Słownik polszczyzny XVI wieku

« Poprzednie hasło: PRZEJEDNAN

Następne hasło: PRZEJEDNANY »

PRZEJEDNANIE (11) sb n

Pierwsze i drugie e oraz a jasne; końcowe e z tekstów nieoznaczających é oraz -é.

Fleksja

	sg
N	przejednani(e)
G	przejednaniå
D	przejednaniu
A	przejednani(e)
I	przejednani(e)m
L	przejednaniu

sg N przejednani(e) (2). ◊ G przejednaniå (2). ◊ D przejednaniu (2). ◊ A przejednani(e) (1). ◊ [I przejednani(e)m.] ◊ L przejednaniu (4).

Sł stp brak, Cn notuje, Linde brak.

Znaczenia

1. Ułagodzenie czyjegoś gniewu, uzyskanie (lub odzyskanie) łaski, przebaczenia, darowania kary; przebaczenie, darowanie kary (10)
2. Pozyskanie czyjejś życzliwości, doprowadzenie do zgody; zjednanie, pojednanie; o Bogu wobec ludzi: przyciągnięcie do siebie (1)

1. Ułagodzenie czyjegoś gniewu, uzyskanie (lub odzyskanie) łaski, przebaczenia, darowania kary; przebaczenie, darowanie kary; expiatio, procuratio Mącz; reconciliatio (gratiae) Cn (10): Procuratio et expiatio idem, Przeyednánie/ Vbłagánie. Mącz 73c, 301d, 326d; CzechRozm 138 [2 r.]; Bo nie może mieć przyſtępu do Oycá niebieſkiego ten/ ktory ſię inſzym ſtáwi ábo pyſznym ku przeiednániu [qui se aliis praebeat vel superbum illis reconciliandis]/ ábo trudnym y nieuproſzonym ku odpuſzcżeniu ich wyſtępku. ModrzBaz 66.

przejednanie czyje [= przez kogo udzielone] (2): iż po przeiednániu Dawidá oycá ſwego/ Abſolom vproſił ſie v oycá áby mogł do Ebronu iecháć CzechRozm 138, 138.

przejednanie czyje [= komu udzielone] (1): A ták gdzieby ták napiſano było/ á ná końcu/ ábo á cżterdźieſtego roku po przeiednániu Abſolomowym Krolá/ tedybym y ſam ná to zezwolił żeby omyłká byłá/ y ſłuſznieyby z Iozeffá mogłá być nápráwioná CzechRozm 138.

Zwrot: »mieć przejednanie« (1): Kthorzy napierwey żony ſwe porzucáć poczęli/ á dla oczyśćienia ſwoiego ofiárowáli ſkopy/ áby mieli przeiednánie [in orationem]. BibRadz 3.Esdr 9/20.

Wyrażenie: »przejednanie mierziączki« (1): ktory [kościół niebieski] áni odkupyenya/ á przeyednánya myerźyączki bożey/ [...] nyepotrzebuye. KromRozm III B2v.

2. Pozyskanie czyjejś życzliwości, doprowadzenie do zgody; zjednanie, pojednanie; o Bogu wobec ludzi: przyciągnięcie do siebie; concordatio, reconciliatio (concordiae) Cn (1): [oto z ſtáło ſie nowo wſzytko z Bogá/ ktory nas ſobie przeiednał przez Chriſtuſá. etć. Oto y tu nowe ſtworzenie przeiednániem [św. Paweł] zowie. BudArt L4.]

przejednanie z kim (1): K temu ſam Pan Chriſtus ieſt pośrzednikiem odkupienia y przeiednánia z Bogiem: iż on ſámego śiebie dał okupem zá wſzytki WujNT 723.

Synonimy: 1. przeproszenie; 2. pojednanie, pozyskanie, zjednanie.

Cf PRZEJEDNAĆ