Słownik polszczyzny XVI wieku

« Poprzednie hasło: PRZEDJACIE

Następne hasło: PRZEDKŁADAĆ SIĘ »

PRZEDKŁADAĆ (12) vb impf

e oraz drugie a jasne; w inf pierwsze a jasne; w pozostałych formach -kła- (8), -kłå- (1); -kła- : -kłå- Mącz (7:1).

Fleksja

indicativus
inf	przedkładać
praes
	sg	pl
1	przedkładåm
2		przedkładåcie
3	przedkładå

praet
	sg
3	m	przedkładåł

inf przedkładać (2). ◊ praes 1 sg przedkładåm (5). ◊ 3 sg przedkładå (3). ◊ 2 pl przedkładåcie (1). ◊ praet 3 sg m przedkładåł (1).

Sł stp, Cn brak, Linde XVI w. (dwa z niżej notowanych przykładów).

Znaczenia

1. Umieszczać coś w pierwszej kolejności, stawiać na początku; tu: o podawaniu do stołu (1)
2. Stawiać kogoś lub coś wyżej od kogoś lub czegoś innego; dawać pierwszeństwo, bardziej cenić (8)
3. Przedstawiać słownie (2)
*** Bez wystarczającego kontekstu (1)

1. Umieszczać coś w pierwszej kolejności, stawiać na początku; tu: o podawaniu do stołu (1):

Zwrot: »napirwej przedkładać [co]« (1): Ale powolál ieſt nowożenié^go náwzátznieyſſy goſtz/ a rzekl iemu. Każdy cżlowiek nápirwéy dobré wino przedkladá [omnis homo primum bonum vinum ponit Vulg Ioann 2/10]/ a gdyżby ſie zpili tedy to ktoré gorſſé ieſt OpecŻyw 41.

2. Stawiać kogoś lub coś wyżej od kogoś lub czegoś innego; dawać pierwszeństwo, bardziej cenić; anteferre, anteponere, praeferre, praetervertere, praevertere Mącz [w tym: kogo, co (7)] (8): Antefero, Przedkłádam/ W więtſzi powadze mam/ więcey o tym dzierżę. Mącz 122c.

przedkładać nad kogo, nad co (6): RejKup v2; Mirabar quod hominem rudem atque ignarum tibi praeferret, Było mi to dźiw iż nád cię człowieká proſtego y nieumiętnego przedkłádał. Mącz 124a; Praevertere aliquem prae Repub. Wyſzſzey kogo wáżić niż Rzeczpoſpolita/ nád Rzeczpoſpolitą kogo przedkłádáć. Mącz 488c, 310a, 311a. Cf Zwrot.

przedkładać mimo co (1): Praeterverto, Przedkładam yedno mimo drugie. Mącz 488c.

Zwrot: »wyszszej przedkładać [kogo nad kogo]« (1): KrowObr 218v cf Szereg.

Szereg: »przedkładać i podwyszszać« (1): A batzyſz iuſz/ iako wiele maćie/ tych Iednatzow/ przytzyńcow/ zaſthępcow/ rzetznikow/ zbáwićielow/ odkupićielow/ y Bogow/ kthorzy nic nie ſą rozni od Kryſtuſá v was: y owſzem ie wyſſſzey nád Kryſthuſá Syná Bożego przedkłádaćie/ y podwyſſſzaćie. KrowObr 218v.

3. Przedstawiać słownie [co] (2):

przedkładać przed kim (1): Sequester, Yednacz [...]/ też ten ktory wyrozumiawſzy dobrze rzecz ſądowną powodney ſtroney/ bierze yą ná ſię á przed prokuratorem przedkłáda Mącz 384c.

Zwrot: »przedkładać rzecz« (1): Propono, Przedkłádam rzecz/ powiedam Mącz 311c.

*** Bez wystarczającego kontekstu (1): Antepono, Ante aliquid pono. – Przedkładam. Calep 75a.

Synonimy: 3. oznajmiać, powiedać.

Formacje współrdzenne cf KŁAŚĆ.

Cf PRZEDKŁADAJĄCY