Słownik polszczyzny XVI wieku

« Poprzednie hasło: PSZENNIK

Następne hasło: PSZEŃCA »

PSZENNY (10) ai

Teksty nie oznaczają é.

Fleksja

sg
m	N	pszenny	f	N	pszennå, pszenn(a)	n	N	pszenn(e)
	G			G	pszenn(e)j		G
	A			A	pszenną		A	pszenn(e)
	I			I	pszenną		I

sg m N pszenny (3). ◊ f N pszennå (1), pszenn(a) (1). ◊ G pszenn(e)j (1). ◊ A pszenną (1). ◊ I pszenną (1). ◊ n N pszenn(e) (2). ◊ [A pszenn(e).]

Sł stp brak, Cn notuje, Linde XVI w. (jeden z niżej notowanych przykładów).

Znaczenia

Przymiotnik od „pszenica” ‘Triticum sp. L.’ (10)
- a. Uzyskany z ziaren pszenicy (9)
  - α. Sporządzony z mąki pszennej (4)

Przymiotnik od „pszenica” ‘Triticum sp. L.’; triticeus Calep, Cn; similagineus Cn (10): Triticeus – Pſzenni. Calep 1088b.

a. Uzyskany z ziaren pszenicy (9):

W połączeniu szeregowym (1): GostGosp 130 cf »kasza pszenna«.

Wyrażenia: »kasza pszenna« (1): Káſze wſzelákie co ſie domá rodźi/ ále ná ſchwał/ drobne/ ochędożno/ ták nowe iáko ſtáre ma cżynić: mánnę/ tátárcżáną/ kilkorę/ iágły/ ięcżmienną/ pſzenną/ owśiáną/ żytną/ iáiecżną/ y inne oſobne káſze GostGosp 130.

»mąka pszenna« = simila Vulg (4): Drugie/ kthore ſą riby wilgotney y miękkiey naturi, iako ſą Kleſzcże/ Czerty/ vkleie/ y inſze takowe Ty lepiey piecz/ ſmażyć w oliwie, w oleiu/ albo też y w maſle/ może ie pierwey poſypować mąką pſzenną FalZioł IV 46a, V 98v; GlabGad G7; DVſſá gdy będzie offiárowáć ofiárę zbożną ábo chlebową Pánu/ tedy iey offiárá będzie żemłá/ to ieſt mąká białła pſſenna Leop Lev 2/1; [To maſz cżynić ná Ołtarzu [...]/ dźieſiątą cżęść mąki pſzenney zágniatáney oleyem tłucżonym/ którey miárá będźie cżwarta cżęść miárki Hin. Leop Ex 29/40 (Linde)].

[»piwo pszenne«: za piwo pszenne wloczlawskie 70 [florenów] 26 [groszy] InwBiskWłocł 1582/55.]

Szereg: »pszenny albo jęczmienny« (1): Wezmi wyſokiego ſlazu/ y mnieyſzego ſlazu/ iemioły/ barſzcżu/ powoiu, Vwarz to wſzytko w wodzie/ po vwarzeniu: ſtłucż to dobrze, á potym przyłoż ſadła wieprzowego/ możeſz k temu przymieſzać mąki pſzenney/ albo ięcżmienney FalZioł V 98v.

α. Sporządzony z mąki pszennej (4):

Wyrażenia: »chleb pszenny« = panis siligineus a. similagineus a. triticeus Cn (2): Cżemu chleb pſzenny lepiey tucży niż ięcżmienny. (–) Bowiem pſzenny ma w ſobie nie iaką lipkoſć, ktorą richley ſie imie ciała á tak ſie w tłuſtoſć obracza. GlabGad G6.

»pszenne ciasto« [szyk 1:1] (2): Cżemu ciaſto pſzenne więcey ſie nadyma kiedy ie zgniotą, niż ięcżmienne albo y rżane. GlabGad G7, G7.

Cf PSZENICY, PSZENICZNY

MPi