[zaloguj się]
[pdf]

OZNAJMIAĆ (93) vb impſ

o oraz drugie a jasne; -nåj- (67), -naj- (14); -naj- KuczbKat (2), BiałKaz, CzechRozm (3); -nåj- : -naj- Leop (3:1), Mącz (16:1), BudBib (2:1), SkarŻyw (5:1), CzechEp (7:1), NiemObr (2:2), WujNT (4:1).

Fleksja
inf oznåjmiać
indicativus
sg pl
1 oznåjmiåm oznåjmiåmy
3 oznåjmiå
praet
sg pl
1 m -m oznåjmiåł m pers
3 m oznåjmiåł m pers oznåjmiali
f oznåjmiała m an
n subst oznajmiały
fut
sg
2 m będziesz oznåjmiåł
3 m oznåjmiać będzie
imperativus
sg
2 oznåjmiåj
3 niech oznåjmiå
conditionalis
sg pl
1 m bym oznåjmiåł, bych oznåjmiåł m pers bychmy oznåjmiali
3 m by oznåjmiåł m pers by oznåjmiali
n by oznåjmiało subst

inf oznåjmiać (16). ◊ praes 1 sg oznåjmiåm (23). ◊ 3 sg oznåjmiå (12). ◊ 1 pl oznåjmiåmy (2). ◊ praet 1 sg m -m oznåjmiåł (1). ◊ 3 sg m oznåjmiåł (14). f oznåjmiała (1). ◊ 3 pl m pers oznåjmiali (5). subst oznajmiały (1). ◊ fut 2 sg m będziesz oznåjmiåł (2). ◊ 3 sg m oznåjmiać będzie (1). ◊ imp 2 sg oznåjmiåj (1). ◊ 3 sg niech oznåjmiå (1). ◊ con 1 sg m bym oznåjmiåł (1), bych oznåjmiåł (1) WujNT (1:1). ◊ 3 sg m by oznåjmiåł (3). n by oznåjmiało (1). ◊ 1 pl m pers bychmy oznåjmiali (1). ◊ 3 pl m pers by oznåjmiali (5). ◊ part praes act oznajmiając (1).

Sł stp brak, Cn s.v. oznajmuję, Linde XVI w. s.v. oznajmić.

Powiadamiać o czymś, udzielać informacji słownie lub pisemnie; adnuntiare Vulg, Mącz, PolAnt, Calep; denuntiare, (re)nuntiare Mącz, Calep, Cn; notificare Mącz, PolAnt, Cn; condicere PolAnt, Calep; evelare, indicere, patefacere, proponere, reddere certiorem, revelare, scribere Mącz; notare Vulg; certum a. notum facere, deferre, delicare, perferre, significare Cn [w tym: kogo (9), co (52)] (93): Reddo certiorem, Dawam znáć/ Oznaymiam Mącz 92d; Renuncio, Wrácam ſie s poſelſtwem/ wskázuyę záś/ też wykázuyę/ ſpráwiam álbo oznaymiam poſelſtwo/ też wypowiedam opuſzczam kogo. Mącz 254c, 85c, 250c, 254a, 283c, 311c; Condico – Oznaimiąm, obiecuię, naznacząm. Calep 235b, 709b.

oznajmiać komu (24): LibLeg 11/134; KromRozm III O2, P3v; Diar 33; WOłay/ nie przeſthaway/ iáko trąbá wynoś ſie z głoſem twoim/ á oznaymiay ludu memu ſproſne złośći iego/ y domowi Iakobowemv grzechy ich. Leop Is 58/1; Scribo, Piſzę do kogo/ oznaymiam co komu. Mącz 375c; RejPos 186v; zakon położył w Izráelu/ ktory roſkazał oycom náſzym/ áby iy oznaymiáli ſynom ſwoim [ad notificandum ea filiis suis]. BudBib Ps 77/5; SkarŻyw 75, 492, 537; A iż Páweł Apoſtoł wſzytkim Efezánom wobec/ nikogo nie wyimuiąc/ wſzelką rádę Bożą oznaymiał/ liſt iego do nich piſány okázuie NiemObr 86; WujNT przedm 33, Act 20/27; PaxLiz E. Cf oznajmiać komu przez co; komu o czym; »jeden drugiemu oznajmiać«, »wolą oznajmiać«.

oznajmiać komu przez co [= w jaki sposób] (2): ktorą [wolę bożą] onym dawnieyſzym przodkom/ oznáymiał [Bóg] przez widzenia Anielſkie. NiemObr 70. Cf »przez usta oznajmiać«.

oznajmiać komu o czym (1): O wſisthkyem czo ſzią tham dzyeye czo ktho sprawye bandziesz ſzią yako napylnyey moze bicz dowiadowal a nam oznaymyal LibLeg 7/104v.

oznajmiać czym [= za pomocą czego] (2): A ty ſą myſlenye/ mowá/ ktorą człowyek yeden drugyemu myſli ſwe oznaymya KromRozm III B7; O ſtrożu poſtánowionym áby oznaymiał trąbą przyiazd nieprziaćielſki Leop Ez 33 arg.

Ze zdaniem dopełnieniowym [w tym z zapowiednikiem: to (2); iż (5), co (1)] (6): ták piſſą ći biſkupi: Oznaymyamy wáſſemu błogoſláwyeńſtwu/ iż nyektorzy bráćya w ſąſyedſtwye náſſym nyektorą bráćyą náſſę/ [...] z ich ſtopnyá zrzucáyą/ álbo o to ſye kuſſą KromRozm III P3v, O2; Thák iáko y Prorocy/ y Apoſthołowie/ y ini ſwięći ludzye/ przez Duchá ſwiętego ſpráwieni/ nam z dawná tho oznaymiáli y opowiádáli: Iż káżdy wymyſł cżłowiecży/ oprocż woley á náuki iego ſwiętey/ nigdy ſie themu Pánu podobáć nie miał RejPos 186v, 11v; KuczbKat 15; Ale mu [Pers] ſtale ſwoy vmyſł oznaymiał: iſz by wolał tyśiąc śmierći podiąć/ niſzli by miał prawdy poznáney odſtąpić. SkarŻyw 75; Anioł oznaymia Iozephowi/ iż Mária małżonká iego poczęłá z Duchá świętego. WujNT przedm 33.

W charakterystycznych połączeniach: oznajmiać łaskę boską, myśli, poselstwo, prawo boże, radę bożą (2), rzeczy (2), sprawiedliwość, umysł, zakon.

Zwroty: »jeden drugiemu oznajmiać« (2): KromRozm III B7; Gdy ktoremu Vrzędnikowi cżego w Páńſkiey niebytnośći ku pożytku Páńſkiemu niedoſtawa/ ma ieden drugiemu oznaymiáć y rátowáć potrzebami pewnemi do pożytku Páńſkiego GostGosp 148.

»przez usta [komu] oznajmiać« (1): byłá to wola y zrządzenie Boże/ áby ty rzeczy ktore przez vſtá ſwoich wiernych ſług Prorokow/ ludźiom oznáymiał/ ná piśmie potym dla wiecżney pámiątki/ y náuki ludzkiey zoſtáły. NiemObr 70.

»wolą [komu] oznajmiać« (4): RejPos 186v; Ktorzy to Aniołowie Boży záwżdy ſtrzegli wiernych wolą Bożą im oznáymiáiąc CzechRozm 47; NiemObr 70; ArtKanc K20.

Szereg: »oznajmiać, (a, i) opowiedać« (6): Mącz 254b [2 r.]; A dla tego ten wſzechmogący Pan/ kthory nigdy niechciał opuśćić káżdego przeſtrzeżenia náſzego/ tę wolą ſwą ſwiętą w tey Ewányeliey ſwięthey niżey nápiſáney/ tu nam oznaymiáć á opowiedáć racży RejPos 186v, 11v, 186v; Calep 911b.
W przen (1): Oznáymiáły niebioſá ſpráwiedliwość iego [Annunciaverunt caeli iustitiam eius]/ y widzieli wſzytcy narodowie sławę iego. BudBib Ps 96/6.
a. Opowiadać, rozgłaszać; notum facere, narrare PolAnt; dimulgare, illustrare Mącz [w tym: kogo (2), co (10)] (16): Dobrodzieyſtwá ſwe Bog oznáymia ktoremi nas tu podeymowáć á obdárzáć racży. Leop Ps 74 arg; Illustro, oświecam/ czinię słáwnym/ osławiam/ oznáymiam. Mącz 200d, 235c; Sławmy męże chwalebne y oyce náſze ludzie wielkie wcnoćie/ mądrość ich niech ludzie wypowiádaią/ á chwałę ich niech kośćioł oznaymia. SkarŻyw A4v.

oznajmiać komu (9): RejPs 214v; KromRozm III B4v; Leop Deut 6/7; RejAp 127v; RejPos 321; iákich wielkich y zacnych rzecży [...] nam Polakom [...] z łáſki ſwey ś. [Bóg] vżycżyć racżył: cżego od cżáſow Apoſtolſkich nigdy ták hoynie/ y ták znácżnie/ ludziam mądrym y vcżonym/ nie vżycżał áni oznáymiał. CzechRozm A2v; CzechEp 208; Iam znákomićie oznaymiał Oycá mego wam/ wyśćie mowili, żem Sámárytan, Dyabelſtwo mam. ArtKanc E13v. Cf Zwrot.

oznajmiać przez co (1): przodkiem aby znacz belo ktore rzeczy ſądovi duchownemv a ktore ſwietſkiemv przyſluſſayą przez to piſanie oznaymiąmy wypiſſvyemy y vſtaviąmy ComCrac 19v.

oznajmiać o kim, o czym (2): KromRozm III B4v; A iż tu [Duch Święty] porządkiem w kilku roſpráwach o tym [o pomstach nad niewiernikami] nam oznaymiáć będzye. RejAp 127v.

oznajmiać w czym (2): RejAp 127v; O piśmiech Prorockich/ w ktorych pan Bog rzecży wielkie y głowne/ oznaymiał/ rzec inácżey nie możemy/ iedno iż z woley zrządzenia Bożego/ ná piſmie pozoſtánowione ſą. NiemObr 71.

Ze zdaniem dopełnieniowym (1): KromRozm III B4v cf W przen.

W połączeniu szeregowym (1): ComCrac 19v cf oznajmiać przez co.

Zwrot: »oznajmiać [komu] Ewanjelijon« (1): OZnaymiam lepak wam bráćia Ewánielion [Notum facio ... Evangelium] BudNT 1.Cor 15/1.
Szeregi: »oznajmiać, (a, i) (o)powiadać« (3): A te słowá [...] będą trwáć w ſercu twoim: á będzieſz ie oznaymiał y powiádał ſynom twoim [et narrabis ea filiis tuis; A będzieſz ie powiedał ſynom twoim WujBib] Leop Deut 6/7; Otoś nam odmienił Proroki/ [...] á dałeś nam ná to mieyſce iákieś godowniki/ tanecżniki/ [...] ktorzy nam áni chcą áni vmieią prawdy ſwiętey twoiey oznaymiáć á opowiádáć/ á práwie ią nam zákrywáią przed ocżymá náſzemi. RejPos 321, 172.

»wysławować a oznajmiać« (1): ISz rozmaicie znamy nad ſobą dziwne dobrodzieyſtwa twoie naſz miły panie coſz nam nawłaſniey przyſluſſe iedno wyſlawowac a ynem narodom oznaymiac nieznoſną dobroc boſtwa twego RejPs 214v.

»zalecać i oznajmiać« (1): Ponieważ tedy Apoſtołowie y Ewánieliſtowie/ ná to od Páná poſtánowieni byli/ áby wiernie y ſzcżyrze/ [...] Ewánielią opowiedáli: Bogá Oycá [...] y ktorego on poſłał Iezuſá Chriſtuſá ludźiom zálecáli y oznaymiáli CzechEp 208.

W przen (2): A dla tego y piſmo S. oznaymya nąm o Ablu/ Enoſye/ Enochu/ Noem/ Abrámye/ Melchiſedechu/ Iobie/ iż bogá chwalili KromRozm III B4v; A toć ſą ty kwiatki á ty wdzyęcżne owoce s ſzcżepu tego nędznego/ ktoreć thu ten Pan twoy oznaymiáć y opowiedáć racży RejPos 172.
b. Zapowiadać rzeczy przyszłe, przepowiadać; praenuntiare Modrz, Calep; praenarrare, praesigniſicare Mącz [w tym: kogo (1), co (10)] (17): Tyś pozdrowieniem głoſu twego niemowlęćiu w żywoćie mátki pomogłá: áby dźiwnym ſpoſobem nád przyrodzenie mowiło/ y Páná ſwego oznaymiáło SkarKaz 576b; Wſzytki kroleſtwá ktore vpadáły/ tákie poſłáńce Boże/ y káznodźieie miáły/ ktorzy im wymiátáli ná oczy grzechy ich/ y vpadek oznaymiáli. SkarKazSej 706a.

oznajmiać komu (6): RejPos 271; Prawdźiwą obiethnicę y poćiechę wiernym ſwym Kryſtus oznaymia/ żywot wiecżny GrzegŚm 6; SkarŻyw 251, 582; Gdy y Piotrowi napierwſzemu miedzy nimi iego vpadek oznaymiał: iż ſię go z boiáźni záprzeć miał/ mocą y okrućieńſtwem iego nieprzyiaćioł vſtráſzony. SkarKaz 546a. Cf oznajmiać komu przez kogo.

oznajmiać komu przez kogo (1): Pan Bog wſzechmocny z miłośierdźia ſwego/ iuż więcey nie chćiał widźieć vpadku ludzkiego/ przetoż ieſzcże z pocżątku Proroki poſyłał/ przez ktore ludu ſwemu zbáwienie oznaymiał. ArtKanc N14v.

Ze zdaniem dopełnieniowym [w tym z zapowiednikiem: to (1); iż (2), zaimek pytajny (1)] (3): A iż vmárli wſtáć máią: też to y Moizeſz oznaymiał v krzá GrzegŚm 4; Zácżyna tu Pan náſz: táięmnice/ y moc boſtwá ſwego opowiedáć/ y cżyiam ſpráwam/ y mocam/ vmárli powſtánam/ oznáymiáć racży BiałKaz E; CzechEp 349.

Zwroty: »wprzod, pierwej, przedtym oznajmiać« = praenarrare, praesignificare Mącz; praenuntiare Calep (2:1:1): Praenarro, Powiedam naprzód/ pierwey oznaymiam. Mącz 241b, 392b; Wielkie ieſt wſzędźie/ á iákoby śmiertelne praw y kárnośći rozruſzenie/ ktore poſpolićie wprzod oznaymia rozruſzenie á zginienie [quae quidem praenuncia est dissolutionis et interitus] Rzecżypoſpolitey. ModrzBaz 101; Calep 837a.

»z dawna oznajmiać« (1): RejPos 271 cf Szereg.

»zbawienie (i żywot) oznajmiać« (2): Nád to yeſſcże y ludzye tákowe wzbudził/ ktorzyby wtych náukách obyeráyąc ſie/ inſſym bogá zálecáli/ zbáwyenye y żywot wyecżny oznaymyáli. GliczKsiąż G8; ArtKanc N14v.

Szereg: »oznajmiać a opowiadać« [szyk 1:1] (2): iáka to byłá od wiekow dziwna ſpráwá Páná tego/ á iáko ią dziwnie á z dawná Duch ſwięthy ſwiátu oznáymiáć á opowiádáć racżył. RejPos 271; Praenuntio – wprzod opowiedam oznaimiam. Calep 837a.
α. Wypowiadać wojnę (1):
Zwrot: »wojnę oznajmiać« (1): Fecialis, Poseł á vrząd który przed czáſy przimiérze y pokóy Nieprziyacielóm wypowiedał á woynę oznaymiał Mącz 120c.
c. Ujawniać, donosić; evelare, revelare Mącz; deferre Modrz [w tym: kogo (3), co (5)] (9): Evelo et Revelo, Odkriwam/ odsłániam/ też oznaymiam/ wyyáwiam Mącz 479b; ktory ich [papież Lew I heretyków] też nie każał mordowáć/ iáko inſzy/ ále ie oznáymiáć/ á przećiw nim zbroią wiáry walcżyć/ modląc ſię zá nimi. CzechEp 44; A wſzák Boſtwá ſwego/ nie oznaymiał Pan Chriſtus/ (iáko indźiey X.K. piſze) áż po ſwym zmartwychwſtániu/ ktorego Ian nie docżekał. CzechEp 176, 204, 210.

oznajmiać komu (3): [wino] mocz wſzelkiego lekarſtwa w ſię bierze [...]. Gdzieſz tho nam pracza pilna y ſkuſzenie mocz iego wielką oznaymia. FalZioł I 156b; iż ludźie pokutuiący wſzyſtki grzechy z oſobná/ Kápłanom przy Spowiedźi máią oznáymiáć. KuczbKat 210; A proznuiące/ á żadney rzecży vcżćiwey nie pilnuiące/ przećiwniki cnoty/ żeby ábo ſámi karáli/ ábo Krolowi/ ábo inſzym Vrzędnikom ná to wyſádzonym oznaymiáli ModrzBaz 32v.

oznajmiać czym (1): A ieſli potępieni w ogniu piekielnym máią zmyſły y ſpoſoby/ ktoremiby myśli y chęći ſwoie oznaymiáli. ták iż mogą być vſłyſzeni y zrozumieni od Abráámá WujNT 263.

d. Wyjaśniać, tłumaczyć; notum facere PolAnt, Vulg; manifestare Mącz, Vulg [w tym: co (4)] (5): Manifesto, Obyáwiam/ Oznaymiam/ odkriwam. Mącz 208a.

oznajmiać komu (1): Iáko mamy potomſtwu náſzemu oznaymiáć możność Páńſką. LubPs ee6v marg.

Zwrot: »oznajmiać tajemnicę« [szyk zmienny] (3): BudNT Eph 6/19; áby nam Bog otworzył drzwi mowy ku opowiedániu táiemnice Chriſtuſowey [...] ábych ią oznaymiał [ut manifestem illud] mowiąc iáko ieſt potrzebá. WujNT Col 4/4, Eph 6/19.
e. Wskazywać, pouczać; significare Calep [w tym: kogo (1), co (4)] (6): Bo vchwyćiwſzy ſię zá ty ſłowká iego [Ireneusza]: quoniam impoſsibile erat fine Deo diſcere Deum, per verbum ſuum docet homines diſcere Deum: mnima żeby o dwu Bogu mowił/ z ktorych by ieden drugiego oznaymiał. CzechEp 249; Calep 979b.

oznajmiać komu (2): Kto rozpráwił duchá Iehowy/ ábo kto rádą iego/ żeby mu (co) oznaymiał BudBib Is 40/13; CzechRozm 173v.

oznajmiać przez kogo (1): RejPosRozpr b4 cf »oznajmiać a oświadszać«.

oznajmiać czym (1): Nie rzekę tu teraz iż Ian ś. nigdy o tym nie myślił: áni tego/ iż to nigdy przedśięwźięćie iego nie było/ żeby rodzenie ſłowá Bogá/ od perſony Bogá oycá tą mową oznáymiáć miał CzechEp 144.

Szeregi: »oznajmiać a oświadszać« (1): A przetho co Pan Kryſtus iedyny Syn Boży [...] w powſzechnym Koſciele ſkrycie á w vmyſlech/ iáko ten kthory tylko ſam wie táiemnice ſercz ludzkich/ ſpráwuie/ tho pozwirzchnie oznaymia á oſwiadſza przez ſługi ſwoie RejPosRozpr b4.

»pokazować i oznajmiać« (1): A drogę tę iednę tylko ma [Bóg] ſwoię właſną y prawdźiwą/ ktorą wſzyſtkim vmiłowánym dźiatecżkam ſwym vkázuie y záleca: choćiaż to cżyniąc nie iednáko iey wſzyſtkim pokázuie y oznáymia. CzechRozm 173v.

Synonimy: »dawać znać«, ogłaszać, okazować, opowiedać, powiedać, przedkładać; a. obwieszczać, osławiać, wysławować; b. przepowiadać; c. objawiać, odkrywać, odsłaniać, wyjawiać; e. pokazować, ukazować.

Formacje współrdzenne cf 1. ZNAĆ.

Cf [OZNAMIAĆ]

AW