[zaloguj się]
[pdf]

PRZODOWAĆ (12) vb impf

Oba o oraz a jasne.

Fleksja
inf przodować
indicativus
praes
sg
3 przoduje
praet
sg
3 m przodowåł
conditionalis
sg pl
3 m przodowåł m pers by przodowali
f by przodowała m an
n by przodowało subst

inf przodować (1). ◊ praes 3 sg przoduje (5). ◊ praet 3 sg m przodowåł (2). ◊ con 3 sg m by przodowåł (2). f by przodowała (1). [n by przodowało.] ◊ 3 pl m pers by przodowali (1).

Sł stp notuje, Cn brak, Linde XVII w.

1. Występować jako pierwszy, przewodniczyć [na czym = gdzie] (6): Ktorego [niceńskiego synodu] nie Papież ále Konſtantynus Ceſarz złożył/ nie rádząc ſię oto Biſkupá Rzymſkiego: Ná ktorym/ nie Legaći Biſkupá Rzymſkiego/ ále ſam Konſtántynus przodował NiemObr 58; Piotr/ iáko głowá kośćiołá/ ná powſzechnym Synodzie napierwſzy mowi/ y dekret feruie/ [...] (marg) Piotr ná Koncylium przoduie. (–) WujNT 461, 457 marg, Zzzzz2v, Aaaaaa3v, Aaaaaa4v.
2. Mieć zwierzchność, dominującą pozycję (5):

przodować miedzy kim (2): CzechRozm 6; [Jezus uśmierzył poswarek między Apostołami] vkazawſzy Piotrá ná to obránego/ áby inſzym roſkázował/ y między imi przodował NiemObr 32.

przodować gdzie (1): muśi to być [...] áby ći záwſze we zborze byli/ ktorzyby ná mieyſcách Apoſtolſkich będąc/ we zborze przodowáli NiemObr 29.

W przeciwstawieniu: »przodować ... być niewolnikiem« (1): Ale ktorybykolwiek chćiał być więtſzym miedzy wámi/ niech będźie ſługą wáſzym: á ktoryby przodowáć chćiał [qui voluerit inter vos primus esse Vulg Matth 20/27]/ niechże będźie wſzyſtkich niewolnikiem. CzechRozm 250v.

Szereg: »przodować i zwierzchność mieć« (1): Abo co to ſą zá BOgowie miedzy ktorymi ten ieden przoduie/ y ſam nád nimi moc y zwierzchność ma? CzechRozm 6.
Przen (1): [Ták przyſtáło, y ták bydź miáło, áby Práwo Bożé przodowáło. JanStat **4.]

przodować w kim (1): Abowiem gdźieby w nas vpodobánie y łáſká BOża nie przodowáłá: nic byſmy nigdy dobrego ku chwale Bożey należącego/ vcżynić nie mogli. CzechRozm 215.

3. Przewyższać innych, górować nad innymi (1):

[przodować czym przed kim: życzę miłéy oyczyznie ſwéy tego/ áby iáko przyrodzéniém/ dźielnośćią/ ſercem/ ludzkośćią/ baczeniém inſzym nie vſtępuie/ y to niewiém ieſli przed wielą nie przoduie: ták rządem y ſpráwą áby podleyſzą nie byłá. JanStat nlb 2v.]

przodować w czym (1): wſzákże iednák między wielą dźiwnych/ złych/ okrutnych nieprzyiaćioł ludu onego Bożego Izráelſkiego/ nie wiem żeby ſam Antyoch w tym wſzytkim nie przodował. CzechEp 368; [Nam Krześćiánom s thákowymi ſie brátowáć/ á Boże vchoway w tákowych rzecżach przodowáć/ ſwary iákowe zácżynáć/ nie godzi ſie áni przyſtoi. GilPos 28v].

[W przeciwstawieniu: »przodować ... podlejszym być«: JanStat nlb 2v cf przodować czym przed kim.]

Synonimy: 2. panować, rządzić, sprawować, władać; 3. przewyszszać.

Cf PRZODOWANIE, PRZODUJĄCY

LW