« Poprzednie hasło: [PUŁCZTERNAŚCIE] | Następne hasło: PUŁCZWARTANASTA » |
PUŁCZWARTA (43) nm
pułczwarta (31), połczwarta (12), [pułczwiarta a. połczwiarta]; pułczwarta BibRadz (2), SkarŻyw, LatHar (5), WujNT (11); połczwarta FalZioł (2), WróbŻołt, RejZwierc; pułczwarta : połczwarta ZapWar (1:1), MetrKor (4:4), LibMal (7:3).
W pisowni łącznej (38), w pisowni rozłącznej (5). ◊ -czw-, [-czff-].
Oba a jasne (w tym w końcowym 1 r. błędne znakowanie); w poł- o prawdopodobnie pochylone (tak w poł-).
m N pułczwarta (1). ◊ A pułczwarta (11). ◊ L pułczwarta (1) WujNT, półczwartu (1) LibMal. ◊ D a. L pułczwartu (6) [zawsze cum praep „po”]. ◊ f G pułczwarty (1), [półczwartu]. ◊ A pułczwarty (4). ◊ G a. A półczwarty (1). ◊ n A pułczwarta (17).
Składnia przydawki typu: to pułczwarta.
Sł stp: półczwarta, półcztwarty, półczwarty, Cn: półczwarta, Linde bez cytatu: półczwarta, półczwartej.
pułczwarta czego (sg) (28): ZapWar 1530 nr 2479; Wezmi Terpentiny, Reſiny pinoe, woſku, Wſzythkiego rowno poł cżwartha łota FalZioł V 98; MetrKor 59/277; WróbŻołt ee6; weLwowku schubką baranya [...] vkradl. Thą przedal [...] za pulczwartha wyerdunka LibMal 1547/130v; A gdy yuſz doma nyebila [żona] pul czwartha roku, schedl [jej mąż] do nyeboſczika kxyedza dąbrowſkyego radzacz ſzyą czobi czinycz myall. LibMal 1554/190v, 1545/98, 104v, 105, 1548/139v, 1551/161v, 1552/168v; Bo iáko Iozefus piſze iż ſykl miał w ſobie cztery dráchmy/ káżda dráchmá puł czwárthá groſza ważyłá polſkie. BibRadz I 12d marg; y nie ſzedł deżdż na źiemię pułcżwártá látá [annos tres et menses sex]. BibRadz Iac 5/17; Tákże też y dziewki gdy kto dawa zá mąż/ theż ſie rzadko rozmyſla ná obycżáie/ ná wychowánie/ kiloby miał połcżwarty wśi/ tedy wnet powiedáią iż bárzo dobrze ſzłá RejZwierc 31; y corkę/ ktorą oni Máłgorzátą ná S. chrzćie názwawſzy/ gdy miáłá pułcżwártá látá/ oddáli Panu Bogu do Klaſztorá Weſprymſkiego. SkarŻyw 159; LatHar 337; Vkroćił dni onych [Mar 20/13].) Kroleſtwo Antychriſtowe nie będzie trwáć dłużey nád pułczwártá látá. WujNT 174; A po pułczwártá dniá/ duch żywotá od Bogá wſzedł w nie. Y ſtánęli ná nogách ſwoich WujNT Apoc 11/11, s. 103, 104, Apoc 11/9, s. 864 [3 r.], 869, 885, Xxxxxv; [Wokabul 1539 M3; W puł niedzieli rocżney/ to ieſt/ przez pułcżwarta roku/ [Bóg] Chrzeſcijańſką Ofiárę odeymie HerbOdpow Aa7v].
połczwarta czego (pl) (1): Iakom ya nyezayąl pyaczyu vyeprzow y yedney swynye Robothlywemu Nicolayowy [...]. Anym go vmnyeysil wthem wasnosczy polczwarthy kop grosy. ZapWar 1522 nr 2285.
W składni zgody z rzeczownikiem w sg [w tym: po pułczwartu groszu (4), w połczwartu groszu (1)] (5): Zidaczow [płaci myto] po polczwarthv gr gdi tham ydą. A gdi za ſzyą ſſolą ydą dayą po polczwarthv groſchv y 350 tholp ſſoly MetrKor 57/118 [idem 59/277v] 59/277, 277v [2 r.]; ſvknya Iankowy chlopczu glupyewſkyego vkradl, thą kmyeczyewy yuſz omyenyonemv wpolczwarthu groſchu zaſthawyl LibMal 1545/98v.
[W składni rządu lub zgody z rzeczownikiem w pl: (nagł) Wieś Wolodrza (–) [...] Która dawa stacyją z półczwartu włók, owsa po kor. 3, kurów po 2 LustrWpol II 184; tenże Marcin Brożek wyznał, iż wziął na zastawę trzech stajań rolej swej ode wsi leżących pół czwartu grzywien liczby polskiej KsięgaSądIwk 1584 nr 54.]
Ze skrótem lub elipsą rzeczownika podrzędnego (9): MetrKor 57/117v [2 r.], 118; Naprzod gdy przydzie mieſiącz May/ thedy bądz pilen gdy pełnia iego będzie/ á tak pierwſzy dzień po pełni: ma z ieſć bobku, połtori gałki [tj. owocu]/ wtorego dnia poł trzeci/ trzeciego dnia poł cżwarty FalZioł V 93v; then tho Nykyell ſyedm grzywyen pyenyedzi Mathcze ſwey wzyall nad yey wyadomoſcz [...]. dal mv thych tho pyenyedzi Nykyel polczwarthi grzywny wkoſzmynye a drugie polczwarthi ſſobye zoſtawyl. LibMal 1548/139v; [Jezu] ktoryś z Bogá Oycá przedwiecżnie/ á z niepokaláney Pánny docżeśnie vrodzony z ludźmi dźiwnie y łáſkáwie trzydźieśći lat y pułcżwártá przebywáć y mieſzkáć racżył ná świećie LatHar 232, 147, 258, 551; [na Wielki ulicy [zmarły kramarz] kamienicę zostawił, na niej czynszu księżego półczwiarty grz. InwMieszcz 1562 nr 108].
W charakterystycznych połączeniach: pułczwarta dnia (2), gałki, grosza (11), grzywny ([grzywien]) (3), kop, lata (roku) (14), łota, wiardunka (wierdunka) (3), [włok], wsi, złotego (2).
Zestawienia liczebnikowe [zawsze ze spójnikiem „i”, w tym: „trzydzieści i pułczwarta” – o wieku Chrystusa lub w aluzji do tego (5)] (6): yako ya dal nathen lanczvch siemdziesiant kop hy pulsiodmy kopy wktorem vyanczey nyebylo yeno stho zlothich hy dwadziesczia hy pulczwartha zlothego ZapWar 1530 nr 2479; [Boże] Vmnieyſzyłes dniow cżaſu iego [Jezusa Chrystusa] [...]. Bo po trzydzieſci y w połcżwarta lata vmarł na krzyżu WróbŻołt ee6; LatHar 147, 232, 258, 551.
W charakterystycznych połączeniach: dłużej nad pułczwarta, niemal, rowno.
MFr