[zaloguj się]
[pdf]

PRZENOSINY (7) sb pl t

e oraz o prawdopodobnie jasne (tak w prze- oraz nosić).

Fleksja
pl
N przenosiny
G przenosin
A przenosiny
L przenosinach

N przenosiny (1). ◊ G przenosin (1). ◊ A przenosiny (4). ◊ L przenosinach (1).

Sł stp brak, Cn notuje, Linde także XVII – XVIII w.

Umieszczenie gdzie indziej, przemieszczenie (7):
a. [O relikwiach świętych; też: uroczystości związane ze świętem obchodzonym na pamiątkę przeniesienia relikwii [czyje]: Znaczne jego [św. Stanisława] w Krakowie ujźrzysz przenosiny, I babińskie usłyszysz tam o nim nowiny. [...] Acz i te przenosiny słaby dowód mają, Bowiem niewiastę z księżą świadki wystawiają. BogowieFałsz 185.]
b. O ludziach: przesiedlenie (się), przeprowadzka (6):
Zwroty: »(u)czynić przenosiny« = przeprowadzać a. przeprowadzić się (2): Vcżinimy przenoſſynj Vnas też Nowoſedliny RejKup ee6v, R.

»[komu] uczynić przenosiny« = przeprowadzić (1): I ſlal pothem knyemv ſluzebnyka ſwego Schczawynſkyego thentho withoſlawſky radzączmv y vpomynayaczgo aby mathcze ſwey vczinyl przenoſziny LibMal 1546/122.

α. Przeprowadzka panny młodej po weselu do domu małżonka, związana z tym uroczystość, uczta; też: poprawiny po weselu; anacalypteria, repotia Cn (3): [Repotia Nachhochzeit Poprawiny/ po weſelu: Przenoſiny ArtNom Lv; Volck Ttt4v.]

przenosiny czyje (1): Bárzobych tho był rad vcżynił/ żebych był ſam praeſens M. M. teraz ſłużby ſwe ofiárował/ ále mi złe zdrowie nie da. Nie radbych przedſię omieſzkał przenośin W. M. KochOdpr A2v.

[Zwrot: »przenosiny sprawować«: Tydzień práwie cáły ono weſele trwáło: á w drugi tydzień Pan młody [kanclerz Zamoyski] przenośiny támże na Zamku ſpráwował/ przygotowawſzy ná to ſalę wielką BielKron 1597 793 (Linde).]
[Szereg: »przenosiny i (abo) wesele (a. poprawa wesela)« [szyk zmienny]: Srzedziński wydał na potrzeby do kuchnie na przenosiny i wesele 67 zł 27 gr [Wydatki na wesele Jana Zamoyskiego 1578 r.] Cochan II 73; Repotia Nachhochzeit Popráwá weſela/ abo Przenoſiny. ArtNom C8v.]
Przen (2):

przenosiny czyje (1): [Żali się Helena na spodziewany sposób powrotu do domu Menelaosa:] Nieſtety/ iákieſz moie będą przenośiny: Podobno wtył okrętu łáńcuchem za ſzyię Vwiązána/ poſrzodkiem Graeckich naw popłynę. KochOdpr B.

a) W nawiązaniu do przypowieści o pannach mądrych, głupich i oblubieńcu (1):
Zwrot: »przenosiny uczynić« (1): Słuchayże gdzye tey oblubienicy wdzyęcżney ſwoiey/ kthora ſtátecżnie będzye dzierżáłá ten ſlub á tę wiárę iemu/ zá żywotá ſwego/ obiecał przynośiny vcżynić (marg) Iákie przenośini obiecał Pan vcżynić káżdemu wiernemu ſwoiemu. (–). RejPos 341.
c. O instytucjach administracyjnych: przeniesienie stałej siedziby (1): A ieſli rzeką iż Piotr przenioſł ſtolicę z Antyochiey do Rzymu: Niewiem iákim pewnym świádectwem/ dowieść tego mogą/ chybá Márcelluſem Papieżem/ ktoremu ſię o tych przenośinách/ nierychło po śmierći Piotrowey śniło NiemObr 53.

Synonimy: b. przeprowadzenie, przeprowadzka; α. poprawiny.

RS