[zaloguj się]
[pdf]

PRZYMYKAĆ SIĘ (18) vb impf

sie (14), się (4).

a jasne.

Fleksja
inf przymykać się
indicativus
praes
sg pl
1 przymykåm się
3 przymykå się przymykają się
imperativus
sg
2 przymyk(a)j się
conditionalis
sg pl
3 m by się przymykåł m pers by się przymykali

inf przymykać się (1). ◊ praes 1 sg przymykåm się (2). ◊ 3 sg przymykå się (4). ◊ 3 pl przymykają się (5). ◊ imp 2 sg przymyk(a)j się (1). ◊ con 3 sg m by się przymykåł (1). ◊ 3 pl m pers by się przymykali (1). ◊ part praes act przymykając się (3).

Sł stp brak, Cn notuje, Linde XVII w. s.v. przymknąć.

Przybliżać się, przysuwać się; assistere Mącz; accedere Modrz; advertere Calep; admovere se Cn (18): Adsisto seu Assisto, Przymykam ſie/ przyſtępuyę. Mącz 396c; Calep 29a.
a. W przestrzeni (często o działaniach podstępnych) (14): FalZioł V 33v; Lwowie ná nas rykáią: Ielenie nas bodą: Wilcy ſye przymykáią. LeovPrzep b4.

przymykać się do czego (1): A tak w to káżdy weirzawſzy że on [Moskiewski] za tego Krola przeſzłego Zamki ſobie budował na właſnym grunćie Kſię⟨stwa⟩ Lite⟨wskiego⟩ przymykaiąc ſię do Infląt y do Litwy MycPrz II C3; [Respons A4].

przymykać się k(u) komu, k(u) czemu (7): [Gdy panuje planeta Wenus] karti z kim kolwiek gray, tańczuy, ſpieway, ale ſie ku miley nie zbytnie przymykay FalZioł V 53; Wozny woła/ ſędzia zdawa Drugi w wiązánie zeznawa Trzeći ćię zboku przytyka Sąſiad ſie k wioſce przymyka RejRozpr Fv; RejKup c6v; Lew ſie k niemu [młodzieńcowi] przymyka pyęknie vmizgáiąc/ Nie lękł ſie/ zdáło mu ſie by też miał być Záiąc. RejWiz 108v; Wśi też wiele opánowali [Litwini] w Parcżowſkim kraiu. W Podolu wiele zamkow poſiedli y ku drugim ſie przymykáią. BielKron 392v; Patrzćie iedno ku Pułnocy/ pátrzćie ná Poludnie/ Iáko ſie k nam przymykáią Zágorzánie cudnie. BielSpr b2; PaprUp F.

przymykać się pod kogo, pod co [= w pobliże kogo, czego] (2): Gdyż nie tylko przekopy záſypuią Turcy/ ale y miáſtá podſzáńcowawſzy ſie bliſko pod mury/ miecą źiemię ieden podle drugiego ſtoiąc ná gorę/ przymykáiąc ſie pod mury troſze BielSpr 63v; KochSz Bv.

[przymykać się za czym (żywotne): á gdy ſkot vćieka/ On [lew] ſie z gniewu co prędzey wnet zá nim przymyka. ZbylPRozm C4v.]

W przeciwstawieniu: »przymykać się ... umykać się« (1): Niech będźie wyſokość a.b. poſtaẃże laſkę c.d. pátrzże od źiemie przymykáiąc ſye/ álbo vmykáiąc ták długo/ áż przez wiérzch laſki d. vźrzyſz wierzch a. GrzepGeom P2.

[W porównaniu: A iáko ow kotek co ſię z nabożną poſtawką á mrucżeniem paćiorkow przymyka do myſzey dźiury: ták on [...] Respons A4.]

Zwrot: »pilnie się przymykać« (1): LAkomego figurá/ Oſieł z bieſágámi/ A ná nim fláſze nioſą/ s chleby s pyecżeniámi. A on nędznik pokrzywy/ kędy może chwyta/ A gdzyeby do plew trefić/ pilnie ſie przymyka. RejZwierz 116.
W przen: w antropomorfizowanym opisie gry w szachy [pod kogo = w pobliże kogo] (1): Fortelu wſzędy pátrzał Fiedur ſwego/ Iedno ſcie ſobie przeglądał z drugiego. A iuż nieblizu ná Krolową łowi/ Káże ſię pod nię przymykáć pieſzkowi. KochSz Bv.
[Przen: O śmierci:

przymykać się do kogo: (marg) Powinośći ſtárych ſtanow. (–) Ná śmierć pomnieć ktora ſye przymyka do niego/ a ná Grob ſie oglądáć ktory cżeka iego KołakWiek C2.

przymykać się k komu: [Juno do siostry Turnusa, Juturny:] Póki Párki ſprzyiáły á fortuná byłá Zyczliwſza/ Turná brátá y miáſtám broniłá: Teraz zá nieżyczliwym ſczęśćiem ſie potyka/ A gwáłtowna ſroga śmierć k niemu ſie przymyka [Parcarum dies et vis inimica propinquat XII 150]. VergKoch 346.]

b. O życiu ludzkim [do czego] (1): do śmierći iáko do kreſu/ dni ſię náſze przymykáią/ á iáko kámień zgory ná doł/ do niey lećiem. SkarŻyw 4.
c. [O wracaniu myślą do minionego czasu [ku czemu]: Bo przecżby rychley ku młodośći ſtárość [tj. stary człowiek]/ niż ku dźiećińſtwu młodźieńcży wiek/ przymykáć ſię miáłá? CiceroBBud 3.]
d. O dążeniu do osiągnięcia czegoś [do czego] (1):
Zwroty: »ile nabliżej się przymykać« (1): Tákći ludzkie Zbory niemogą być dobrze rządzone/ ábo wedle rozumu ſpráwowáne/ iedno od ludźi cżelnieyſzych/ ktorziby byli iákoby iákie pułboże/ ktorziby ſię ile naywięcey á nabliżey mogą przymykáli á ſtoſowáli do dobroći á do mądrośći Bożey [qui ad Dei optimi maximi bonitatem et prudentiam quam proxime accedant]. ModrzBaz 13.

»ile najwięcej się przymykać« (1): ModrzBaz 13 cf »ile nabliżej się przymykać«.

Szereg: »przymykać się a stosować« (1): ModrzBaz 13 cf »ile nabliżej się przymykać«.

Synonim: przybliżać się.

Formacje współrdzenne cf MKNĄĆ.

MN