« Poprzednie hasło: PYTANE | Następne hasło: PYTANY » |
PYTANIE (381) sb n
-a- (120), -å- (4); -a- : -å- KrowObr (120:1), Mącz (26:1), CzechRozm (20:1), SkarŻyw (13:1); -é (31), -e (2); -é : -e OrzQuin (2:1), SarnStat (13:1).
sg | pl | |
---|---|---|
N | pytanié | pytaniå |
G | pytaniå | |
D | pytaniu | |
A | pytanié | pytaniå |
I | pytaniém, pytanim | |
L | pytaniu | |
inne | sg a. pl G - pytaniå |
sg N pytanié (196); -é (7), -(e) (189). ◊ G pytaniå (28); -å (27), -(a) (1). ◊ D pytaniu (10). ◊ A pytanié (105); -é (24), -e (2), -(e) (79). ◊ I pytaniém (11) LibLeg, ModrzBaz, ZapKościer, NiemObr, GórnRozm (3), WujNT (2), SarnStat, CiekPotr, pytanim (8) OpecŻyw, LibMal, HistAl, GroicPorz (2), SkarŻyw (3); -ém (2), -(e)m (9). ◊ L pytaniu (11). ◊ pl N pytaniå (2). ◊ A pytaniå (7). ◊ sg a. pl G pytaniå (3) Leop, GostGosp, SkarKaz.
Z przydawką dopełniającą odpowiadającą dopełnieniu sprawcy: pytanie od kogo (1).
Sł stp, Cn notuje, Linde XVII – XVIII w.
pytanie kogo (G) [= do kogo zwrócone] (5): WIele ich przedemną było y po mnie będźie/ ktorzy záwżdy chćiwi byli wiedźieć nowych rzecży/ [...] iedni przez cżytánie/ drudzy przez pythánie pielgrzymow BielKron 455, 64v, 383; RejPos 210; [...] którégokolwiek roku [synowie kmieci] dla rzemióſł chćieliby wyniść/ co zá pytániém pánów ſwych vczynić máią. SarnStat 660.
pytanie o co (1): Allegare aliquem alicuius rei gratia, Posłáć ku kómu ná pytánie o niektórą rzecz. Mącz 187a.
pytanie o czym (3): GlabGad A4; iż Pan nie chce mieć beſpiecżnego pytánia o tháyemnicach ſwoich RejPos 281v, 280.
pytanie czyje [w tym: G sb i pron (4), ai poss (2), pron poss (1)] (7): RejFig Bb; Tu ſie doktorowie pytáią/ cżemu tey plagi Pan Bog nie przepuśćił ná Filiſtyny (marg) Pytánie Doktorow. (–) BielKron 63; RejPos 209v, 210; SkarŻyw 599; iż ná cżęſte páńſkie pytánie wzdrygał ſię Piotr. NiemObr 40; PowodPr 47.
Ze zdaniem przydawkowym (tj. pytaniem zależnym) ze znamionami zależności: zmianą formy osobowej czasownika i/lub zmianą osoby zaimka osobowego; jeśli(że) ‘czy’ (2): Pytanie Páńſkie ieśli go Piotr miluie SkarŻyw 599 marg; SarnStat 1169.
W połączeniach szeregowych (2): RejPos 210; W Antyochyey nie ták był ſpor/ iáko dyſputácya álbo gadká y pytánie. WujJud 129.
»wziąć na pytanie« = otrzymać odroczenie sprawy dla zasięgnięcia rady (1): Roziecháli ſie w tym Polſki Krol y Witułt/ wzyąwſzy ſobie ná pytánie Rády. BielKron 383.
»pytanie a staranie« (1): Ale oto bez wielkiego pytánia á ſtáránia ſnádnie ſie temu przypátrzyć możeſz/ iáki pokoy ſwiáth dawáć może miłoſnikom ſwoim RejPos 334.
pytanie czego [= o co] (1): nie cżyń więcey przykroſći tym drzewam [cudownym, przepowiadającym przyszłość] pytánim prziſzłych rzecży HistAl L3.
pytanie od kogo (1): SkarKaz 518b cf W połączeniu szeregowym.
pytanie czyje (1): w tym tu mieście ieſt wieſzcżek Boży/ ktory bez wątpienia prawdę powie káżdemu ná pytánie ludzkie. BielKron 63v.
W połączeniu szeregowym (1): ktory [Bóg] tákich domyſłow y wieźdźb/ y czárow/ y pytánia od niepewnych prorokow ſrogo zákazał. SkarKaz 518b.
pytanie od kogo (1): ComCrac 19 cf W połączeniu szeregowym.
pytanie około czego (1): Pytánié, któré zwykło bydz około męzobóyſtwá, Káſztelan Sądem Wiécowym czynić ma. SarnStat 611.
pytanie o co (6): Mącz 336a; który [grosz] im [woźnym] ma bydź dan zá pracą przez tego/ który ſtara ſie o to/ áby byli wezwáni do zábitégo/ iáko długo pytánié o mężobóyſtwo doſtátecznie ſie ſkończy. SarnStat 515, 611, 650, 652, 791.
pytanie o czym (1): Obiwanyv v Granowskiego y vynſchich Zyemyan pithanye thak zeznal Iſch po wiwolanyv ſwem zzyemye bill v pyotra Granowſkiego trzi krocz LibMal 1546/122v.
pytanie czyje [w tym: G sb (3), pron poss (1)] (4): GroicPorz nv, hh2v; tákie bydło ma być dano ná rękoiemſtwo/ ná pytánie Pánow Sądownych. UstPraw A; SarnStat 791.
Ze zdaniem przydawkowym (tj. pytaniem zależnym) (1): ZapKościer 1579/2 cf »pytanie z prawa«.
W połączeniu szeregowym (1): A wſſakoz vrząd ze przez ſtron ma Scrutinium abo inquiſicią to ieſt badanie abo pytanie y doviadovanie na ono ymienie tam ziachawſſy vczynicz od ſąſiad onego ymienia przylieglich ComCrac 19.
»odpowiadać na pytanie« (1): SarnStat 144 cf »rzecz i pytanie«.
»pytanie (u)czynić« = movere quaestionem, scrutinium facere JanStat (4): ComCrac 19; GDy pan przećiwko Włodárzowi/ álbo przećiwko innému ſłudze ſwému/ o któré rzeczy álbo krzywdy pytánié vczyni SarnStat 650 [idem 652], 611, 652.
»pytanie prawne, z prawa« [szyk 2:1] (2:1): Mącz 336a; Vtćiwy Broſzk Kurk [...] przyſliubil ſąm od ſiebie [...] pokoi takze wieczny. za pytanięm ſ prawa, ieſliby ſię iakimkolwiek obyczaiem bliſkować chćial. ZapKościer 1579/2. Cf »na pytanie prawne«.
»sądowne pytanie« (1): Quaestio item, Sądowne á práwne pytánie o nieyáki zły vczinek Mącz 336a.
»rzecz i pytanie« (1): tedy [...] ſam ſędźia onę ſpráwę pozwánému dowodnie ma przełożyć [...]: áby odpowiádał ná tęż rzecz y pytánié [ut respondeatur eidem quaestioni JanStat 542]. SarnStat 144.
»pytanie i skazowanie [= odpowiedź]« (1): Abowiem ty Ceremonie/ ktore ſye tu dźieią przes pytánia y ſkázowánia/ mogą drugiego ſumnienie zmiękczyć GroicPorz z3.
»scrutinium albo pytanie« (1): SCrutinium álbo pytánié o zábićié zá obżáłowániém ſtrony/ Woiewodá [...] czynić ma SarnStat 611.
pytanie na co (1): Ktorą rozność S. Auguſtin opiſał w Kśięgách/ w ktorych śie rozmáite pytánie ná wtore kśięgi Moyzeſzowe zámyka. KuczbKat 345.
pytanie miedzy kim (3): MiechGlab *3v; GroicPorz ffv; Quaeritur inter medicos cuius generis aquae sunt utilissime, Ieſt yedno pytánie miedzi liekárzmi co zá wodi ſą náyzdrowſze. Mącz 336a.
pytanie o kim, o czym (24): PatKaz II 83v; PatKaz III 133; GlabGad kt; MiechGlab *3v; GroicPorz ff3; Y było pytánie przed krolem o nich [rycerzach]. Rzekłá iemu żoná: Pánie miły oni trzey rycerze o ktorych było pytánie przyſzli ku mnie HistRzym 108, 108; RejPos 12v; CzechRozm 145v marg, *v; Raz ieden Heretyk do niey przyſzedwſzy/ wichłáć ią pytánim o zmartwychwſtániu pocżął. SkarŻyw 142; Gdyż ono pytánie nie było też o Bogu/ ále o cżłowieku. CzechEp 304, 282; wątpliwe (o wierze) pytánia/ niechay ſámá wiárá rozſtrzyga. LatHar 381; WujNT przedm 34, 39 [2 r.], Matth 21 arg [2 r.]; A Iż zwykło bydź pytánié o obyczáiu ſzláchectwá [...] obiáſniamy ile ku temu Státutowi należy: iż ten tylko ma bydź zwan ſzláchćicem [...] którégo obádwá byli rodźicy ſzláchćicy SarnStat 236. Cf Ze zdaniem nawiązującym.
pytanie czyje [w tym: G sb i pron (38), pron poss (14), ai poss (4)] (56): Przecż k wyętſſey żáłośći mey duſſo ma mnyę trwożyſz A tym wyętſſy záwżdy żal ku żáłośći mnożyſz (marg) Pytánie pocyeſzliwe troſkliwego duchá/ áby ſie nie trwożył/ máiąc mocne vfánie w wſpomożeniu Páńſkim. (–) LubPs L4v; GroicPorz cc; Mącz 401c; Hárdé to pytánié twoie/ vporu y niewiáry pełné. OrzQuin G; GórnDworz R3; RejPos 35, 209, 327; A pytánie twoie ná trzy cżęśći rozdźielę. CzechRozm 261, 2, 145v marg, 261, 262, *v; WujNT przedm 39 [2 r.]. Cf »na pytanie odpowiedzieć«, Wyrażenie przyimkowe.
Ze zdaniem przydawkowym ze znamionami zależności (tj. pytaniem zależnym) [zawsze: zaimek pytajny] (10): Y Przecżże ſie wżdy złoſniku chłubiſz w ſwoiey złośći (marg) Pytánie przecż ſie zły zmocniwſzy w złoſciach ieſzcże ſie tym chłubi. (–) LubPs N5; Powiedz mi/ od kogośćie tę náukę wzięli? (marg) Pytánie od kogo tę naukę wzięli/ kosćioły ołtarze y kámienie tzárowáć. (–) KrowObr 101, 73v marg, 98 marg, Tt3, Tt3v; HistRzym 94v; RejPos 191v; CzechRozm 254; iż choćiaſz w iednym towárzyſtwie/ przedsię do tákiego pytánia przychodźi: Kto ieſt/ y cżym ieſt: zkąd ábo z ktorey źiemie ieſt: dokąd ſie vdawa/ y co zá przycżyná drogi iego ieſt? PowodPr 54.
Ze zdaniem nawiązującym do przydawki w zdaniu nadrzędnym [o kim, o czym] (3): HistRzym 81v, 108; Odpowiedź ná pytánie o czynſzu/ mali być dány Ceſárzowi WujNT przedm 39.
Z przytoczeniem (tj. z pytaniem niezależnym) (2): RejPs 64; że ná Krzćie bywáło tákie pytánie: Odrzekaſz ſie/ Wierzyſz/ Chceſz ſie krzćić WujJud 169.
Z przytoczeniem lub zdaniem przydawkowym bez znamion zależności [w tym przytoczenie (lub zdanie) poprzedzone słowem: mowiąc (1)] (16): chtzątz vchwacitz milégo Iezuſa w ſlowie/ poſlali k niemu/ ſ tym pytanim: Sluſſáli dawatz dáń rzymſkim Ceſarzom OpecŻyw 74v; PatKaz I 1, 5v, 11v; PatKaz II 81; Pyerue pytanye yakyey byla [Panna Maryja] baruy na ſkorze PatKaz III 119, 89v [2 r.], 133; BielŻyw 108; W trzeciey [części jest] pytanie czo ktory ſpoſob albo poſtawa cżłonkow cżłowiecżych znamionuie GlabGad A4; Mącz 336a; Y ſtáło ſie po mieśćie pytánie gdzie by był ten mężoboyca/ ktory tego cżłowieká zábił. HistRzym 85v; BiałKat 151 marg; SkarŻyw 442; Záwiera im vſtá/ tym pytániem/ iáko Chriſtus ieſt y Synem y Pánem Dawidowym? WujNT przedm 39, Bbbbbb 4.
W konstrukcji dwuczłonowej współrzędnej typu: pytanie czynić ... odpowiadać (2): A tv pyerwe pythanye czynyą Czemu ſzwyączą ſzwyąto maryey panny/ othpovyedam yſz dla ludzy proſtych PatKaz I 1; BielŻyw 108.
Jako nagłówek w tekście dialogowym, zawsze z następującym nagłówkiem: „odpowiedź” (96): (nagł) Pytanie. (–) Aza ſą yni Bogowie krom iednego. (nagł) Odpowiec. (–) Yeden ći ieſt Bog prawdziwy wſzechmogąci SeklKat D3, D2v, D3v, D4, D4v, E (96).
W połączeniu szeregowym (1): aczoſſkolwyek by czyą pythanya, zandanya, napomynanya, od Ceſ: [...] podkalo, na tho vymowky czyn obyczaynye LibLeg 7/35.
»pytanie (u)czynić; pytanie uczynione« = (za)pytać [szyk zmienny] (6;1): PatKaz II 83v; Tu chczą vypyſacz o maryey panny poſzwyączenyu wzyuocze ſwey matky Szwyątey anny gdzye czworo uczynyą pythanye PatKaz III 92v; LibMal 1554/189; bez káżdego pytánia inſzego/ od nich pirwey k niemu vcżynionego/ pytáć ich wnet racży: [...] RejPos 225v; WujNT 494 marg. Cf W konstrukcji dwuczłonowej.
»zadać (a. podać) pytanie« [szyk zmienny] (3): PatKaz I 11v; CzechRozm 175; Mąſz ieden bárzo vcżony/ zádał mi ſtráſzliwe pytánie mowiąc: á ktory ieſt grzech nawiętſzy ze wſzytkich SkarŻyw 442.
»kwestyja a pytanie« (1): coby lepſſego było/ yeſli gdiby ſyná ocyec do ſzkoły vcżyć dał/ cżyli gdiby do rzemyęsniká w rzemyęſlo przykazał. Około ktorey queſtiey á pytánya/ ták s ſobą chodzą/ że kożdy ſwą powiáda GliczKsiąż G5v.
»pytanie i odpowiadanie (a. odpowiedź)« [szyk 2:1] (3): Krodky wyklath znauką Przykazania Bożego przes pytanie y odpowiadanie SeklKat D2v; BielKron 103v; NiemObr 148.
Synonim: interrogacyja.
KW, (PP)