[zaloguj się]
[pdf]

PYPEĆ (20) sb m

Teksty nie oznaczają é.

Fleksja
sg pl
N pypeć
G pypcia
D pypciowi
A pypeć pypcie
I pypci(e)m

sg N pypeć (11). ◊ G pypcia (3). ◊ D pypciowi (2). ◊ A pypeć (3). ◊ I pypci(e)m (1). ◊ [pl A pypcie.]

Sł stp, Cn notuje, Linde XVI (dwa z niżej notowanych przykładów) – XVIII w.

1. Śluz, według dawnej medycyny jedna z czterech zasadniczych cieczy ustrojowych (15): Czwarta wilgość Pypeć: Láćinſkie/ Pituita: Greckie/ Flegmá: wilka á źimna/ podobná Wodźie: ma ſwe mieyſtce/ w Pęchyrzu/ á oddech iey/ Vſtá. SienLek 28v, 30, S[ss]2, S[ss]4v, Vuu2, Vuu4.

W połączeniach szeregowych (2): Kolerá Pypeć/ Melánkolia. álbo czarna żołć. SienLek 41 marg, Vuu2.

Szereg: »pypeć albo flegma« (7): Pypeć álbo Flegmę ty rzeczy mnożą/ żylaſte mięſo/ iáko nogi źwierzęce/ ſkorá/ mozg/ płuce ſzpik/ Skopowe mięſo SienLek 9v; Komu lepak pánuie Pypeć/ álbo flegmá mokra á źimna/ Tácy ludźie bywáią tłuśći/ leniwi/ niedowćipni SienLek 29v, 24v, 29, 41, 41v, Vuu4.
2. Choroba drobiu: zgrubienie na języku; pituita BartBydg, Mącz, Cn (5): BartBydg 116b; Singultus gallinarum, Gdakánie álbo pisk/ álbo chrapienie gárdłem od pypćiá. Mącz 395a, 301b; SienLek 192, Aaaav; [Niemoc z pypćiá kurom śię przydawa/ to ieſt ſkorka biała koniec ich ięzyká záraſzcżáiąca. Cresc 1571 583 (Linde); Volck Xxxv].
[Zwrot: »pypcie zdzierać«: Pypćie tak im [tj. młodym pawiętom] źdźieráć maſz iako kurom y inſze niedoſtátki tákież vzdrawiay. Cresc 1571 577 (Linde).]
[Przen:
Zwrot: »zedrzeć pypeć«: Non rete accipitri tenditur neque miluo Komuſz zedrzeć pypeć iedno vbogiemu/ Panći ſie odeymie ſwemu. TerentMatKęt S5.]

Synonimy: 1. flegma, pituita, wozgrza.

LW