[zaloguj się]
[pdf]

PRZYBITY (42) part praet pass pf

przybity (32), przybit (9), przybity a. przybit (1).

Fleksja
sg
mNprzybity, przybit fNprzybitå, przybit(a) nN
Aprzybit(e)go Aprzybitą Aprzybit(e)
Iprzybitym I I
Vprzybity V V
pl
N subst przybité
G przybitych
A subst przybit(e)
V subst przybit(e)

sg m N przybity (13), przybit (9); ~ (praed) przybity (11), przybit (9); przybity RejWiz, RejFig, Mącz, SkarŻyw (3), LatHar (3); przybit OpecŻyw, PatKaz III, WróbŻołt, RejPs, MurzHist, BudBib, KochFr, ArtKanc; przybity : przybit GroicPorz (2:1). ◊ A przybit(e)go (2). ◊ I przybitym (1). ◊ V przybity (1). ◊ f N przybitå (3), przybit(a) (1). ◊ A przybitą (1). ◊ n A przybit(e) (1). ◊ N pl subst przybité (7); -é (2), -(e) (5). ◊ G przybitych (1). ◊ A subst przybit(e) (1). ◊ V subst przybit(e) (1).

Składnia dopełnienia sprawcy: przybity od czego (1).

Sł stp s.v. przybić, Cn s.v. podbijam co, Linde XVIII w. s.v. przybić.

1. Przymocowany, przytwierdzony; applicatus, fixus Mącz; affixus, suppactus Cn (41): Fixus, Przibity/ Nieporuſzny/ Tęgi. Mącz 126c, [305]a; á ná cżerwonych ſáckách [tj. torbach] znáki ś. Troycey przybite/ iákoby iákie háſłá Rycerſkie noſzą [trynitarze] ReszList 166.
Przen [w co] (1): á ći dwá ſerce w niebo przybite máiąc/ w cháłupce oney zoſtáli. SkarŻyw 76.
a. Wbitymi gwoździami, kołkami itp. (36): Tákże przez długi cżas z onym przybitym tytułem na krzyżu leżał na ziemi Iezus mily iuż vkrzyżowany/ aże dwu onych lotru na krzyż téż przybili OpecŻyw 140; Powiedáli [towarzysze] iż klinik ná ſámym oſtátku/ Ieſt przybity co ſtrzeże tám [w pługu] wſzytkiego ſtátku. RejFig Bb8; BibRadz Ez 40/43; Przebić dźiury w bórtnicy/ podle śćiány/ zácioſawſzy Pale/ y ónymi dźiurámi przez Bórtnicę bić óny Pale/ ták/ żeby óny Pale mocno wźiemię weſzły Y Bórtnice żeby mocno były przybité/ od ónych Palów. Strum K2v.

przybity ku czemu (1): Także przez dlugi cżas z onym przybitym tytulem ku krzyżu leżál na ziemi Iezus mily iuż vkrzyżowany/ aże dwu onych lotru na krzyż téż przybili OpecŻyw 140.

przybit(y) czym (3): A co to zá głupſtwo kłániáć ſię twárzy niemey/ ktora ſtać przez ſię/ aſz żelázem przybita y ołowem przylana niemoże? SkarŻyw 532. Cf »przybity goździem«.

przybit(y) gdzie (3): Y ma [krokiewka] być ná Synwadze przybita Strum B2v; StryjKron 777; MA iuż pokóy Prometheus/ lecz ia miáſto niego Ieſtem przybit ná rogu Kaukázu śnieżnego. KochFr 94.

Wyrażenie: »przybity goździem« [w tym: do czego (1)] [szyk 1:1] (2): ad parietem sunt fixae clavis ferreis, Zeláznémi goździámi do śćiani ſą przibite Mącz 126c; Ruta caesa, Domowy ſprzęt drzewiány ruſzáyący/ To yeſt yáko my mówiemy który gozdźiem przibity nie yeſt. Mącz 362b.
α. O ukrzyżowaniu (20): Trzy dni [św. Felicjan] przybity wiśiał. SkarŻyw 532 marg.
Wyrażenia: »g(w)oźdźmi przybit(y)« [szyk 5:1] (6): OpecŻyw 133v, 141; RejPs 102; y iáko były ſrodze przybite do krzyżá onymi okrutnemi goźdźmi ſwięte ręce y nogi iego: to wſzytko być muſiáło/ áby ſie były nád nim wypełniły ony wyroki Bogá oycá iego RejPos [105], [105]v; chćiałeś też [...] z obćiążeniem od krzyżá/ ná ofiárę być prowádzony/ gwoźdźmi przybity LatHar 278.

»na krzyż, na krzyżu, do krzyża (a. krzyżowego drzewa), ku krzyżowi, do drzewa przybit(y)« [szyk 12:6] (6:5:3:2:2): OpecŻyw 133v, 141; yzeſz ktemu ządzą myala [Maryja] abyſz ſnym byla na krzyſz przybyta a thako za naſz uczyerpyala PatKaz III 129, 90v; WróbŻołt L8, pp7; RejPs 102; A gdy czytáiąc przyſzedł ktem słowám/ ktoré powiedaią iako pán Chriſtus ieſt na krzyżu przybit rzeknąc mu [Franciszkowi Spierze] [...] MurzHist Gv; Pátrzayże iáko zbodzyone á ſrogiemi goźdźmi przybite do okrutnego drzewá ony ſláchetne ręce y nogi iego RejPos [105]v, [105]; CzechRozm 39v; SkarŻyw 396, 532; ArtKanc E4; LatHar 55, 267, 275, 543.

»przybity w rękach i nogach, przez ręce i nogi« [szyk 1:1] (1:1): SkarŻyw 532; od ktorych [żołnierzy] byłeś powtore obnáżony/ [...] ná krzyżu potym rośćiągniony/ w rękách y nogách do krzyżá przybity LatHar 275.

β. Opublikowany przez przybicie w widocznych miejscach; manifestus PolAnt (6): Táki pozew iáko długo ma ſtáć przybity/ ná woley ieſt Sędźiego GroicPorz p2v, p2v; HETMAN ma moc ſądźić y exequowáć przeſtępcę, z Artykułów w woyſcze vchwalonych, obwołánych, y przybitych. SarnStat 439.

przybit(y) gdzie (3): i przepisy mają być przybite na drzwiach domu tego, kędy będzie każda trzecina sędzić. Diar 95; GroicPorz p2v; á przybit ieſt wyrok w Sżuſzanie mieśćie głownym krolewſkim BudBib Esth 3/15.

b. Przywiązany [do czego] (1): Miedzy nimi pan ſiedzi [tj. król łakomstwa] pſia głowá v niego/ A kędy ſie obeźrzy/ wárcży ná káżdego. Ná łáńcuchu przybity do mocnego ſtołká/ Ták ſie iedno obráca by cielę v kołká. RejWiz 166v.
2. Który dopłynął, dobił do brzegu; przen [do czego] (1): Bądź rátunkiem kwápliwym/ Lodce iuż połupány/ Ktorą wiátr miece [...]. Widzę/ że iuż przybita/ Pánie/ do oſtrey ſkáły/ A co raz bliżey z ſtráchem ćiſną wáły GrabowSet M3v.

Synonimy: 1. przytwirdzon; b. przywiązan.

Cf NIEPRZYBITY, PRZYBIĆ

ALKa