Różne sole azotowe (zwykle azotan sodu); związki chemiczne nieorganiczne używane w medycynie i do produkcji prochu; nitrum Murm, Mymer¹, BartBydg, Mącz, Calep, PolAnt, Cn; sal alexandrinus a. lucidus, a. nitrum (nitri), a. petrae, a. petrosus, aphronitrum, halonitrum Cn (57): Murm 124; Mymer¹ 6v; BartBydg 98 [2 r.]; (nagł) Sal nitrum. Saletra. (–) A SAletra ieſt dwoia/ iedna ſamorodna á druga dzałana [!], ma mocz wyſuſzaiącą FalZioł III 41a; Krew pſia włoſom wyrwanym roſć nie dopuſzcża/ Mocż theż iego z ſaletrą/ trąd y ſwierzb oddala. FalZioł IV 6c, +6d, I 20a, 23d, III 38c, 41b, 41 żp, IV 5a; Item zeznal ze stemze olbrichtem Mynczarzem [...] wegdanſkv yednemv angielczikowy vkradli klode salyetry LibMal 1554/185v; RejWiz 151v; Piſze Iozephus iż widzyał w Rzymie tákiego miſtrzá co śkło rozbierał y ciągnął iako woſk/ [...] Też Saletra s tey náuki powſtáłá. BielKron 26v, 26v marg; Nitraria, Mieyſce gdźie ſáletrę kopáyą/ Sálietrzna ſzibá. Mącz 248b, 248b [3 r.]; z tą [chłodnością] ieſt trzećia ſłoność/ ktora ſye nitrzyny vſtáwnie dźierży/ y niełatwie ſye od niéy odgania: przeto ią látinowie zową Salnitrum (marg) Sálétrá: to ieſt ſól z nitrą. (–), obie weſpoł miánuiąc: polacy téż od nich biorąc przezwáli ſálétrą/ iákoby ſól z nitrą SienLek Vuu3v; W ten proch co w kulę ſypieſz/ przycżyniay Burſztynu/ [...] Gdy ij ſtłucżeſz s ſáletrą/ á pocżyniſz kule. Srogi ogień vkaże BielSat N2v, C3v [2 r.], Nv, N2, N2v, N3 [3 r.]; Proch ruſznicżny kto chce dobry vcżynić/ to ma nápierwey bacżyć/ áby Sáletrá dobra byłá/ ktorey łácno ſprobuie ogniem/ y obacży ieſli w niey ſoli wiele: nie dobra táka bywa. BielSpr 72v; Ieſli Saletrá ſrzednie dobra/ biorą iey śiedm cżęśći przećiw iedney węgla/ tákież ſiárki. Ieſli Saletrá ſłába ſolna/ biorą iey ośm cżęśći/ do teyże wagi węgla y ſiárki. BielSpr 73, 73 [3 r.], 73v, 74; Choćbyś ſię wymyłá ſáletrą (marg) Albo. Háłunem. (–)/ y námnożyłábyś ſobie mydłá/ znácżna (przed ſię będzie) niepráwość twoiá przedemną/ mowi Pan Iehowá. BudBib Ier 2/22; Oczko 11, 21; Ieſli dobra ſáletrá będzie z niey proch cżyſty. BielSjem 39, 33, 37, 38 [3 r.], 39 [2 r.]; BielRozm 21 [2 r.]; Calep 700b; [Salnietra, Salyetra nitrum, quedam species terre {vel res, que levigat et expolit sordem, ut est dentifricium} ReuchlinBartBydg x, D6; Ieſzcże ná zganiánie wſzelákich zmaz z Lica/ weźmi białego waynſztynu 1. funt/ á tylo Sáletri/ vtłucż to wſzyſtko co namieley możeſz SienHerb 513a (Linde w cytacie s.v. wycisk); Ktemu pozwalÿamÿ ÿm wonÿm mieſczie naſzÿm gdzie ſzami zechczą Salietre na mÿaſto robicz dlia potrzebÿ ÿ obronÿ mieÿſczkieÿ. MetrKor 1582 129/129; UrzędowHerb 413b].

W połączeniach szeregowych (5): W tym to koleſtwie [!] [tj. w Sycylii] gorá Etná/ ktora ieſt zá ieden dziw świátu/ będąc pełná Siarki/ Sáletry/ Háłunu/ kámienia/ ná ſwe cżáſy ogień ſtráſliwy z ſiebie wypuſzcża BielKron 276v; pod tą gorą Wawel/ ná kthorey zamek Krákowſki ieſt/ Smok wielki w iámie ná ten cżás był/ kthory kiedy głodzien był ludzi kradał y pożyrał/ [...] áż Grákus Kſiązę roſkazał w wywnątrzonym ćielęćiu ſiárki/ ſmoły/ á ſáletry z ogniem przypráwionym zádáć/ zápráwiwſzy/ á przećiw iámie iego położyć BielKron 340v, 416v; BielSpr 73v, 74.

W porównaniach (2): Bo ſláchetne nie śćirpi nigdy przyrodzenie/ By ſie nie wynurzyło iego cne ćwicżenie/ [...] Bo gdy iáko ſáletrą pychą to przeſádziſz/ Ieſzcże więcey y inym y ſobie záwádziſz. RejWiz 188; BielKron 276v.