Słownik polszczyzny XVI wieku

« Poprzednie hasło: PRZYMNOŻYĆ

Następne hasło: PRZYMOCNIEJSZYM »

PRZYMNOŻYĆ SIĘ (6) vb pf

się (3), sie (3).

o jasne.

Fleksja

inf	przymnożyć się

praet
	sg
3	n	przymnożyło się

conditionalis
	sg
3	f	by się przymnożyła
3	n	by się przymnożyło

inf przymnożyć się (1). ◊ fut 3 sg przymnoży się (1). ◊ praet 3 sg n przymnożyło się (2). ◊ con 3 sg f by się przymnożyła (1). n by się przymnożyło (1).

Sł stp, Cn, Linde brak.

Znaczenia

1. Zwiększyć się, powiększyć się, wzrosnąć ilościowo (5)
2. [Powstać dodatkowo]
3. Urodzić się (1)

1. Zwiększyć się, powiększyć się, wzrosnąć ilościowo; augeri Modrz [w tym: z podmiotem w G (4)] (5): bo wſzytká ſummá od tych wſzytkich [tj. mieszczan, kupców, rzemieślników] złożoná/ ábo ná woienną potrzebę/ ábo ná iáki inſzi Rzecżypoſpolitey pożytek ma być obroconá. Ktora ſummá niepomáłuby ſię przymnożyłá/ kiedyby Papież Sakry od Biſkupow náſzych y od inſzey Kśiężey/ Rzecżypoſpolitey náſzey dárował. ModrzBaz 123.

przymnoży się z czego (2): Iaycza miękkie to ieſt w rozmacżki tak ſą zdrowe cżłowieku zwłaſzcża ſubtilney płci, y thyle ſie krwie z nich przymnoży iako wielki żołtek ieſt GlabGad H5v. Cf »więcej się przymnożyło«.

Frazy: »bez liczby się przymnoży« (1): Pod nowym przymierzem grzechy vſtáć miáły y wſzelákie złośći: á teraz nierzkąc żeby zgłádzone miáły być y vſtáć/ ále ſie ich bes licżby przymnożyło CzechRozm 115v.

»więcej się przymnożyło« [w tym: z czego do czego (1)] (2): Diar 91; [bracia naszy] nie chcieliby też takowego sejmu za słuszny a staradawno zwyczajny sjem rozumieć ani jego sądu słuchać ani ustaw jego żadnych dzierżeć, z czego jakich by się trudności i waśni do tych dzisiejszych więcej przymnożyło, łacno każdy obaczyć może. DiarDop 112.

2. [Powstać dodatkowo: A tak, gdy probowano plonu, tedy ze dwu kop będzie tylko kor. 1 i przeniesie miarką młyńską, których jest w korzec jeden 10. Tym sposobem w 20 kop przymnoży się kor⟨zec⟩. 1 i będzie z przerzeczonego żyta kor⟨cow⟩ 2159 1/2 LustrRus I 94.]

3. Urodzić się (1): Wzłączeniu ſwjm/ nádto mieć mniejſzą pieczą mamy? Zkąd ſye ma nie kopá bru [tj. rośliny zwanej ber]/ nie źrzóbek przymnożyć/ Ale człowiek/ który ma dobrá twégo pożyć. KochDz 106.

Synonim: 3. urodzić się.

Formacje współrdzenne cf MNOŻYĆ.