[zaloguj się]
[pdf]

SADUCEUSZ (63) sb m

saduceusz (46), saduceus (8), sadukeusz (5), sadukieusz (2), zadyceus (1), saduceusz a. saduceus (1) TarDuch; saduceusz Leop (2), RejPos (2), GrzegŚm (3), BiałKaz, BudNT (2), CzechRozm (2), WujNT (24), SkarKaz (4); saduceus SeklKat, KuczbKat; sadukeusz MurzNT (2); saduceusz : saduceus : sadukeusz : sadukieusz : zadyceus BibRadz (5:1), BielKron (–:5:–:–:1), CzechEp (1:–:3:2).

-d- (45), -dd- (18).

a oraz e jasne.

Fleksja
pl
N saduceuszowie, saducei, saduceowie, sadukeowie
G saduceusz(o)w, saduce(o)w
D saduceusz(o)m, sadukeuszum
A saduceusze, sadukeusze, saduceos
I saduceuszami, saduceuszmi

pl N saduceuszowie (23), saducei (6) SeklKat, BielKron (5), [saduceowie, sadukeowie ]. ◊ G saduceusz(o)w (12), saduce(o)w (1) TarDuch. ◊ D saduceusz(o)m (9), sadukeuszum (1) MurzNT. ◊ A saduceusze (1) BudNT, sadukeusze (1) CzechEp, (lat.) saduceos (1) BielKron. ◊ I saduceuszami (6), saduceuszmi (2); -ami CzechRozm (2), WujNT (2), -mi BibRadz; -ami : -mi CzechEp (2:1).

Sł stp: saduceusz, saducej, Cn, Linde brak.

Członek stronnictwa religijno-politycznego w Judei (II w. p.n.e. – I w. n.e.) prowadzącego politykę ugodową cechującą się liberalizmem w stosunku do hellenizacji, mającego konserwatywne poglądy, uznającego jedynie „Torę pisaną”, odrzucającego wiarę w nieśmiertelność duszy, zmartwychwstanie ciał i duchy anielskie [Sadducaei – osobna sekta u żydów, którzy nic o zmartwychwstaniu ciał naszych, ani o anielech, ani o duchach nie trzymali Mącz 364a]; Sadducaeus PolAnt, Vulg (63): [grzechem jest] Niewierzić ze byſmy niemiely wſtacz zmartwe á prziyąć naſię cialo v wielbione/ taczi byly Saducei heretici ktorzy Chriſtuſſa kuſſyli. SeklKat R2; A Phariſeuſzowie vſłyſzáwſzy iże [Jezus] zamknął vſta Saddukeuſzum w iedno śię zebrali MurzNT Matth 22/34, Mar 12/18; Leop Matth 22/23, 34; Bo Saduceuſowie na then cżás mieli wielki przodek miedzy Zydy. BibRadz II 67b marg, II 79c marg; Sáducei/ ći chcieli s powagą y ſtátkiem żyć/ przeto ſobie imię zacne wynáleźli Zádycei/ bo Zádyk po Zydowſku ſpráwiedliwy/ zá thákie ſie też oni chcieli mieć. BielKron 118v, 118v marg; GrzegŚm 4 [3 r.]; KuczbKat 90; Stey náuki [o przyszłym zmartwychwstaniu wszystkich ludzi] śmiali śię nietylo Epy⟨c⟩urowie/ bezbożny ále teſz y Sáduceuſzowie/ ſktorymi Pan potkę miał BiałKaz D4; BudNT Matth 22/23, 34; CzechRozm 49v; CzechEp 282; WujNT przedm 39, Matth 12 arg, 22/23, 34, Mar 12 arg (14); Y ták Zbáwićiel ſam przećiw Sádduceuſzom dowodźi ćieleſnego zmartwychwſtánia po wiecznośći y nieśmiertelnośći duſzney. SkarKaz 384b, 118b, 208b [2 r.]; [MurzNT 80v; A zwłaſzcżá v Pogánow máło ich było/ ktorzyby co pewnego o nieſmiertelnośći duſz náſzych á o życiu ciał trzymáli [...]/ y miedzy Zydy byli Sáduceowie/ ktorzy w tym błędzye przeſtawáli. GilPos 159v].

W połączeniach szeregowych (5): Iáko pierwey byli v nich [u Żydów] Eſſei/ Fáryzei/ Sáducei/ Odſzcżepieńcy/ thák też dźiś ſą. Karáimowie/ Kutyni/ Kalmuchi/ Talmudyſte BielKron 465v, 118v; CzechRozm 108v; CzechEp 28; A Gdy oni [apostołowie] mowili do ludu/ nádeſzli kápłani y vrząd kośćielny y Sáduceuſzowie WujNT Act 4/1.

Wyrażenia: »obłudny sadukieusz« (1): A Piotr ś. y z inſzą bráćią ſwą/ gdy im ono Biſkup z Kśiężą y z Mnichámi onymi obłudnymi Fáryzeuſzámi y Sádukieuſzámi/ przepowiedáć zákázował/ [...] zali w cżym/ z nimi weſpołek/ vſtąpił ná ich pogroſki/ nárabiáiąc obłudą dla folgi? CzechEp 208.

»sekta saduceuszow« = haeresis Sadducaeorum PolAnt, Vulg (2): BibRadz Act 5/17; A powſtawſzy Arcykápłan y wſzyścy ktorzy z nim byli/ (to ieſt ſektá Sáduceuſzow) nápełnieni ſą zazdrośćią WujNT Act 5/17.

Szereg: »(i, ani) faryzeusze, (i, a, abo, ani) saduceusze« = Pharisaei et Sadducaei PolAnt, Vulg [szyk 14:5] (19): TarDuch B6; A tho gdy [św. Paweł] rzekł/ wnet ſię wſzcżęły nieſnaſki miedzy Fáryzeuſzmi y Sáduceuſzmi BibRadz Act 23/7, Act 23/6, 8; BielKron 118v; iż áni Fárizeuſzowie/ áni Sáduceuſzowie/ nic nie vmieli [wobec nauczania Jezusa]/ chociay byli náucżeni RejPos 237, 230; Y dla tegoż też y vcżniow ſwych [Jezus] piſmem bronił [...] y Fáryzeuſze y Sádukeuſze ſtrofował/ iż błądźili nie vmieiąc piſmá CzechEp 121, 28, 51, 208; Tedy porozumieli że nie mowił áby ſię ſtrzegli kwáſu chlebowego/ ále náuki Pháryzeuſzow y Sáduceuſzow. WujNT Matth 16/12; A gdy to wymowił/ wſzczął ſię rozruch miedzy Pháryzeuſzámi y Sádduceuſzámi: y rozerwáło ſię ono zgromádzenie. Abowiem Sádduceuſzowie powiedáią; iż nie máſz zmartwychwſtánia/ áni ániołá/ áni duchá: á Pháryzeuſzowie to oboie przyznawáią. WujNT Act 23/7-8, Matth 3/7, 16/1, 6, 11, Act 23/6; [Phariſeuſzowie byli obludni ludzie/ [...] Saddukeowie zaś ich przećiwnicy MurzNT 10v, Av]. [Ponadto w połączeniach szeregowych 4 r.]
W przen (3):
Wyrażenie: »kwas saduceuszow« = obłuda; fermentum Sadducaeorum Vulg (3): Iezu ktoris ſie nam przykazał wiarować od kwaſu pharizeuſzow y ſaduczeow. ſ⟨miłuj⟩ ſie nad nami. TarDuch B6; [Jezus mówi do uczniów:] Czemuż nie rozumiećie żem wam nie o chlebie powiedźiał/ ábyśćie ſię ſtrzegli kwáſu Pháryzeuſzow y Sáduceuſzow? WujNT Matth 16/11, Matth 16/6.

JR, (LW, MC, MN)