[zaloguj się]
[pdf]

PRZEWARA (9) sb f

e prawdopodobnie jasne (tak w prze-); oba a jasne.

Fleksja
sg pl
N przewara przewary
G przewår
A przewarę przewary
I przewarą

sg N przewara (2). ◊ A przewarę (2). ◊ I przewarą (1). ◊ pl N przewary (2). ◊ [G przewår.] ◊ A przewary (2).

Sł stp, Cn brak, Linde XVI w. (jeden z niżej notowanych przykładów).

1. To, co przywarło do garnka podczas gotowania; przen (8):
a) Przywara, wada (7): RejRozpr F2v; POydzyeſz potym do łáźniey/ ábyś płokał ciáło/ Pátrz by ná duſzy więcey/ brudu nie przywrzáło. Bowiemći to ná wirzchu/ przydzye ſpłokáć ſnádnie/ Gorſze tam to przewáry/ co tám dyſzą ná dnie. RejZwierz 142; A nálaſzſzy w ſobie [człowiek poczciwy] iáką przewárę/ áby káżdemu nágrodził á opráwił/ á vſpokoił ſumnienie ſwoie RejZwierc 56v; Wſzetecżny ſláchćić ſpluſkány przewárą/ V kráwcá tráći ſukno ſpołu z miárą. RejZwierc 220.

przewara do czego [= właściwa czemu] (1): Abowiem tá [chciwość, zachłanność] gdzie iuż ieſt nie ma w ſobie miáry/ Owſzem záwżdy to do niey ſą ſzpetne przewáry. Iż im więcey przybiera tym záwżdy mniey miewa HistLan E4.

przewara w kim (1): Bo to dawna przewara w cżłowiecżym narodzie Iż każdy w ſzcżęſciu buien a krotek w przygodzie RejJóz K6v.

[przewara czyja [= czego (= skąd pochodząca)]: jeszcze i w tobie to obaczam, moj miły brácie, żeś jeszcze onych przewar świátá niczemnego pełen, ktoreć tak zámuliły słyszenie twoje, że nie możesz práwie usłyszeć áni zrozumieć słowom Páná twojego LubWiryd 43.]

Wyrażenie: »zła przewara« (1): A wſpomniawſzy ná to/ iż on dniá dziſieyſzego dla nas dla grzeſznych dał obrzezáć ſwięte ciáło ſwoie/ cżyniąc doſyć zakonowi/ áby gi zá nas wypełnił: A obrzeżmy tákież złe myſli á złe przewáry około ſercá ſwoiego RejPos 34.
b) Grzech pierworodny (1):
Zwrot: »zetrzeć [z kogo] przewarę« (1): A jż przes ſwą ſtała wiarę Starł sniego [Chrystus z Kupca] onę przewarę Ktora od ſwego pana miał Czo ją był na niewierne wliał RejKup ee2.
2. Warzenie piwa; przen (1): By bez wiáry/ Dyabeł ſzáry/ Do ſwey fáry/ Zá ſwe dáry/ W ſwe browáry Ná przewáry/ Nie wziął cie ná ſwiętá. RejZwierc 118.

Cf PRZYWARA

MPi