[zaloguj się]
[pdf]

BARŁOG (32)sb m

a jasne; w N i A sg o pochylone, w pozostałych przypadkach prawdopodobnie jasne.

Fleksja
sg pl
N barłóg
G barłogu
A barłóg
I barłogi(e)m
L barłogu barłogoch

sg N barłóg (3). ◊ G barłogu (7). ◊ A barłóg (2). ◊ I barłogi(e)m (1). ◊ L barłogu (18). ◊ pl L barłogoch (1).

Sł stp, Cn notuje, Linde XVI – XVIII w.

Legowisko zwierząt domowych (zwłaszcza świn) lub dzikich: stramentum Mącz, Calep; ara, hara, stabulum porcorum BartBydg; substramen Cn (32): BartBydg 13; ſam też podobno domá ſie w barłogu myedzy swinyámi chował. GliczKsiąż M5; RejWiz 89, 169; RejZwierz 139v, 140; Stramen. Słomá. Stramentum, Bárłók. Mącz 420b.
Przysłowie: Swiniá w bárłogu Chłop w złym nałogu. RejZwierc 239, 28, 58v.
Zwroty: »leżeć (rozciągać się, przewracać się) by (jako) świnia (wieprz, kiernoz) w barłogu« (8). Nie przywodź k ſwemu nałogu/ Leſz ſam w tym by wieprz w bárłogu BielKom Fv; A coż ty owſzem ktory leżyſz vſtáwicżnie iáko świniá w bárłogu w márnych złoſciach ſwoich RejPos 309v; RejWiz 30v, 51, 54, 56; A ten ſie drugi záſię iedno wala á przewráca iáko kiernoz w bárłogu RejZwierc 142, 15.

»(do-, w-) leźć jako świnia do (w) barłogu (barłog)« (3): RejWiz 28; A ty [...] iáko świniá lezyeſz wſpák do bárłogu twoiego. RejPos 167; RejZwierc 59.

»wieść (wlec) jako świnię do barłogu« (2): iákiby tho był wſthyd twoy/ gdyby cie nieprzyiaciel twoy [...] wiodł ábo wlokł zá ſobą iáko świnię párſzywą od ſtádá wypędzoną do bárłogu ſwego. RejZwierc 130, 130.

»leżeć jako niedźwiedź w barłogu«: Ale iżby ſie iuż nie miał áni Rzecżypoſpolitey/ áni przyiacielom przygodzić/ tylo ták leżeć iáko niedźwiedź mrucżąc á łápę sſąc w bárłogu RejZwierc 164v.

Szereg: »barłog i gnoj«: Iuż tu Pánie Burmiſtrzu położ inſze ſpráwy: Iuż tu bráćie z bárłogiem/ y z gnoiem napierwey Mykay/ niżli ſię zeydźie poſpolſtwo/ do przerwy KlonWor 15.
a. Posłanie nędzne, nieporządne u ludzi; także (z zabarwieniem pejoratywnym, pogardliwym) jako oznaka niechlujstwa, złych nałogów, gnuśności, zniewieściałości itp; lectus de herbis corticibus, torus BartBydg (7): BartBydg 159; RejWiz 175; PAtrzże zá tym huſarzem/ ze łbem nápierzonym/ [...] Ano mu ſie náieżył/ łeb iáko w bárłogu RejZwierz 139v; RejZwierc 66; Z bárłogu wſtánie: tám iuż myśli nie ochotne/ Włoży zá nádrá ręce/ ręce nierobotne. KlonWor 34.
Zwrot: »leżeć w barłogu« (2): BielKom E8; A też ſą ták roſpieſzcżeni/ iż iuż iedno iáko niewiáſty leżą w bárłogach ſwoich RejAp 80.

Synonimy: karmnik, owczarnia, podesłanie, chlew.

Cf BARŁOGO

KN