[zaloguj się]
[pdf]

PRZYŁOG (3) sb m

Prawdopodobnie: -óg, -og- (tak w odłog).

Fleksja
sg pl
N przyłóg
G przyłogu przyłog(o)w
D przyłogåm
I przyłogi(e)m
L przyłogu przyłogach

sg [N przyłóg. ◊ G przyłogu.] ◊ I przyłogi(e)m (1). ◊ L przyłogu (1). ◊ pl [G przyłog(o)w.] ◊ D przyłogåm (1). ◊ [L przyłogach; -ach, -åch.]

Sł stp brak, Cn notuje, Linde XVI (trzy z niżej notowanych przykładów) – XVII w.

1. Pole leżące odłogiem, nieuprawiane; novale, novalis, requietus ager, requietum arvum, squalentia arva Cn (2): [[wołowe oko] rośćie między zbożem/ ná przyłogach poſpolićie. UrzędowHerb 65a (Linde); gdzie obacżyſz mieyſcá dobre y przyſtoyne/ tám vczyń dwie kopie/ to ieſt ná przyłogu/ tákie właſnie z chochołem CygMyśl C, G3v [2 r.]; Drelik Kuczkowski, na nim troje staj tatarki, przyłogu ostatek. InwSzlachKal 1600 nr 64.]

[W połączeniu szeregowym: [komonica] rośćie ná mieyſcách płonnych/ ná przyłogách/ łąkach/ górach/ w chróśćiéch. UrzędowHerb 296b.]

Zwrot: »przyłogiem [leżeć], leżący« [szyk zmienny] (1): Agrum requietum, Rola przyłogiem leżąca Mącz 342a; [jest w tej wsi włók wszytkich 12, między któremi są dwie włóce wójtowskie wolne i półwłóczek pusty, który leży przyłogiem. LustrMaz I 26; Gąsiorowski przydziałek owsem zasiany, okrom staja przyłogiem leżącego. InwSzlachKal 1600 nr 64].
Wyrażenie: »pusty przyłog« (1): Przetom lekce rozumiał o wzgárdzonym koniu: Co go páſą Dźiewanną y piaſkiem na błoniu: Co koło Bożey męki ná puſtym przyłogu/ Bliſko domu łbem kiwa KlonWor 19.
[Szereg: »łąka albo przyłog«: NAprzod gdy będzie przede żniwy/ pátrz gdzieby ptacy przebiegáli ſtády/ a tám przetrzi w łące álbo w przyłogu co naniżey możeſz/ coby było práwie goło/ á tám poſtaẃ śieć CygMyśl H.]
2. Kraj, ziemia; przen (1): O cżáśie/ gdy wiátr drogi Páńſkiey/ wprowádźi w wiecżnych gmáchow progi. Błądząc/ ocży wznośiemy/ Ku Oycżyſtym przyłogom/ Gdźieś ty krol krolom/ y Bog inſzym bogom GrabowSet M3v.
3. [Dodatkowa część przedmiotu: Gdyś kázał rzędem ſtáwić pálu nie iedynego/ Ale oſmnáśćie ná rząd/ teli [= tyleż] przyłogow w przeki [tj. w poprzek]/ Nikt nie wiedział kto ná nim/ ſrogie miał cierpieć męki NeothAcros C4v.]

Synonim: 1. odłog.

DDJ