[zaloguj się]
[pdf]

PSINKA (32) sb f

psinka (2), psinki pl t [w znacz. II.] (30).

Fleksja
sg pl
N psinka psinki
G psinek
D psink(a)m
A psinki
I psinką

sg N psinka (1). ◊ I psinką (1). ◊ pl N psinki (18). ◊ G psinek (8). ◊ D psink(a)m (1). ◊ A psinki (3).

Sł stp: psinki, Cn: psinki, Linde XVIII w.: psinki.

I. Dem. od „psina” (2):
1. Od znacz. ‘mały pies, szczenię’ (1): Catulus – Pięſzek. Catellus – Pſzinka, pſziątko. Calep 173a.
2. W zwrocie: »zasłonić oczy psinką« = nie odczuć wstydu (1): (nagł) Niewierny. (–) Poććiwość tę rozmyſláiąc/ Pewnie iáko w leſie záiąc/ Też muśi być żyw łoźinką/ Záſłoniwſzy ocży pśinką. RejZwierc [233].
II. bot. »psinki« (30):
1. Roślina z rodziny psiankowatych (Solanaceae) (28): Pſinki/ polna ſzcżeć/ tobołki/ roża. [...] ty wſzytki możeſz poſpołu złożyć wedlug woley twey. FalZioł V 96, II 18a, V 39v, 40v [2 r.]; Dobrze téż pśinki vtłukſzy wlać koniowi w gárdło SienLek 173v, 66v, 117.
Wyrażenie: »psinki ziele« (1): Też pſinki ziele ſtłucżone/ á na cżoło przyłożone ſamy/ albo z ocztem/ odeymuią bolenie głowy. FalZioł V 75v.
a. Solanum nigrum L. (Rost); psianka, półkrzew; solatrum Murm, Mymer1; solanum, cucubalum, strumun, strychnos Cn (13): Murm 114; Mymer1 18v; Też na gorącze ſzadzele Pſinki ſtłucżone z ocztem/ przyłoż ná ſadzel zapalony á ogniſty/ pomocż vznaſz. FalZioł I 123a; Na trędowatą twarz WOdka z korzenia pſinek, pſiego ięzyku kwiatkow Bobowych wſzytkiego po garzſci/ Camphory poł łota ſtartey, zetrzeć to wſzitko ſpołem á potym wypalić FalZioł II 16a, +4d, I 122c, d [2 r.], 123b; SienLek 146, 224, Xxx3v; Solanum – Pſinki, pſye wisnie. Calep 988b; [SzymŁowEnch ‡v].
b. Physalis Alkekengi L. (Rost); miechunka, bylina; manicon, perisson Calep (6): Alkakenge: Alkij Pſſijnkij Mychonkij. FalZioł I 6a, I 6b, 6 żp; Perisson – Pſinki, pſyewiſnie. Calep 783a, 635b.
Zestawienie: »włoskie psinki« (1): Dobré téż kthemu lékárſtwo Włoſkich pśinek wźiąć ze cztery/ á w winie ié roſtárſzy dáć chorému pić z Winem. SienLek 132.
2. Buxus sempervirens L. (Rost); bukszpan, krzew z rodziny bukszpanowatych (Buxaceae) (2):
Zestawienie: »czerwone psinki« [szyk 1:1] (2): Bukſzpan/ Buxus, [...] Czerwoné pśinki. SienLek 210, Xxx3v.
3. [Roślina niezidentyfikowana:
Zestawienie: »wodne psinki«: Pierz w támtey ſtronie rośćie niemałem iáko wodne pśinki: wſzákże liſt więtſzy/ á w koło zębkowáty HistFort Iv.]

Cf [PIESACZEK], PIESECZEK, PIESIEK, PSIĄTKO, [PSIĘ]

SBu