[zaloguj się]
[pdf]

SALSA (11) sb f

salsa (11), [sałsa].

sa- (7), så- (4) Oczko (7:4); -a (1), -å (1) Oczko (1:1).

Fleksja
sg pl
N salsa salsy
G salsy
A salsę sałsy
I salsą salsami
L salsie

sg N salsa (2). ◊ G salsy (2). ◊ A salsę (1). ◊ I salsą (1). ◊ L salsie (4). ◊ pl N salsy (1). ◊ [A sałsy. ◊ I salsami ].

Sł stp, Cn, Linde brak.

lek. Lekarstwo z korzenia roślin z rodzaju kolcorośl (Smilax) stosowane m.in. w leczeniu chorób wenerycznych, sarsaparyla (11): Mázánie ábo ſálſá/ fráncy/ dwoie pewné lékárſtwá. Oczko [42], 20, [40]; [gdy nas náwiedzáją Dłużnicy, á swégo sie upomináją, w ten czás drugi pić sálzę [starodruk: ſálſę] i bráć mánnę woli, I lekárſtwá używáć, choć go nic nie boli. ZbylAkteon 52].

[W połączeniach szeregowych: A iſtotna ieſt to doſwiádſzona kaźń od Bogá ná ty nierządniki/ ktorzy iże ciáłem grzeſzą/ ná ciele tu ieſzcże rozmáitych bolow/ Włoſkiego łamánia/ Fráncuſkiego gáliká/ ſproſnych inſzych bolącżek doſtawáią/ ktorych izdebkámi/ drzewy/ ſálſámi/ rozmáicie wyganiáią. GilPos 54; Stąd iedni ćiepłe przez świát vbiegaćie wánny/ Ráźniey záś będźie cżerſtwo vderzyć do Panny. A drudzy w ćierpkie domá drzewá/ ſáłſy/ chyny Chłodzą krew niezmiernymy zápaloną winy. RybWios A4.]

Szeregi: »(ani) drzewo [= lekarstwo z gwajaku], (albo, i, ani) salsa« [szyk 3:2] (5): ieſli z przymiotu ropá przez pendent z nich [z zatkanych nerek] ćiecze/ á z dobréy woléy ſtánowić ſye niechce/ do tego Cieplice nalepſzé: gdyż więc tá chorobá czáſem áni Sálſą/ áni Drzewem/ vléczóná być niemoże: owſzem kiedy bárzo tá to ropá ćiecze/ do ſuchot człowieká prowádźi Oczko 15; owſzem by być mogło/ áby táka dietá [podczas leczenia] béłá/ iáko w drzewie/ álbo w ſálsie/ byłoby dobrze Oczko 24, 19, [41]v, [43]; [Azaſz nierządność cudzołożnicża máło plugáwych niemocy nie przynośi/ dla ktorych ſálſy/ drzewo/ zdrożáły/ á izdebki ſpoſpolitowáły ſię. GilPos [92]]. [Ponadto w połączeniach szeregowych.]

»gwajak albo (też) salsa« [szyk 2:1] (3): wodá nietylko wielkiémi meatámi/ ále y przez ſkórę/ czyſzcząc wſzyſtki żyły/ plugáſtwá rózné zſobą wywodźiłá/ to co y gwáiak/ álbo ſalſa czyni Oczko 19v; A zámiérzáią to więc Medicy mądrzy/ [...] iednému [choremu] dni dwánaśćie/ drugiému piętnaśćie/ [...] śiedźieć [w wodzie]/ właſnie ták iáko w Sálśie/ álbo w gwáiáku: gdyż té lékárſtwá [...] do tąd máią być dawáné/ áż znáczna popráwá przyydźie Oczko 27, 2.

Cf SALCPARELLA

MN