[zaloguj się]
[pdf]

PRZYWŁASZCZANIE (15) sb n

Pierwsze a pochylone, drugie jasne (w tym 1 r. błędne znakowanie); e z tekstów nieoznaczających é oraz -é lub oznaczających niekonsekwentnie.

Fleksja
sg
N przywłåszczani(e)
G przywłåszczaniå
D przywłåszczaniu
A przywłåszczani(e)
I przywłåszczani(e)m
L przywłåszczaniu

sg N przywłåszczani(e) (6). ◊ G przywłåszczaniå (4). ◊ D przywłåszczaniu (2). ◊ A przywłåszczani(e) (1). ◊ I przywłåszczani(e)m (1). ◊ L przywłåszczaniu (1).

Sł stp brak, Cn notuje, Linde brak.

1. Czynienie czyjąś własnością; vendicatio JanStat, Cn [czego] (5): A nye wabyąſz kſobye duſz nyeuſtáwicznych? ktorzy wſſędy ſye wtrącáyą/ á podawánim lubych rzeczy/ ſwey woley/ przywłaſſczánya cudzey máyętnoſći y zwirzchnoſći/ ludźye nyeuſtáwiczne [...] zwodzą. KromRozm I D4v; GroicPorz kk3; KlonWor 1.

W połączeniu szeregowym (1): Bywa ieſzcże toż wtore przykazánie Boſkie gwałcone/ przywłaſzcżaniem/ pośiadániem/ zátáiániem/ y niewydawániem/ tego co raz bogu [...] było nádano PowodPr 49.

Wyrażenie: »sobie przywłaszczanie« = zagarnianie, zabieranie (1): którzykolwiek bráćia ábo przyiaćiele kréwni [...] będąc rozdźieleni/ y wtym rozdźieleniu byli przez trzy látá [...] tedy od vpominánia ſie y ſobie przywłaſczánia [a ... vendicatione JanStat 561] częśći dźiedźicznéy brátá ſwégo [...] będą oddáleni SarnStat 594.
2. Wyrażanie o kimś jakiegoś zdania, przypisywanie [czego] (1):
Wyrażenie: »sobie przywłaszczanie« = uzurpowanie (1): Bo choć przez wiárę duchownie Chriſtuſá pożywáli [uczniowie Jezusa]: iednák y chleb łamáli [...]. Z kąd ſie wielka śmiáłość pokázuie/ y hárde ſobie tych rzecży duchownych przywłaſzcżánie/ choć ich rzecżą nie máią w ſobie ći/ co ſie duchem chłubią CzechRozm 267v.
3. Nadawanie, udzielanie; tributio Mącz, Modrz [w tym: czego (4), komu (3)]; (5): Tributio, Prziwłaſzczánie/ przypiſowánie czego komu. Mącz 463d.
Wyrażenie: »przywłaszczanie każdemu co czyje jest« (1): nic nieieſt pożytecżno gwałtownikowi mieć w mocy ſwey ſądy/ chybá żeby y niemiernik ku ſkromnemu żyćiu/ y gwałtownik ku przywłaſzcżániu káżdemu co cżyie ieſt [ad tribuendum unicuique, quod suum est] przyzwycżáił śię ModrzBaz 8.
Szereg: »przyczytanie i przywłaszczanie« (1): [ofiara mszy św.] ktora z vſtáwy ſámego Chriſtá Páná/ ieſt y záwſze będzie zwierzchnia á iáwna ſłużba y ofiárá nowego teſtámentu/ y vſtáwiczne przyczytánie y przywłaſzczánie wſzytkich dobrodzieyſtw męki iego wiernym. WujNT 288.
a. Wykorzystywanie dla siebie [od wyrażenia »przywłaszczanie sobie« (tu eliptycznego)] (2):
Szereg: »używanie abo przywłaszczanie« (1): V nas poſpolity cżlowiek niewolſtwem nád miárę ieſt vćiążon: á śláchtá záſię názbyt zwielkiey wolnośći buia. Cżegoż ſię tedy dobrego mamy ſpodźiewáć/ ztego rzecży ſobie bárzo przećiwnych vżywánia ábo przywłaſzcżánia [de hac rerum contrariarum ... usurpatione]? ModrzBaz 72.
Przen: Odnoszenie korzyści duchowej (z ofiary Chrystusowej) (1): Ze krwie Páná Chryſtuſowey mamy wſzyſtko dobre/ ále to dobro ma być nam applikowáne. [...] Coż to zá applikácya? Co to zá przywłaſzcżánie krwie Páná Kryſtuſowey? WysKaz 26.
4. Odnoszenie, uznawanie, że dana wypowiedź dotyczy kogoś (1): Ieſlibyćię ku tákiemu rozumieniu/ ábo ku przywłaſzcżániu mieyſcá tego (z Pſal: 102. [cytowanego Hebr 1/10-12]) wyiętego ſynowi Bożemu/ ſłowko to/ y [lege: słowko to „i”] przywodzić miáło [...]: tedy to wiedzieć maſz iż tu nie ieſt tym vmyſłem położone CzechRozm 36v.
5. Przeznaczanie (2): Wyęcey mſſa pomaga/ gdy przez kápłaná yednemu bywa przywłaſſczoná/ niżli kyedy bez przywłaſſczánya zá wſſyſtki wobyec bywa myaná. KromRozm I I2, I2.
*** Bez wystarczającego kontekstu (1): Usurpatio, Prziwłaſzczánie/ vżywánie/ ſpominánie/ też przipiſowánie. Mącz 509c.

Synonim: 3. przypisowanie.

Cf PRZYWŁASZCZAĆ

PP