Słownik polszczyzny XVI wieku

« Poprzednie hasło: PRZENOSZENIE SIĘ

Następne hasło: PRZENOŚNY »

PRZENOSZONY (13) part praet pass impf i pf

impf (8) [w znacz. I.], pf (5) [w znacz. II.].

e oraz oba o jasne.

Fleksja

sg
m	N	przenoszony	f	N	przenoszon(a)	n	N	przenoszon(e)

pl
N	m pers	przenoszeni
N	subst	przenoszon(e)

sg m N przenoszony (1). ◊ f N przenoszon(a) (2). ◊ n N przenoszon(e) (4). ◊ pl N m pers przenoszeni (1). subst przenoszon(e) (5).

Składnia dopełnienia sprawcy: przenoszony przez kogo (1).

Sł stp, Cn brak, Linde XVI w. (jeden z niżej notowanych przykładów) s.v. przenieść.

Znaczenia

I. impf (8)
- 1. Zmieniany (7)
  - a. Pod względem jakości, istoty rzeczy (1)
  - b. Pod względem podmiotu lub obiektu oddziaływania (6)
    - α. W sferze władzy, prawa: przekazywany, dawany (5)
    - β. Zastosowywany gdzie indziej (1)
- 2. Nad którym coś przechodzi górą; przen (1)
II. pf Zniszczony przez używanie, noszenie (o odzieży) (5)

I. impf (8):

1. Zmieniany (7):

a. Pod względem jakości, istoty rzeczy [z czego do czego] (1): przez ktorego Bogá przenoſzeni bywamy/ z grzechu do ſpráwiedliwośći KarnNap B2.

b. Pod względem podmiotu lub obiektu oddziaływania (6):

α. W sferze władzy, prawa: przekazywany, dawany (5): Nie nować to tedy rzecż/ ieſliże pánowánia bywáią przenoſzone [si transferantur imperia]/ á nigdy v iednego tylko w mocy wiecżnie nie trwáią. ModrzBaz 105v.

przenoszony od kogo do kogo (1): ták też y kroleſtwá/ y odmiány pánowánia przemieniáią ſię/ y bywáią przenoſzone od narodu do narodu/ dla nieſpráwiedliwośći ModrzBaz 105v.

przenoszony z kogo na kogo (3): A záśię dla nieſpráwiedliwośći/ krzywd/ potwarzy/ y rozmáitych zdrad ábo oſzukánia/ bywáią kroleſtwá z narodu ná narod przenoſzone. PowodPr 64. Cf Wyrażenie.

Wyrażenie: »z jednego na drugiego przenoszony« (2): doſtał Ofiárownictwá aparauaton/ to ieſt/ nie przeſtępnego/ iż ták rzekę/ ktoreby ieſzcże z iednego ná drugiego przeſtępowáć/ ábo przenoſzone być miáło/ ále ktore iuż ná nim ſámym miáło wiecżnie zoſtáć. CzechRozm 181v; CzechEp 332.

Szeregi: »przemieniać się i bywać przenoszony« (1): ModrzBaz 105v cf przenoszony od kogo do kogo.

»przestępować abo przenoszony być« (1): CzechRozm 181v cf Wyrażenie.

»przenoszony i wkładany« (1): iż doſtał ’απαραβάτομ, nie przeſtępnego iż ták rzekę/ ofiárownictwá/ to ieſt/ ktore iuż z iednego ná drugie^go przenoſzone y wkłádáne być nie może/ Heb. 7.ꝟ 24. ponieważ on trwa ná wieki. CzechEp 332.

β. Zastosowywany gdzie indziej (1):

Wyrażenie: »z jednego ... do drugiego przenoszony« (1): Bo ácżkolwiek práwá ſą rozne/ ktoremi ſię one ſtany ſądzą: wſzákże podobieńſtwá z iednego práwá do drugiego mogą być przenoſzone [tamen similitudine ex unis legibus in alias transferri possunt]. ModrzBaz 92v.

2. Nad którym coś przechodzi górą; przen (1):

Wyrażenie: »oczyma przenoszony« = lekceważony (1): tákći tych ludźi ktorzi ſą ná wielkich doſtoynośćiách poſtánowieni/ poty ſproſnośći bywáią zátáione/ á ocżymá przenoſzone [tantisper deformitates occultantur et dissimulantur]/ poki ſię im ſzcżęśliwie powodźi. ModrzBaz 40v.

II. pf Zniszczony przez używanie, noszenie (o odzieży); attritus, detritus, obsoletus, tritus Mącz (5): Flaccum, Przenoſzone Wytarte/ id est, Detritum Mącz 129a, 450c.

Wyrażenie: »przenoszona(-e) suknia, odzienie« = attrita toga, obsoleta a. trita vestis Mącz (2:1): Obsoletae vestes, Stároświeckie/ też przenoſzone odźienie. Mącz 262b, 450c, d.

Synonimy: I.1.b.α. dawany; II. wytarty, zdarty.

Cf PRZENOSIĆ