[zaloguj się]
[pdf]

PRZEKONYWAĆ (13) vb impf

e, o oraz a jasne.

Fleksja
inf przekonywać
indicativus
praes
sg pl
1 przekonywåm
3 przekonywå przekonywają
praet
sg pl
3 m przekonywåł m pers przekonywali
conditionalis
pl
3 m pers by przekonywali
subst by przekonywały
impersonalis
praet przekonywåno

inf przekonywać (1). ◊ praes 1 sg przekonywåm (2). ◊ 3 sg przekonywå (3). ◊ [3 pl przekonywają ]. ◊ praet 3 sg m przekonywåł (3). ◊ 3 pl m pers przekonywali (1). ◊ con 3 pl m pers by przekonywali (1). subst by przekonywały (1). ◊ impers praet przekonywåno (1).

Sł stp brak, Cn notuje, Linde brak.

1. Pokonywać, zwyciężać (9): Revinco – Przekoniwam, zwicziezam. Calep 921b.
Przen [co] (1): Hebr: 11. Wiárá przekonywa rozum. SkarKaz 276b marg.
a. Pokonywać w dyskusji, udowadniać błędność czyjejś opinii; revincere Vulg, Cn; refutare Calep; redarguere Vulg; coarguere, confutare, convincere, iugulare, tenere, vincere Cn [kogo] (7): Heretykom był [Antonijusz] bárzo ſrog/ w Aryminie/ w Tolośie/ w Medyolanie/ iáwnie ie y z ich ſromotą przekonywał: ták iſz go młotem Heretykow zwáli. SkarŻyw 545, 372; Abowiemći ieſt wiele niepoſłuſznych/ proznomownych y zwodźićielow/ [...] ktorych trzebá przekonywáć (marg) vſtá zámknąć. G. (–)/ ktorzy cáłe domy podwracáią/ vcząc co nie potrzebá/ dla zyſku ſproſnego. WujNT Tit 1/11, Act 18/28.

przekonywać z czego [= czym] (1): [przełożyłem Testament Nowy z łacińskiego i greckiego] áby ſię im [katolicy heretykom] gdy do Graeckiego textu áppelluią/ zwodźić niedopuſzczáli: ále ie tym potężniey ták z Graeckiego iáko y z Láćińſkiego textu przekonywáli. WujNT przedm 17.

Zwroty: »Pismem przekonywać« (1): Tegoż y Apoſtołowie náſládowáli/ ktorzy Zydy/ nie trádycyámi/ ále piſmem przekonywáli NiemObr 72.

»przekonywać wywodem« (1): Refuto – Przekoniwam wywódem. Calep 905b.

2. Udowadniać popełnienie złego uczynku [kogo] (3): [tablice przykazań] nie dla cżego/ inſzego były dane/ iedno áby przeſtępce przekonywáły/ ábo od złośći y báłwochwálſtwá odwodźiły CzechRozm 175v.

Ze zdaniem dopełnieniowym (1): Iż my tego o ſobie powiedźieć nie możemy/ żeſmy ſpráwiedliwi: á iżeſmy nic nieprzewinili. Poniewaſz nie tylko piſmo święte nas przekonywa/ że grzeſznymi ieſteſmy: ále nas w tym/ y ſámo ſumnienie náſze winuie y oſkarza. CzechRozm 217v.

a. Udowadniać winę przed sądem (1):
Zwrot: »przekonywać prawem« (1): A że iuż przekonywano práwem Menelauſá [Et cum superaretur Menelaus]/ thedy on obiecał dáć Ptolomeuſowi wiele pieniędzy/ áby Krolá od dekrethu odwiodł. Leop 2.Mach 4/45.
3. Twierdzić coś o czymś [co być czym] (1): [wtóry dialog] Zwiérzchność Kápłáńſką/ mátką być Polſkiéy wolnośći przekonywa: Kápłaná Rzymſkiégo/ Koronatorem być Vrzędnym Królá Polſkiégo powiáda. OrzQuin A3.
4. [Oskarżać [kogo w czym]: W czym znać wielkie przeklęctwo w papieskim kościele, Ze nigdziej jedno u nich żebraków tak wiele, Choć skarbów, miast, folwarków aż i nazbyt mają, w czym ich Turcy i Żydzi tu przekonywają. BogowieFałsz 90.]

Synonimy: 1. zwyciężać; 3. twierdzić; 4. oskarżać.

Formacje współrdzenne cf KONAĆ.

LW