye o wyerze ſye gadaćye. KromRozm I Nv; KromRozm III O4v; BibRadz Act 15/31; Proteſtántes álbo Luteryani/ przeććiwſzy ten ſpiſek Legathá Papieſkiego Kontárená/ odpiſáli przećiw temu/ mieniąc ná tym krzywdę mieć BielKron 219, 71, 124; RejAp 79; RejPos 251; RejZwierc 29v; A ták ia [...] (ktoremu ſtolicá wielkiego Apoſtołá Piotrá zwierzoná ieſt) odćinam ćię/ Ceſarzu [...] od przyimowánia niepomázánych táiemnic Páná Chryſtuſa [...] y káżdego Biſkupá y Kxiędzá [...] ktoryby wam śmiał ie podáć/ od tego cżáſu gdy ten liſt klątwy tey moiey przedcżćićie/ ſkázuię áby táki ſwoię doſtoyność ſtráćił. SkarJedn 132; SkarŻyw 90; Awſzákże niechcąc przedłuźáć [!] y zábáwiáć czytelniká, muśi ie [Statuty o Trybunale] przeſtąpić: A kto będźie chćiał, może ie piérwéy przeczćić SarnStat 849; [ListyPol II 1548/147; AktaSynod I 24; PiotrDzien 286]. Cf Ze zdaniem dopełnieniowym, Ze zdaniem dopełnieniowym nawiązującym, »przeczcić od końca do końca«, »przeczcić sobie«.

przeczcić kogo [= czyj tekst] (1): GórnDworz G6 cf »z pilnością przeczcić«.

przeczcić u kogo [= w czyim dziele] (1): Ale oto ſnádnie możeſz wnet o tym vſkromić myſl á ſerce ſwoie/ przecżći iedno v Sálomoná y v inſzych Prorokow/ co ſie dzyeie z wiernemi Páńſkiemi po rozwiązániu tego nędznego węzłá duſze s ciáłem káżdego RejPos 355v.

przeczcić de aliqua re (1): Tákże lib. II. contra Zwinglium et Oecolam padium. [...] Przedćiſz de captiuitate Babilonica/ gdźye mowi cap. de euchariſt. KromRozm I Iv.

przeczcić gdzie [= w czyim dziele] (1): Xenokrátes y Plato ſzyrzey o tym piſał. Tám ſie wroć á tám przecżći/ ſnádnie ſie obacżyſz/ Iáką roſkoſz prze ten ſwiát ſproſny tráćić racżyſz. RejWiz 194.

Ze zdaniem dopełnieniowym [w tym z zapowiednikiem: ono (1); zawsze: zaimek względny] (3): RejPos 253, Ooo3v; Kogożby tedy wielce nie poruſzyły ty rzecży ku polepſzeniu á ſwiątobliwośći żywotá? A dla więtſzego á rychleyſzego poruſzenia ſwego/ przeczćić ſobye możeſz ono co Páweł s. piſze o przyſciu tego ſędzyego w II. liſcie do Teſsálonicenſow w pirwſzym kápitulum. RejPosWstaw [213]; [HerbOdpow Aaa6v].

Ze zdaniem dopełnieniowym nawiązującym do dopełnienia w zdaniu głównym (1): Wiere kxieze ċwyklo myli [lege: ćwikło miły] Nie taczy to lyudze byli. A ynaczey ſie czwiczyli Czo prawą wiarę ſtawyli. Przeczczy apoſtolſkie dzieie Iako ſie tam kazdy ſmieie. RejKup m3v.

W charakterystycznych połączeniach: przeczcić apostolskie dzieje, Ewanjeliją, historyją(-e) (3), głowniejsze rzeczy, kapitulum (2), [ile] kart książki (2), list(y) (5), rozprawę, spisek, zakon stary; przeczcić historyki, oratory, poety.

Zwroty: »przeczcić od końca do końca [co = tekst]« (1): (marg) Piotr s. kogo opoką być wyznawa. (–) Słuchayże záſię piſmá iego/ á przecżći ſobie od końcá do końcá obádwá liſty iego RejPos 301.

»z pilnością przeczcić [kogo]« (1): [dworzanin] Poety wſzytki/ Orátory/ Hiſtoriki s pilnoſcią wielką trzebá żeby przecżćił/ j zwártował GórnDworz G6.

»przeczcić sobie« [w tym: co = tekst (3)] (8): Ale muśiſz iuż ná ſtronę pánie duſzko zniemi [prawnymi terminami]. Bo thu proſtak naydźie wſzytko iuż Polſkiem ięzykiem [...] Przetći domá krotce ſobie y wneth ſye náuczy/ Iáko ſye wczym ma ſpráwowáć GroicPorzRej C3v; (marg) Iáko Sálomon poświącał Koſcioł ſwoy. (–) A kto ſie temu lepiey przyſłucháć ábo przypátrzyć chce/ przecżći ſobie tę hiſtorią tego to Sálomoná krolá Duchem s. nápełnionego. RejPos 349, 253, 301, Ooo3v; RejPosWstaw [212]v, [213].

Szeregi: »przeźrzeć a przeczcić« (1): z tych cztérzech Artykułów przyśięgi, idą [...] officia królewſkié: [...] W czym do kożdégo roſtropnégo czytelniká iudicium, gdy do końca przeźrzy á przeczći, áppelluię. SarnStat 25.

»przeczcić albo usłyszeć« (1): Przytym też tho miey ná pieczy/ iż cokolwiek znácznego przecżćiſz álbo vſłyſzyſz/ niechże to nie będzie v ciebie iáko miedziánym brzękiem RejZwierc 15v.

»przeczcić i zwartować« (1): GórnDworz G6 cf »z pilnością przeczcić«.

a. Czytając komuś tekst przekazać zawartą w nim treść [co] (2): [Ksant] wſtawſzy záśię pocżął mowić Każćie zmowę ieſzcże przecżćić: Cżćiono iż Xántus ſlubował/ Iżby ſam morze wypić miał. BierEz D4v.

przeczcić komu (1): WIná niémáſz w piwnicy/ źwierzyny w Spiżárni: Ale iágnię naydźiemy wnet przedśię w owczárni. A tym czáſem ia przećczę co śmieſznégo tobie PudłFr 4.

Formacje współrdzenne cf CZYŚĆ.

JR