« Poprzednie hasło: PRZECZYTACZ | Następne hasło: PRZECZYTAN » |
PRZECZYTAĆ (124) vb pf i impf
pf (119), impf (3) ([fut złożone], part praes act) Diar 55, RejFig Cc8, KarnNap A3, impf a. pf (2) (inf, praes a. fut) KromRozm III F5, Mącz 188b.
e oraz a jasne (w tym w a 1 r. błędne znakowanie).
inf | przeczytać |
---|
praet | ||||
---|---|---|---|---|
sg | pl | |||
1 | m | -m przeczytåł | m pers | -smy przeczytali |
3 | m | przeczytåł | m pers | przeczytali |
f | przeczytała | m an | ||
n | subst | przeczytały |
imperativus | |||
---|---|---|---|
sg | pl | ||
2 | przeczytåj | ||
3 | niech, niechåj przeczytå | niech przeczytają |
conditionalis | ||||
---|---|---|---|---|
sg | pl | |||
2 | m | byś przeczytåł | m pers | byście przeczytali |
3 | m | by przeczytåł | m pers |
impersonalis | ||||||
---|---|---|---|---|---|---|
praet | przeczytåno | |||||
participia | ||||||
part praes act | przeczytając | |||||
part praet act | przeczytåwszy | |||||
inne formy | ||||||
praes a. fut sg 1 - przeczytåm; pass inf - przeczytać się |
inf przeczytać (31). ◊ fut 1 sg przeczytåm (2). ◊ 2 sg przeczytåsz (17). ◊ 3 sg przeczytå (3), [przeczytać będzie, będzie przeczytåł]. ◊ 1 pl przeczytåmy (1), [przeczytåć będziemy]. ◊ 2 pl przeczytåcie (1). ◊ praes a. fut 1 sg przeczytåm (1). ◊ praet 1 sg m -m przeczytåł (2). ◊ 3 sg m przeczytåł (11). f przeczytała (2). ◊ 1 pl m pers -smy przeczytali (1). ◊ 3 pl m pers przeczytali (3). subst przeczytały (1). ◊ imp 2 sg przeczytåj (11). ◊ 3 sg niech, niechåj przeczytå (9). ◊ 3 pl niech przeczytają (1). ◊ con 2 sg m byś przeczytåł (1). ◊ 3 sg m by przeczytåł (4). ◊ 2 pl m pers byście przeczytali (1). ◊ pass inf przeczytać się (1). ◊ impers praet przeczytåno (1). ◊ part praes act przeczytając (3). ◊ part praet act przeczytåwszy (16).
Sł stp brak, Cn notuje, Linde XVII – XVIII w.
przeczytać co [= tekst] (81): FalZioł V 52; HistAl E6v; HistAlHUng A4; A wſſyſtek liſt on godźiłoby ſye złotem nápiſáć/ á częſto przeczytáć y wpámyęć bráć KromRozm III F5; Diar 51, 55; Atzkolwiekeſmy wiele kxiąg przetzytáli: A wſzakożeſmy nic tákowego wżadnych kxięgách łácinſkich Niceńſkiego Koncylium náleść niemogli. KrowObr 17, C, 17, 29, 203v, 231v; DWá towárzyſze ſobie liſty otwieráli/ Plotki ſwe przeczytáiąc co do nich piſáli. RejFig Cc8; BielKron 225; Mącz 376b; Rozum człowieczy ieſt tákowy/ im więcéy co bierze przed ſye/ [...] tym więcéy obacza y náyduie/ [...] Przetóż przeczytawſzy raz ty Kśiążki/ ieſli ié drugi raz przeczytaſz/ bedźieſz ié lepiéy rozumiał niż zá pierwſzym rázem GrzepGeom B4, B4 [2 r.]; Páni to vsłyſzawſzy weſzłá ſámá do oney komnáthy [...] w ktorey thy tablicżki chował/ nálázłá y przecżytáłá ie. HistRzym 36, 49; Cudné kśiążki o Mſzy y iéy Cerymoniách [...] nápiſáné ſą tych czáſów/ przez [...] Ianá Herbeſtá [...] przeczythay ié/ nie będźieć tego żal BiałKat 361; GrzegŚm 52; RejZwierc 260; BudBib 4.Reg 5/7; Gdy przecżytaſz ty kſiąſzki/ więc náznácżyſz ſobye/ Coby ſie też ná potym mogło przydáć tobye. HistHel Av; BudNT Eph 3/4; ModrzBazBud ¶6; SkarJedn 264; KochOdpr A2; SkarŻyw 97, 225, 436, 457; StryjKron 772; więc I.M.X. Arcybiſkup muśiał Wędźidłá X⟨iędza⟩ K⟨anonika⟩ pierwey dobrze nie przecżytać. Bo nie tuſzę/ áby ſię [...] od tákowey przedmowy [...] nie muśiał był pohámowáć. CzechEp 220; Komu nie ćiężko niechby lib. 2 Epi. 10 przecżytał á zdumieie ſię prze złość y zdrádę onego cżáſu Kśiężey y Mnichow. CzechEp 404 marg, 55; to niepodobna/ áby ktory z ſámych zakonnikow/ żywąc ſto lat/ mogł wſzytki [księgi]/ z pilnym vważeniem y rozſądkiem/ porządnie przecżytáć. CzechEpPOrz **2v, **1v; NiemObr 23; Ty w ſobye kartá zámykáłá ſztuki. Oni choć mieli ſpotrzebę náuki/ Wſzákoż ią przedſię rádzi przecżytáli/ A dla ćwicżenia záwżdy ſzáchy gráli. KochSz A3v; ReszPrz 55; ActReg 32, 35, 109, 127, 140; przyznaſz to podobno łácniuchno/ gdy ie [modlitwy] przeczytaſz/ iż ſię z łáſki Bożey pożytecznie przyłączyły. LatHar +7v, 365, 390; KołakSzczęśl Dv; A gdy v was przeczytan będźie ten liſt/ ſprawćie to áby też czytány był w kośćiele Láodyceńſkim: á iżbyśćie wy też przeczytáli ten ktory ieſt Láodyceyſki. WujNT Col 4/16, Act 15/31, 23/34; CzahTr A4v; [BudArt N5]. Cf Zwroty.
przeczytać co [= treść] (6): Ano iście nie trzebá pieſzcżoty leniwey/ Kto chce zamki vbieżeć do cnoty pocżćiwey. Lácnoć z Owidyuſzem kiedy o miłośći/ Przecżytaſz iego błędne ſwieckie wſzetecżnośći. RejWiz 6v; RejZwierc 16, 42v; RejPosRozpr c2; Przecżytay kto może oſtátne oycow tych [Greckich] záśiedzenie SkarJedn 289; KochFr 160.
przeczytać kogo [= czyj tekst] (4): Evolvere Poetas, Leżeć ná czitániu Poetów/ przeczitać Poety. Mącz 507a; Niech ſobie o tym kto chce/ nie mali inſzych Hiſtorykow/ Ianá Báleuſzá przecżyta CzechEp 424, 154, 290.
przeczytać z czego [= z jakiego miejsca tekstu] (1): Przecżytáć może w ten dźień obiáwienia trzech Boſkich oſob/ wyznánie wiáry Niceńſkie/ z wtorego rozdźiáłu/ ná kárćie 90. LatHar 390.
przeczytać o kim, o czym (3): oley też ceglány radę vkaże ktey chorobie gdy o nim przeczytaſz. SienLek 105; wiele męcżennikow miedzy Kátholickimi ſynmi dla tego ſamego ártykułu/ woleli krew ſwoię dáć onym Tyránnom Ceſarzom Carogrockim rozlewać (iáko niżey ieſzcże o niektorych przecżytaſz) SkarŻyw 301; CzechEp 424.
przeczytać w czym (7): RejPosRozpr c2; SkarŻyw 294, 349, 511; Pocżnę od Lutherá/ w ktorego kſięgách/ iedney ſnadź kárty nie przecżytaſz/ żebyś piſmá piſmu/ mieyſcá mieyſcu/ wykłádu wykłádowi/ rożnego y przećiwnego nie nálazł. ReszPrz 55; Przecżytáć ſię też tego dniá/ y przez Oktawę może/ Wzdychánie ſerdecżne do chwały niebieſkiey/ w dźiewiątym rozdźiále. LatHar 365; CzahTr A4v; [A przeſto kto wtych xięgach przeczytáć będzie/ tę náukę od nas weźmie/ iż tu ma być rozumiano duchownie HierWielEccle 18v].
Ze zdaniem dopełnieniowym [w tym z zapowiednikami: to (2), ono (1); zaimek pytajny (5), zaimek względny (4), jako ‘że’ (1)] (10): káżdy y naproſtſzy thu przeczyta ſobie/ To wſzytko co Mieyſkiey wiedźieć należy Oſobie. A iáko ma poſtępowáć w ſwey Spráwiedliwoſci GroicPorzRej C3v; KrowObr 192; RejZwierc 249v; Brutus pilen był Gołębi ná onym mieyſcu/ náydował liſty y przecżytał/ co ſie dźiało wywiedział ſie wſzyſtkiego BielSpr 47v; CzechRozm 169; Przecżytáſz w żywoćie S. Káthárzyny z Senny/ iáko máiąc długi cżas ſproſne y plugáwe myſli/ [...] ktore gdy nákoniec P. Iezus od niey oddalił: záwołáłá nań: á gdzieś był przez ten cżas oblubieńcże moy miły? SkarŻyw 294, 349; A ku obiáśnieniu ieſzcże więtſzemu teyże rzecży/ niechby ſobie y ono przecżytał X⟨iądz⟩ K⟨anonik⟩ co ieſt Máth. 6./ 26. y 30. CzechEp 281, 246; NiemObr 150.
Z przytoczeniem (1): IDąc mimo librárią/ Kędy mądré xięgi biią/ Lubimir miedzy tituły Przeczytał/ bitwá v Huły. KochFr 116.
W połączeniu szeregowym (1): Tákże też bácżny cżłowiek cokolwiek widzi/ ſłyſzy/ álbo przecżyta/ tho też zebrawſzy [...] ma znieść do onego vliku/ to ieſt do rozumu RejZwierc 16.
W charakterystycznych połączeniach: przeczytać stare dzieje, historyją, wszytkę kapitułę, kartę (2), katalog spraw, koncilijum (3), wszytki konfesyje, księgi (książki, książeczki) (10), list(y) (13), ono miejsce, pisanie (2), Porządek [= tytuł dzieła] wszystek (2), prawa i ustawy, psalm, insze rzeczy, słowa (słowko) (2), świadectwo Ducha Świętego, tabliczki, wirsz, wyznanie wiary, zalecenia; przeczytać w kapitule, w księgach (książkach) (2), w żywocie (3); przeczytać często, dostatecznie, rychło.
»pilnie (a. pilno), z pilnością przeczytać [co = tekst]« [szyk zmienny] (7:6): LibLeg 7/104v; TarDuch ktv; RejKupSekl a6v, a8; Tem queſtią [tj. nakłanianie syna do małżeństwa] krotko wypráwił/ [...] á iżby yą kożdy zrozumyał/ nyech onę pilnye przecżyta. GliczKsiąż O8; GroicPorzRej C4; Mącz 507b; [złe dzieci powinny zapoznać się z tą historią] A ieſliż to s pilnoſcią ſobie przecżytały/ Słuſzna áby ſie ná to dobrze rozmyſláły. Ze chociaż ſie to báśni á plotki im zdádzą/ Wſzákoż młodym cżytáiąc iſcie nie záwádzą. HistLan F4v; CzechRozm A3, 169, 234v; CzechEp 166; Co ieſli ſłuſznie cżynię ábo nie/ będzieſz y ſam W.M. mogł łácno z tych kśiążek/ przecżytawſzy ie pilno/ wyrozumieć CzechEpPOrz *; [Bowyem ten Káznodźieycá Sálomon mądry/ przez ninieyſſe xięgi náucża nas wzgárdźyć ten świát márny. gdźie więc ieſli pilnie przeczytáć będźyemy/ nyemáły pożytek y pocieſſenie náſſe weźmiemy. HierWielEccle kt; Tákyeż záiſte kto ty ninieyſſe xięgi [Salomonowe] ſpilnoſcią będźye przeczytał/ wczyſtoſćy ſye będźye chował HierWielEccle [2]].
»sobie przeczytać« [w tym: co = tekst (12)] [szyk zmienny] (17): GroicPorzRej C3v; [biskupi zgromadzeni na koncylium] Słowem Bożym/ y Swiątośćiámi ſzáfowáli: Przetzytay ſobie ieſli chceſz Concylium Gángrenſe/ y wáſze właſne Cánony/ ktore ſą o thym nápiſane KrowObr 231, 192, 202; HistLan F4v; Szeroko S. Ewángeliſtá Páná Chriſtuſowego Národzenia Hiſtoryą opiſał/ o ktorey nam tu wiele mowić nietrzebá/ ponieważ ią Pleban ſobie przecżytáć może. KuczbKat 35; CzechRozm 160, 169, 170; Gdyż inſzy ieſt ktory wſzytko ſtworzył/ y ktory poſtanowił ábo vcżynił y przełożył: á inſzy poſtánowiony y przełożony od niego. W cżym ieſli ſię X⟨iądz⟩ K⟨anonik⟩ z tych ſłow obacżyć nie może/ niechże ſobie Ambrożego ná to mieyſce przecżyta CzechEp 290, 115, 246, 249, 281, 424; NiemObr 116, 150.
»przeczytać i uważyć« (2): Literas legis perscrutari, Káżde słowko w zakonie przeczitáć y vważić. Mącz 376b; SkarJedn A5.
przeczytać komu (6): De scripto aliquem praeire, Przeczitáć komu naprzód. Mącz 105c; KarnNap A3, B3; My nápiſzem/ rzekli święći/ do niego liſt y przecżytamy go wam wſzytkim/ á ſwego wiernego poſłá poślićie z nim/ áby wam odpis od niego przynioſł SkarŻyw 436; WujNT Hebr 9/19. Cf Zwrot.
przeczytać przed kim (3): przetom tv wtych malych xiążkach wiarę moię krotko opiſał y w.K.m. ie offiarvię/ y proſzę aby w.K.m. roſkazali przed ſobą przecżytać/ y przed temi ktorzi pana boga przeſ wiarę prawdziwą znaią SeklWyzn 4v; Pieczętarze powinni będą Instructią przed radami przeczytac aby się zaden nie smiał ważyc czego inszego nad instructią sprawować ActReg 43; LatHar 654.
Ze zdaniem dopełnieniowym [w tym z zapowiednikiem: to (1); zawsze zaimek względny] (2): może ſam siebię przy zdrowiu i doſtoieńſtwu a dźiatki i żonkę przy mięniu zoſtawić/ tilko słow kilka przemowiwſzy/ abo coby mu na rownyi kartce napiſáno przeczytáwſzy MurzHist D; KarnNap A3.
W charakterystycznych połączeniach: przeczytać instrukcyją, książki, list, modlitwy, mowę, naukę, pisanie, przykazanie, wzdychanie.
Formacje współrdzenne cf CZYŚĆ.
JR